سریع ترین سوپر کامپیوتر دنیا با نام SpiNNake، متشکل از یک میلیون هسته و هزار و دویست بورد متصل شده به هم، به تازگی توسط دانشمندان فعالسازی شده است. تا امروز، این سریعترین ماشینی است که میتواند عملکرد مغز انسان را شبیهسازی کند.
سریع ترین سوپر کامپیوتر دنیا SpiNNake نام دارد که در واقع مخفف اسم اصلی و طولانی آن یعنی Spiking Neural Network Architecture به شمار میرود. طراحی و ساخت آن ده سال به طول انجامیده و بزرگترین کامپیوتری است که میتواند عملکرد مغز انسان را به شیوهای بینظیر شبیهسازی کند. این ماشین غولآسا در واقع قادر به تقلید فرآیند شلیک نورونها در مغز انسان است.
سریع ترین سوپر کامپیوتر جهان در دانشگاه منچستر کشور انگلستان واقع شده و بر اساس گفتههای استیو فوربر (Steve Furber)، یکی از اعضای طراحی و پیادهسازی پروژه و پروفسور مهندسی کامپیوتر در دانشگاه منچستر، شیوهای که کامپیوترهای متداول کار میکنند را متحول خواهد کرد.
اما SpiNNake فقط شبیه به یک مغز فکر نمیکند، بلکه مدلهایی از نورونهای درون مغز انسان را ایجاد کرده و در عمل، در مقایسه با سایر کامپیوترهای موجود در جهان، تعدادی بیشتری نورون شبیهسازی خواهد کرد. بر اساس گفتههای استیو فوربر، وظیفه اصلی سریع ترین سوپر کامپیوتر پشتیبانی مدلهای جزیی مغز است.
سوپر کامپیوتر SpiNNaker از فروردین دو سال قبل (آوریل 2016) مشغول شبیهسازی عملکرد نورونهای مغز انسان با استفاده از 500 هزار پردازنده بوده است، اما نسخه ارتقا یافتهای که اکنون با آن مواجه هستیم، به یک میلیون پردازنده مجهز است. پشت سریع ترین سوپر کامپیوتر پشتیبانی پروژه عظیم متعلق به اتحادیه اروپا با نام Human Brain قرار دارد که هدف آن، ایجاد یک مغز انسان مجازی است. SpiNNaker در این راستا به دانشمندان کمک خواهد کرد مدلهای مغزی دارای جزییات فراوان ایجاد کنند.
توان پردازشی باورنکردنی سریع ترین سوپر کامپیوتر
طبق گفتههای سخنگویان دانشگاه منچستر، ظرفیت کنونی سریع ترین سوپر کامپیوتر انجام 200 کوآدریلیون عمل به صورت همزمان است. کوآدریلیون، عدد یک به همراه پانزده صفر در جلوی آن است.
همچنین بخوانید:
برخی ابر کامپیوترهای دیگر در نقاط مختلف دنیا، از لحاظ تعداد پردازندههای درونشان SpiNNaker را شکست میدهند. به عنوان نمونه سوپر کامپیوتر Sunway TaihuLight در کشور چین واقع شده و درونش ده میلیون و ششصد و چهل و نه هزار و ششصد هسته وجود دارد، اما آن چه SpiNNaker را از رقبا متمایز میکند، زیربنایی است که این پردازندهها از طریقش به یکدیگر متصل شدهاند. در مغز انسان، 100 میلیارد نورون به صورت همزمان رگبار سیگنال را به سمت هزاران مقصد مختلف پرتاب میکنند. در معماری سریع ترین سوپر کامپیوتر ساخته شده در دانشگاه منچستر نیز از یک سطح استثنایی ارتباطات بین پردازندهها پشتیبانی میشود تا به این وسیله، عملکرد مغز انسان (تقریبا) شبیهسازی شود.
طبق گفتههای آقای فوربر، مکانیزم ارتباطی سوپر کامپیوترهای متداول کمتر با ساختار و مدل واقعی مغز انسان شباهت دارند، اما SpiNNaker قادر است شبکههای عصبی بزرگتری را شبیه به نمونههای واقعی آن در مغز انسان، مدلسازی کند.
پیشتر و در زمانی که سریع ترین سوپر کامپیوتر با استفاده از 500 هزار پردازنده کار میکرد، توانست هشتاد هزار نورون را در قشای مغز مدلسازی کند. این ناحیهای از مغز است که دادهها را از حواس انسان اداره میکند. بخش دیگری که SpiNNaker به شبیهسازی آن میپردازد، ناحیهای از مغز است که در بیماری پارکینسون تحت تاثیر قرار گرفته و Basal Ganglia نام دارد. به این ترتیب میتوان متوجه شد یکی دیگر از کاربردهای سریع ترین سوپر کامپیوتر مطالعه بر روی مشکلات مغزی است.
همچنین بخوانید:
طبق گفتههای سخنگویان دانشگاه منچستر، SpiNNaker همچنین قادر به کنترل یک ربات موبایل با نام SpOmnibot است که با استفاده از کامپیوتر، دادههای جمعآوری شده توسط سنسورهایش را تفسیر کرده و به صورت آنی، در زمینه مسیریابی اقدام به تصمیمگیری میکند. اما با وجود همه این توانمندیها و قابلیتهای شبیه به مغز انسان و همچنین توان بالای پردازشی، سریع ترین سوپر کامپیوتر چقدر در نحوه عملکردش به مغز انسان شباهت دارد؟
بر اساس گفتههای استیو فوربر، در حال حاضر شبیهسازی دقیق و کامل مغز انسان غیر ممکن است و یک ماشین کامپیوتری پیشرفته همچون SpiNNaker تنها میتواند بخشی از ارتباطاتی که توسط مغز انسان صورت میگیرند را مدیریت کند. به همین دلیل تا فرا رسیدن زمانی که سوپر کامپیوترها بتوانند برای خودشان فکر کنند، زمان بسیار زیادی باقی مانده است.
این پروفسور دانشگاه منچستر معتقد است با وجود استفاده از یک میلیون پردازنده در سریع ترین سوپر کامپیوتر دنیا، که توان تحلیل 200 کوآدریلیون عمل به صورت همزمان را در اختیار دارد، این تیم تحقیقاتی تنها به یک درصد از ساختار مغز انسان دست پیدا کرده است. در حال حاضر این سوپر کامپیوتر قادر به تقلید رفتار بخشی از مغز موش است که خود هزار برابر کوچکتر از مغز انسان تلقی میشود.