تراپیست ۱ (TRAPPIST-1) احتمالا یکی از پرجذبهترین منظومههای ستارهای کشف شده تا به امروز است. این منظومه از هفت سیاره سنگی میزبانی میکند که با حروف b تا h نامگذاری شدهاند. به اعتقاد اخترشناسان، شاید برخی از آنها قادر به پشتیبانی از حیات باشند.
از زمان شناسایی منظومه تراپیست ۱ پرسشی مهم در ذهن دانشمندان نقش بست؛ اینکه سیارات در حال چرخش به دور این ستاره چه شرایطی دارند و آیا حیات فرازمینی میتواند در آنها جریان داشته باشد یا خیر؟ اما از آن زمان تاکنون، این کوتوله قرمز فراسرد که در فاصله 39.6 سال نوری (378 تریلیون کیلومتری) از ما قرار دارد، بارها اخترشناسان را امیدوار یا ناامید کرده است.
سه سیاره از مجموع هفت سیارهای که به دور تراپیست ۱ میچرخند، در کمربند حیات (Goldilocks zone) این ستاره قرار دارند؛ یعنی منطقهای در اطراف ستاره که دمای مناسبی دارد (نه خیلی گرم و نه خیلی سرد) و آب میتواند به صورت مایع در سطح وجود داشته باشد. چهار سیاره دیگر نیز، شاید مقادیر اندکی از آب سطحی را در خود جای داده باشند.
حداقل یکی از سیارات منظومه تراپیست ۱ ، پتانسیل زیستپذیری دارد
اما مطالعات متعاقب نشان داد که ستاره تراپیست 1، احتمالا تمام اتمسفری را که روزی این سیارات داشتند، سوزانده است؛ خبری بد برای دانشمندانی که در جستجوی حیات روی این دنیاهای بیگانه بودهاند. با این حال همچنان نتایج چندین و چند مطالعه را میتوان یافت که دیدگاههای متفاوتی نسبت به موضوع دارند و در حالی که برخی مدعی ایدهآل بودن این سیارات برای میزبانی از حیات هستند؛ برخی دیگر چنین فرضیاتی را رد میکنند.
حالا یک مطالعه تازه، سناریویی امیدوارکننده را حداقل برای یکی از سیارات این منظومه در خود جای داده است. بر این اساس، TRAPPIST-1e یعنی چهارمین سیاره در حال گردش به دور کوتوله قرمز، از تمامی خصوصیات لازم برای نگهداری اقیانوسهای وسیع در سطح خود برخوردار است. هر جا هم که آب باشد، زندگی میتواند جریان داشته باشد.
متخصصان دانشگاه واشنگتن، مقاله مربوطه را در مجله اخترفیریک (The Astrophysical Journal) به چاپ رسانده و با استناد به چند مدل کامپیوتری و شبیهساز، TRAPPIST-1e را سیارهای آبی، نظیر زمین معرفی کردهاند که ارزش مطالعات بیشتر را دارد.
در این مطالعه، دانشمندان به بررسی اتمسفر احتمالی سیارات منظومه TRAPPIST-1 پرداختند. آنها به این نتیجه رسیدند که هر هفت سیاره به دلیل تابش این ستاره در فاز ابتدایی شکلگیری، سرگذشتی مشابه ونوس (زهره) پیدا کردند و احتمالا اتمسفر متراکم و زیستناپذیر خود را از دست دادهاند. با این حال یکی از آنها، دنیایی اقیانوسی و زمین مانند است.
«اندرو لینکوفسکی» نویسنده اصلی این مقاله و دانشجوی دورهی دکترای دانشگاه واشنگتن در این خصوص میگوید:
ما از اتمسفرهایی ناآشنا مدلسازی کردهایم؛ نه اینکه تنها آنچه را که در سیارات منظومه شمسی دیدهایم، به این منظومه نیز تعمیم دهیم.
دانشمندان این مطالعه جدید را متفاوت از قبلیها میدانند؛ چرا که سعی شده دقیقترین مدل فیزیکی را از منظر علم شیمی و تشعشعات ارائه دهد و تا حد امکان، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این سیارات را به درستی به تصویر بکشد. نتایج حاصل از این مدلسازی به شرح زیر است:
- نزدیکترین سیاره به ستاره تراپیست ۱ که TRAPPIST-1b نام دارد، دنیایی مشتعل است و درجه حرارت آن حتی برای تشکیل ابرهایی از اسید سولفوریک نیز بالاست.
- سیارههای c و d در قیاس با زمین و ونوس، انرژی بیشتری از ستاره میزبان خود دریافت میکنند و همانند زهره، اتمسفری متراکم و غیر قابل زیست دارند.
- در بین این هفت سیاره، TRAPPIST-1e بیشترین شانس را برای برخورداری از آب سطحی دارد و با نیمنگاهی به احتمال زیستپذیر بودن آن، گزینهای مناسب برای انجام مطالعات بیشتر است.
- اتمسفر سیارات دورتر شامل f، g و h میتواند مشابه ونوس یا یخزده باشد؛ بسته به اینکه در حین تکامل این سیارات، چه مقدار آب روی آنها تشکیل شده است.