چرا ترکیه مشغول ساخت ناو هواپیمابر آناتولی است؟

نیروی دریایی ترکیه انتظار دارد تا سال 2021 ناو هواپیمابر آناتولی که اولین ناو هواپیمابر ساخت این کشور است را  دریافت کند. این ناو در دسته ناوهای هواپیمابر سبک جای می‌گیرد.

ناو هواپیمابر آناتولی (TCG Anadolu) اولین تلاش ترکیه برای ساخت یک ناو هواپیمابر بومی است که کار ساخت آن از سال 2016 آغاز و بر اساس انتظارات نیروی دریایی این کشور، اگر دیرکردی در پروژه رخ ندهد، تلاش ترک‌ها تا سه ماهه دوم سال 2021 به ثمر خواهد نشست. البته بیان این نکته در ابتدای نوشتار خالی از لطف نیست که ترکیه در اصل مشغول ساخت یک ناو تهاجمی دوزیست چندمنظوره با قابلیت حمل هواپیماست و آن را می‌توان یک ناو هواپیمابر سبک نیز در نظر گرفت. گفته می‌شود این ناو یکی از پیشرفته‌ترین‌ها در نوع خود خواهد بود.

با پیوستن ناو هواپیمابر آناتولی به نیروی دریایی ترکیه، این کشور نیز به جمع 14 کشور دارنده ناو هواپیمابر می‌پیوندد. ترکیه یک برنامه نظامی دارد که به موجب آن این کشور تا سال 2023 در زمینه دفاع از خود،‌ به کشورهای دیگر وابستگی نداشته باشد و ساخت این ناو نیز بخشی از آن پروژه است. در صورت تحقق این کار، آناتولی به کشتی اصلی نیروی دریایی ترکیه تبدیل خواهد شد.

68 درصد این ناو ساخت ترکیه و مابقی برعهده شرکای خارجی است. این کشتی 32 متر پهنا دارد و می‌تواند تنها با یکبار سوخت‌گیری مسافت 14 هزار و 500 کیلومتری را بپیماید. همچنین با وزنی بالغ بر 28 هزار تن در حالت بارگذاری کامل و درازای 225 متر، ناو هواپیمابر آناتولی می‌تواند به بیشینه سرعت 40 کیلومتر بر ساعت دست‌ یابد.

این کشتی از 114 بلوک تشکیل شده که در نهایت همگی باهم ادغام و یک ناو تهاجمی را تشکیل می‌دهند، شناوری که قرار است توان رزمی و عملیاتی نیروی دریایی ترکیه را فزونی بخشد. به گفته مقامات 90 درصد از این بلوک‌ها در مرحله پایانی تولید هستند و قرار دادن کیل کشتی (ستون فقرات کشتی) در محل نصب به منظور آغاز مونتاژ اجزا روی کیل نیز در تاریخ 7 فوریه 2018 صورت می‌گیرد. هزینه پروژه این کشتی 1 میلیارد یورو است.

ناو هواپیمابر آناتولی بر اساس کشتی تهاجمی دوزیست اسپانیایی خوان کارلوس 1 و ناو هلیکوپتربر استرالیایی کانبرا ساخته شده است. این کشتی به عنوان یک ناو هواپیمابر سبک می‌تواند 6 هواپیمای عمود پرواز و کوتاه‌خیز همچون جنگنده چندمنظوره پنهانکار و رادارگریز نسل 5 آمریکایی F-35B لایتنینگ 2 (Lightning II) و 12 هلیکوپتر سایز متوسط (یا 8 هلیکوپتر سایز بزرگ) با خود حمل کند. البته احتمال اینکه آمریکایی‌ها اجازه داشتن F-35B به آنکارا را بدهند بسیار پایین است. در صورتی که ترکیه نتواند هواپیمای مورد نظر خود را خریداری کند، حداقل می‌تواند از کشتی خود به عنوان یک ناو هلیکوپتربر استفاده و هلیکوپترهای تهاجمی ترکی T129 آتاک را روی این کشتی مستقر کند که البته در مقایسه با جنگنده برد عملیاتی و توان حمل مهمات بسیار کمتری دارند.

مساحت عرشه پرواز این شناور 5440 متر مربع، مساحت آشیانه پروازی آن 990 متر مربع و مساحت انبار بار این کشتی نیز 1880 متر مربع است. آناتولی در این انبار خود می‌تواند بار یا 27 خودروی تهاجمی دوزیست حمل کند. اسکله 1165 مترمربعی داخل کشتی نیز می‌تواند پذیرای 4 کشتی لندینگ کرافت یا 2 هاورکرافت‌ باشد. گاراژ 1410 مترمربعی آناتولی نیز برای حمل تانک‌های اصلی میدان نبرد است و گنجایش 29 عراده تانک را دارد. خدمه کشتی نیز شامل 261 پرسنل، 30 افسر، 49 افسر پایین رتبه، 59 ملوان و 123 سرباز است.

