بارش شهابی برساوشی ؛ زیباترین شهاب باران سال چگونه اتفاق می‌افتد؟

بارش شهابی برساوشی (Persied Meteor Shower)، یکی از زیباترین شهاب باران های سالانه است که هر سال در اواسط تابستان اتفاق می‌افتد. این بارش شهابی باشکوه را در روزهای 21 و 22 مرداد 1397 از دست ندهید.

کارشناسان و منجمان می‌گویند بارش شهابی برساوشی امسال بسیار باشکوه خواهد بود و شما می‌توانید در هر ساعت بیش از 50 شهاب را در آسمان مشاهده کنید. برساوشی، یکی از مهم‌ترین شهاب باران های سالیانه است که از توده ذرات به جای مانده از دنباله سویفت تاتل (Swift Tuttle) به وجود می‌آید که هر 13 سال یک بار به دور خورشید می‌گردد. این بارش شهابی معمولا هر سال از 27 تیر تا 3 شهریور رخ می‌دهد، اما اوج آن در سال جاری در روزهای 21 و 22 مرداد خواهد بود. حداکثر نرخ ساعتی سرسویی این بارش شهابی در حدود 100 ساعت است.

کانون بارش شهابی برساوشی در صورت فلکی ذات‌الکرسی و در نزدیکی مرز آن با صورت فلکی برساوش واقع شده است. در گذشته که اندازه‌گیری و سنجش مکان نورباران بارش‌های شهابی به صورت دقیق میسر نبود، ستاره شناسان مکان کانون این بارش شهابی را در برساوش می‌دانستند و به همین دلیل این پدیده نجومی با نام بارش شهابی برساوشی شناخته شد.

اوج شهاب باران امسال در ساعت 30 دقیقه بامداد 21 مرداد آغاز می‌شود و تا ساعت 12:30 بعد از ظهر 22 مرداد به وقت تهران ادامه خواهد داشت. در این روزها، شهاب باران از شمال و جنوب استوا قابل رویت هستند و طبق گفته کارشناسان، اواسط عرض جغرافیایی، بهترین مکان برای رصد این پدیده نجومی تماشایی است. همچنین بهترین زمان برای مشاهده این شهاب باران، چند ساعت پس از گرگ و میش، یعنی شروع تاریکی در شب خواهد بود.

یکی از نکات قابل توجه رویداد امسال این است که با ماه نو مطابق خواهد بود. منجمان معتقدند در شامگاه و بامداد 21 و 22 مرداد به دلیل کم بودن درخشندگی ماه، رصدگران می‌توانند در مناطق دور از آلودگی نوری شهرها، این پدیده نجومی زیبا را مشاهده کنند.

خسور جعفری زاده، کارشناس حوزه نجوم می‌گوید بارش شهابی برساوشی بیشترین شهاب باران را در میان انواع شهاب باران‌ها دارد. این بارش شهابی دارای شهاب‌های پرنوری است که در اواسط تابستان به اوج خود می‌رسد. به گفته جعفری زاده، منشا بارش های شهابی، دنباله‌دارهایی هستند که یک بار به سمت خورشید آمده‌اند و بازگشته‌اند و همواره در این مسیر، گرد و غبار ناشی از این دنباله‌دارها باقی می‌ماند. وی همچنین سرعت شهاب های برساوشی را 100 کیلومتر بر ثانیه عنوان کرد. این فعال حوزه نجوم در ادامه توضیحاتی را در مورد نحوه پیدا کردن کانون بارش شهابی برساوشی بیان کرد:

اگر بیش از 5 شهاب از یک نقطه در آسمان پدیدار شوند، یعنی امتداد برعکس حرکت آن‌ها به یک نقطه در آسمان برسند، این مکان در آسمان کانون بارش شهابی است. بارش‌های شهابی بر اساس نام صورت فلکی که در آن قرار دارند یا ستاره‌ای که در نزدیکی آن است نام‌گذاری می‌شوند، مانند بارش شهابی اتا دلوی که کانون بارش آن در کنار ستاره اتا و در صورت فلکی دلو قرار دارد.

