داروی مسکن یکی از محصولات پزشکی پراستفاده و در عین حال اعتیادآور است که برای تسکین درد بیماران تجویز میشود؛ در این رابطه دانشمندان به تازگی از آزمایش مسکنی خبر دادهاند که با وجود قویتر بودن از داروهای معمولی، باعث بروز اعتیاد در بیماران نمیشود.
داروی مسکن مورفین یکی از پرکاربردترین داروهای ضد درد مورد استفاده در بیمارستانها و کلینیکهای مختلف است که با وجود کارایی بالا، در موارد استفاده طولانی مدت و زیاد بیماران را به خود وابسته میکند و باعث بروز نوعی اعتیاد در افراد میشود. با این وجود اخیرا محققان آمریکایی خبر از ساخت و آزمایش یک داروی مسکن جدید دادهاند که در کنار قویتر بودن از مورفین، منجر به اعتیاد مصرفکننده نخواهد شد. در بررسی این اتفاق بزرگ با ما همراه باشید.
جزئیات ساخت و آزمایش داروی مسکن جدید
این داروی ضد درد با نام “AT–121” شناخته میشود و با وجود وابستگی شهروندان کشورهایی مانند آمریکا به مورفین و سایر مسکنها، انتظار میرود که در صورت موفقیت، جایگزین داروهایی مانند مورفین شود. بروز اعتیاد با مصرف مسکنها به عنوان مشکلی بزرگ در سطح جهانی شناخته میشود و همانطور که سرپرست تیم تحقیقاتی، می چوان کو (Mei-Chuan Ko) اظهار کرده است، حذف این اثر مخرب جانبی از داروهای مسکن خدمتی مهم به بشریت خواهد بود.
چوان کو با کمک همکارانش در تلاش برای کشف مولکولی بودند که بر روی دو گیرنده کلیدی در مغز، یعنی میو اوپیوید (mu opioid) و ناکیسپتین (nociceptin) تاثیر میگذارد. این دو گیرنده به ترتیب به تسکین درد و ایجاد حس وابستگی در افراد مربوط میشوند و پیدا کردن دارویی که همزمان بر روی هردو تاثیر میگذارد و نیاز به استفاده از داروهای مجزا را از بین میبرد، پیشرفتی مهم در علم پزشکی به شمار میرود.
بررسیهای اولیه تیم چوان کو نشان میدهند که استفاده از داروی مسکن AT–121 بیخطر است. این دانشمندان با آزمایش دارو بر روی میمونها تایید کردهاند که مسکن مورد نظر اثری مشابه سایر مسکنها دارد و با اعمال یک صدم دوز استفادهشده برای داروی مورفین، میتواند عملکردی مشابه را داشته باشد.
به علاوه، علائم وابستگی و اعتیاد هم در حیوانات مورد آزمایش دیده نشده است و هنگام استفاده از دارو در میمونهایی که دچار اعتیاد به داروهای ضد درد دیگر بودند، مشاهده شد که داروی مسکن AT–121 تاثیرات سایر مواد وابسته کننده را کاهش میدهد و میتوان از این محصول به عنوان یک داروی ضد اعتیاد موثر هم استفاده کرد.
البته همانطور که میدانیم مثبت بودن نتایج آزمایشهای انجامشده بر روی حیوانات نشاندهنده این نیست که بهکارگیری دارو برای انسانها باید تاثیرات مشابهی را داشته باشد، اما از آنجایی که میمونها گونههای جانوری نزدیکی به انسانها هستند، انتظار میرود که انجام آزمایشهای انسانی در مراحل بعدی تحقیقات نتایج نسبتا مناسبی را به همراه داشته باشد.
اما نکته جالبتوجه دیگری که در کنار تاثیرات دارو برای مقابله با وابستگی، باعث هیجان مخاطبان شده این است که مصرف محصول AT–121 در هر دوزی منجر به بروز مشکلات تنفسی و یا قلبی نمیشود؛ به عبارت دیگر در صورت به ثمر رسیدن تلاشهای چوان کو میتوان گفت که این داروی مسکن علاوه بر قابلیتهای شگفت انگیزش خطر اُوِردوز کردن و مرگ بیماران در زمان مصرف مقادیر زیادی از محصول را هم از بین برده است.
داروشناسی به نام برایان راث (Bryan Roth) از دانشگاه کارولینای شمالی که در تحقیق انجامشده دخالتی نداشته، در این رابطه میگوید که چنین ویژگیهایی در محصول AT–121 بسیار قابلتوجه هستند و به نظر میرسد که بشریت فاصله چندانی تا رسیدن به داروی ضد درد کاملا بیخطر نداشته باشد.
نتایج بررسیهای چوان کو و همکارانش در ژورنال “Science Translational Medicine” به چاپ رسیده است.