اما چرا ترکیه به دنبال یک ناو هواپیمابر است؟ یکی از دلایل آن که در ابتدا نیز مطرح شد، تمایل ترکیه به توان کامل در دفاع از خود بدون کمک دیگر متحدانش است. مورد دیگر این است که ترکیه قصد دارد خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای معرفی کند. در حال حاضر نیروهای ارتش ترکیه تنها در پایگاهی در کشور قطر، سوریه، عراق و همچنین در یک پایگاه واقع در کشور سومالی به منظور آموزش ارتش این کشور برای مبارزه با گروه تروریستی الشباب حضور دارند.

داشتن یک ناو هواپیمابر سبب می‌شود ارتش ترکیه بتواند در نقاط دیگر و دورتر از خاک اصلی نیز حضور داشته باشد. چیزی که به نظر ترکیه مشتاقانه در پی آن است و می‌خواهد به رویای حضور فرامنطقه‌ای رنگ حقیقت بخشد. در حال حاضر کشور مصر به عنوان رقیب ترکیه، تنها کشور در منطقه است که چنین شناورهایی دارد. مصر در سال 2015 دو عدد ناو تهاجمی دوزیست کلاس میسترال از فرانسه خریداری کرد و به یک سطح از توانمندی دریایی رسید که کمتر کشوری آن را دارد. ناگفته نماند فرانسه این ناوها را برای روسیه ساخته بود، اما در پی اعمال تحریم‌های غرب علیه روسیه،‌ فرانسه از تحویل آنان خودداری کرده و آن دو کشتی را به مصر فروخت.

البته این دو کشتی مصری تاکنون در نبردی شرکت نداشته و آب‌های مصر را ترک نکرده‌اند و البته جنگنده‌ای نیز حمل نخواهند کرد. چراکه فروش F-35B به مصر غیرممکن است و دیگر گزینه موجود، یعنی جنگنده آمریکایی-انگلیسی هریر 1 و هریر 2 نیز تولید نمی‌شوند و تنها گزینه پیش روی مصر خرید نمونه‌های دست دوم از آمریکا، انگلیس، هند، تایلند، اسپانیا و یا ایتالیا است. از آنجا که ایتالیا، انگلیس و آمریکا قرار است F-35B را به عنوان جایگزینی برای هریر 2‌های خود وارد خدمت کند، ممکن است جنگنده‌های قدیمی خود را به مصر بفروشد؛ هرچند بعید است مصر تمایلی برای خرید آنان داشته باشد.

و اما به ترکیه بازگردیم. اردوغان قصد دارد با داشتن جنگ افزارهای بسیار گران قیمت و پیچیده و همچنین حضور فرامنطقه‌ای، خود را در بین قدرت‌های دریایی جای دهد. برخی کارشناسان از حرف‌های آقای اردوغان مبنی بر تبدیل شدن به کشوری پیشرو در زمینه کشتی سازی نظامی اینگونه برداشت می‌کنند که گویا ترکیه در نظر دارد روزی ناوهای هواپیمابری مشابه آنچه که نیروی دریایی آمریکا،‌ روسیه، فرانسه و بریتانیا در خدمت دارند برای خود بسازد.

داشتن ارتشی قدرتمند رویای اردوغان است که سعی دارد بار دیگر شکوه عثمانی را به ترکیه امروزی بازگرداند. در حال حاضر ترکیه تانک و دیگر تجهیزات نظامی‌اش را خود (البته با کمک کشورهای خارجی) می‌سازد و افزایش توانمندی ساخت شناورهای رزمی از اولویت‌های مد نظر ترکیه در این زمینه است. اما اگر از دید کارشناسانه به قضیه نگاه کنیم، باید در نظر داشت تنها با ساختن یک ناو هواپیمابر نمی‌توان به توان رزمی دریایی بالایی دست یافت.

ناو هواپیمابر آناتولی نیاز به همراهی شناورهای رزمی همچون ناوها و ناوشکن‌ها دارد تا از آن در برابر تهدیدات سطحی، زیرسطحی و هوایی مراقبت کنند. ترکیه تاکنون تنها موفق به ساخت ناوچه سبک شده و سنگین‌ترین شناورهای رزمی نیروی دریایی آن ناوچه‌ها هستند. ارسال یک ناو هواپیمابر به میدان جنگ بدون داشتن ناوهای محافظ همچون فرستادن یک هدف شناور بسیار بزرگ و بی‌دفاع است. هزینه طراحی و ساخت ناوهای جنگی و ناوشکن‌ها نیز بسیار بالا و البته زمان‌بر است و به نظر نمی‌رسد ترکیه بتواند در آینده نزدیک به این مهم دست یابد.