بیت کوین چیست؟

بیت کوین ورد زبان هر فرد بزرگ و کوچک شده است. افراد زیادی به پول‌ساز بودن حوزه استخراج ارز دیجیتالی پی برده و در پی کسب اطلاعات بیشتر درباره Bitcoin هستند. اما بیت کوین چیست و شبکه آن چطور کار می‌کند؟

بیت کوین را باید معروف‌ترین ارز دیجیتالی در دنیا دانست. امروز ارزهای رمزنگاری شده دیگری همچون اتریوم، لایت کوین، ریپل و دیگر موارد نیز وجود دارند، اما از نظر محبوبیت، هیچ کدام با بیت کوین قابل مقایسه نیست. در این مطلب قصد داریم به سوالی اساسی درباره این نام همه‌گیر و بسیار متداول پاسخ بدهیم؛ بیت کوین چیست؟

بیت کوین چیست؟

بیت کوین یک ارز دیجیتالی نامتمرکز بوده و از طریق الگوریتم‌های رمزنگاری، ایمن‌سازی شده است. بیت کوین و دیگر پول‌های الکترونیکی همچون آن، ارز رمزنگاری شده یا Cryptocurrency نامیده می‌شوند. کاربران Bitcoin، واحدهای پولی این ارز رمزنگاری شده را ماین و ذخیره می‌کنند. تمامی واحدهای ییت کوین از طریق یک دفترچه (فایل) مرکزی به یکدیگر متصل می‌شوند. این فایل، تمامی تراکنش‌های انجام شده بر بستر شبکه بیت کوین را در دل خود دارد.

این دفترچه یا فایل در واقع یک ویژگی پایه‌ای بیت کوین به نام بلاک چین است. بلاک چین، تمامی تراکنش‌های انجام شده درون شبکه این ارز دیجیتالی را اعتبارسنجی کرده و ثبت می‌کند. با این کار، تمامیت و یکپارچگی شبکه بیت کوین حفظ می‌شود.

تفاوت بیت کوین و پول معمولی

برخلاف پول‌های رایج و عادی، هیچ دولت یا بانکی برای بیت کوین وجود ندارد. ساخت و کنترل شبکه این پول به دست یک الگوریتم مشخص کنترل شده و به طور کامل دیجیتالی است. نمی‌توان یک بیت کوین را به صورت فیزیکی در دست نگه داشت، هر چند امکان لمس سخت افزارهای در بر دارنده اطلاعات مربوط به بیت کوین‌های متعلق به شما وجود دارد!

نه تنها هیچ دولت یا نهاد رسمی، پشتیبان این ارز رمز نگاری شده نیست، بلکه بسیاری از دولت‌ها، استفاده از آن را ممنوع اعلام کرده‌اند. به عقیده آن‌ها، بیت کوین یا دیگر پول‌های رمزنگاری شده فاقد پشتوانه مالی بوده و به همین دلیل با ورود به چرخه مالی هر کشور، به اقتصاد آن ضربه وارد می‌کنند.

دلیل دیگر مخالفت دولت‌ها با پول‌های الکترونیکی، عدم امکان ردیابی تراکنش‌های آن‌ها است. اگرچه فایل حاوی تمامی تراکنش‌های انجام شده در شبکه بیت کوین از ابتدای خلق آن، توسط عموم کاربران قابل مشاهده است، اما نمی‌توان مشخص کرد در یک تراکنش، مبدا و مقصد چه افرادی هستند. بی‌نام و نشان ماندن سبب شده تبهکاران و قاچاقچی‌ها، برای جابه‌جایی پول، از بیت کوین استفاده کنند.

قیمت بیت کوین

هر واحد پولی بیت کوین بسیار گران قیمت است. به همین دلیل بسیاری از کاربران، بخشی از یک واحد کامل را خریداری می‌کنند. هر بیت کوین را می‌توان تا هشت رقم اعشار تقسیم کرد، به همین دلیل کمترین میزان قابل خریداری، 0.00000001 بیت کوین است. گفتنی است هر بیت کوین در حال حاضر حدود 10300 دلار قیمت دارد. تصور کنید اکنون هزار دلار در اختیار داشته و در پی خرید بیت کوین هستید. با این مقدار حدود 0.15 بیت کوین به شما تعلق خواهد گرفت.

در حال حاضر، فروشگاه‌های متعددی این پول دیجیتالی را قبول داشته و آن را به عنوان هزینه خرید یک کالا یا دریافت یک سرویس، از مشتری قبول می‌کنند. همچنین برخی صرافی‌ها، به ازای دریافت بیت کوین، ارز رایج کشور همچون دلار، ریال و دیگر پول‌ها را به شما برمی‌گردانند.