علی آزادگان، یکی دیگر از کارشناسان نجوم نیز از امکان رویت 4 سیاره دیگر از جمله مریخ، همزمان با شهاب باران خبر داد. به گفته آزادگان، بارش شهابی برساوشی از بامداد 21 مرداد به اوج خود می‌رسد و می‌توانید آن را با چشم غیر مسلح تماشا کنید. وی اضافه کرد کانون بارش شهابی نقطه‌ای از آسمان شب است که به نظر می‌رسد شهاب‌ها همه از آن نقطه سرچشمه می‌گیرند و در آسمان پخش می‌شوند. این بارش شهابی مانند رانندگی در یک شب برفی است و به نظر می‌رسد همه دانه‌های برف از نقطه‌ای در انتهای جاده سرچشمه می‌گیرند و به سمت شیشه خودرو پرتاب می‌شوند. کانون بارش شهابی برساوشی نیز در صورت فلکی برساوش قرار دارد و اگر انتهای شهاب‌ها را امتداد دهیم به نظر می‌رسد همه آن‌ها از این صورت فلکی سرچشمه گرفته‌اند.

این کارشناس نجوم در مورد علت به اوج رسیدن شهاب باران در 21 و 22 مرداد گفت:

بارش شهابی برساوشی ناشی از ذرات به جای مانده از دنباله دار سویفت تاتل است و از 26 تیر تا 2 شهریور می‌توان شهاب‌های آن را در آسمان رصد کرد. در 20 مرداد، زمین به متراکم‌ترین بخش از ذارت به جای مانده از این دنباله دار می‌رسد و به همین دلیل می‌توان اوج بارش را در این تاریخ به وضوح مشاهده کرد. در واقع از شامگاه 20 مرداد و بامداد 21 مرداد تا شب 22 مرداد، بهترین زمان برای رصد این شهاب باران است.

آزادگان افزود در اوج شهاب باران بین 60 تا 70 شهاب را در هر ساعت می‌توان رویت کرد. با توجه به این که ماه نو می‌شود و نور ماه مزاحمتی ایجاد نمی‌کند، رصد این بارش شهابی بهتر از هر سال دیگری خواهد بود.

نکاتی در مورد تماشای بارش شهابی برساوشی

برای بهتر و راحت‌تر رصد کردن بارش شهابی برساوشی باید به موارد زیر توجه داشته باشید:

• یکی از مهم‌ترین نکات در رصد بارش های شهابی، دور شدن از آلودگی‌های نوری شهرها است. البته برخی از شهاب‌های بسیار درخشان که به آن‌ها آذرگوی گفته می‌شود با وجود آلودگی‌های نوری هم قابل رویت هستند. جایی که برای رصد کردن انتخاب می‌کنید باید از هرگونه نور مستقیم مانند تیر برق، پروژکتور یا چراغ خانه‌ها عاری باشد.
• تعداد شهاب‌ها از نیمه‌های شب تا بامداد بیشتر می‌شوند. بنابراین در برنامه‌ریزی خود به ساعات پس از نیمه شب تا سحر توجه بیشتری داشته باشید، اما ساعات پیش از نیمه شب را نیز فراموش نکنید.
• شهاب‌های بارش برساوشی، رنگ، سرعت و طول‌های متفاوتی دارند. اگر دم شهاب‌ها را امتداد دهیم و به صورت فلکی برساوشی برسیم، این شهاب متعلق به بارش برساوشی است. در غیر این صورت، شهابی متفرقه یا متعلق به بارشی دیگر را رصد کرده‌اید.
• همزمان با بارش شهابی برساوشی ، می‌توانید سیاره‌های دیگری را نیز در آسمان رصد کنید. سیاره‌های زهره و مشتری از آغاز شب در افق غربی آسمان حضور دارند. زهره در ساعت حدود 10:30 شب و مشتری در نیمه‌های شب غروب می‌کنند و دیگر قابل مشاهده نخواهند بود. همچنین سیاره‌های زحل و مریخ در نیمه‌های شب در وسط آسمان قرار می‌گیرند. مریخ بسیار پر نور و درخشان است. زحل در ساعت 3 بامداد و مریخ در ساعت 5 بامداد غروب می‌کنند.
• بیل کوک، یکی از مدیران ناسا در مرکز پرواز فضایی مارشال در آلاباما می‌گوید برای تماشای این شهاب باران نیازی به دوربین دو چشمی یا تلسکوپ نخواهید داشت و با چشمان غیر مسلح در یک مکان مناسب و به دور از آلودگی نوری می‌توانید شهاب‌ها را مشاهده کنید. وی همین‌طور گفت چشم‌های شما به حدود 30 دقیقه زمان نیاز دارد تا به وضعیت نوری محیط عادت کند و بتوانید شهاب‌ها را به خوبی ببینید.