جایزه نوبل شیمی 2018 به دو دانشمند از آمریکا و یک محقق از بریتانیا تعلق گرفت. این دانشمندان به دلیل تحقیق بر روی پروتئینهایی که مشکلات شیمیایی بشر را حل میکند، جایزه نوبل را دریافت کردند.
هر موجود زندهای که بر روی این سیاره زندگی میکند، نمادی از تکامل است و اکنون نیز تکامل در آزمایشگاهها آشکار میشود. جایزه نوبل شیمی 2018 به سه دانشمند آمریکایی و بریتانیایی رسید. این افراد از قدرت تکامل برای انواع برنامههای کاربردی که به نفع بشر است استفاده کردهاند. این پروژههای جدید به ایجاد سوختهای زیستی، داروها و آنتی بادیهایی که با انواع بیماریها مبارزه میکنند، کمک خواهد کرد.
معرفی برندگان جایزه نوبل شیمی 2018
فرانسس اچ آرنولد (Frances H.Arnold)، محقق زن آمریکایی از موسسه فناوری کالیفرنیا نیمی از جایزه نقدی نوبل امسال را به دست آورد و نیم دیگر جایزه نوبل 2018 مشترکا به جورج پی اسمیت (George P.Smith) آمریکایی از دانشگاه میسوری و سر گرگوری پی وینتر (Sir Gregory P.Winter) بریتانیایی از آزمایشگاه زیستشناسی مولکولی MRC رسید.
آرنولد در سال 1993 اولین کسی بود که تکامل هدایت شدهی آنزیمها را انجام میداد. آنزیمها پروتئینهایی هستند که به واکنشهای شیمیایی سرعت میبخشند. این فرایند با ایجاد جهشهای تصادفی با تغییر در ژنهای آنزیم انجام میشود. سپس ژنها به باکتریها وارد میشوند و به عنوان ماشینهای تولیدی عمل میکنند و به طور تصادفی آنزیمهای تغییر یافته را تولید میکنند. پس از آن دانشمندان آنزیمهای تولید شده را آزمایش میکنند تا مشخص شود کدام یک از آنها در کار خود بهتر هستند.
طبق نظر آکادمی علوم سلطنتی سوئد، پس از چند دوره از این تکامل در لولههای آزمایشی، یک آنزیم میتواند چند صد هزار برابر موثرتر باشد. آنزیمهای فرانسس اچ آرنولد به تولید زیستمحیطی داروها و سوختهای تجدید پذیر کمک میکند. آرنولد پنجمین زنی است که مفتخر به دریافت جایزه نوبل شده است. ماری کوری، نخستین زنی بود که توانست در سالهای 1903 و 1911 این جایزه مهم را از آن خود کند.
جورج پی اسمیت نیز در سال 1985 میلادی روش نمایش فاژ (Phage Display) را توسعه داد که در نهایت، یک ابزار قدرتمند برای تکامل آنتی بادیها بود. این فرایند با معرفی تکههایی از یک ژن ناشناخته به یک باکتریوفاژ (Bacteriophage) یا باکتریخوارها و ویروسی که به باکتری حمله و آن را آلوده میکند، کار کرده و سپس از دستورالعملهای ژن برای ساختن پروتئینهایی به نام پپتید (Peptide) استفاده میکند. هنگامی که یک آنتی بادی یا پروتئین Y شکل به ترکیب اضافه میشود، به پپتید متصل خواهد شد.
سر گرگوری پی وینتر هم از این روش برای هدایت تکامل آنتی بادیها به منظور ایجاد داروهای مختلف استفاده کرد. او باکتریوفاژها را با میلیاردها نوع از آنتی بادیها ایجاد کرد و سپس آنهایی که به پروتئینهای خاصی متصل میشدند را پیدا کرده و به طور تصادفی آنها را تغییر داد. وینتر این فرایند را دوباره و دوباره تکرار کرد، به طوری که پیوست آنتی بادی در هر چرخه افزایش یافت.
اولین دارویی که با این روش ساخته شده، آدالیموماب (Adalimumab) نام دارد که در سال 2002 تایید شد و اکنون برای درمان آرتریت روماتوئید، پسوریازیس و بیماری التهاب روده مورد استفاده قرار میگیرد. این روش برای تولید آنتی بادیهایی استفاده میشود که میتوانند سموم را خنثی کرده و بیماریهای خود ایمنی و سرطان متاستاتیک را نیز درمان کنند. همچنین بسیاری از آنتی بادیهای دیگر ایجاد شده در این روش در حال حاضر در آزمایشات بالینی مانند کسانی که با بیماری آلزایمر مبارزه میکنند، توسعه پیدا کردهاند.
جایزه نوبل در سال 1895 میلادی توسط آلفرد نوبل پایهگذاری شد و امروزه به عنوان معتبرترین جایزهای که در حوزههای علمی به دانشمندان تعلق میگیرد شناخته میشود. به تازگی برندگان جایزه نوبل فیزیک و پزشکی در سال 2018 معرفی شده بودند و جایزه نوبل شیمی 2018 سومین جایزه از جوایز نوبل امسال است. جایزه نوبل شیمی در سال گذشته به ژاک دوبوشه، یواکیم فرانک و ریچارد هندرسون به دلیل امکان تصویربرداری از مولکول های زیستی در سطح اتمی رسیده بود.