هسته و تکنولوژی مرکزی بیت کوین

فناوری بلاک چین را باید شالوده بیت کوین و هسته اصلی آن دانست. بنا شدن بر پایه بلاک چین را می‌توان اصلی‌ترین شباهت ارزهای رمز نگاری شده مختلف دانست. شبکه بلاک چین، از مجموعه‌ای از بلاک‌های به هم متصل تشکیل می‌شود.

همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، تمامی تراکنش‌های انجام شده در بستر شبکه، داخل یک فایل نوشته می‌شوند. نسخه‌ای از این دفترچه در تمامی نودهای شبکه وجود دارند. به عبارتی هر کامپیوتری که در شبکه بیت کوین مشغول استخراج یا ماینینگ است، نسخه‌ای از فایل حاوی تمامی تراکنش‌ها را در اختیار دارد. گفتنی است حجم این فایل به حدود چند صد گیگابایت می‌رسد.

این توزیع، یکی از عوامل اصلی ایمن تلقی کردن بیت کوین و شبکه آن محسوب می‌شود. در شبکه‌های بانکی متمرکز امروزی، که داده مربوط به تمامی حساب‌ها روی یک سرور مرکزی وجود دارد، می‌توان با هک کردن سرور، اطلاعات آن را به نفع خود تغییر داد، اما در شبکه بیت کوین، برای چنین کاری، باید دست به اتک 51 درصد بزنیم. اگر تغییری در دفترچه بیش از نیمی از کامپیوترهای درگیر در شبکه بیت کوین اعمال شود، تراکنش معتبر خواهد بود. امکان هک کردن هزاران کامپیوتر به صورت همزمان، صدها برابر از هک کردن یک سرور مشخص سخت‌تر است.

هر بلاک از دیتا دارای برچسب زمانی بوده و به بلاک پیش از خود اتصال پیدا کرده است. این بلاک‌ها، بر اساس زمان، مرتب شده‌اند. تنها امکان مشاهده و افزودن دیتا وجود داشته و قابلیت ویرایش فراهم نیست.

ریاضیات پیچیده پشت پرده شبکه بیت کوین

تصور کنید قرار است از نقطه A، مقداری بیت کوین به نقطه B ارسال شود. دستگاه‌های موجود در شبکه یا همان ماینرهای بیت کوین، از طریق حل کردن یک سری مسئله ریاضی پیچیده، این تراکنش را تایید می‌کنند. بر سر انتخاب یک بلاک به منظور افزودن آن به بلاک چین، بین نودهای شبکه رقابت برقرار است. استخراج‌کننده یا ماینر می‌بایست یک سری مسئله ریاضی که به دست یک تابع هش درست شده‌اند را حل کند. این الگوریتم هش SHA-256 است.

مسائل به انداز‌ه‌ای پیچیده‌اند که به صورت مستقیم، راه حلی برایشان وجود نداشته و تنها بر اساس یک سری تکنیک مبتنی بر حدس، جواب مشخص می‌شود. بعد از این اتفاق، بلاک جدیدی به شبکه بلاک چین افزوده خواهد شد. نودی که پردازش سنگین مربوط به حل این مسئله را بر عهده داشته است، در قبال زحمتش، بیت کوین دریافت می‌کند. به عبارتی کامپیوتر در اینجا بیت کوین ماین یا استخراج کرده است.

همانطور که گفتیم، راه حل مشخصی برای حل مسائل وجود نداشته و از طریق حدس و گمان جواب کسب می‌شود. در نتیجه، توان پردازشی کامپیوتر با زمان انجام تراکنش رابطه معکوس دارد. در اینجا عبارتی تحت عنوان نرخ هش شنیده می‌شود. منظور از آن، تعداد حدس‌هایی است که یک نود در هر ثانیه می‌زند.

ماینینگ یا استخراج بیت کوین

در زمان انجام هر تراکنش، که نیازمند یک سری تحلیل و حل مسائل ریاضی است، تمامی نودهای شبکه برای در اختیار گرفتن وظیفه پردازش آن با یکدیگر رقابت می‌کنند تا پاداش حاصل از این کار به آن‌ها برسد. تنها در صورت معتبرسازی تراکنش‌ها، بیت کوین دریافت خواهید کرد. به این فرایند استخراج بیت کوین یا ماینینگ گفته می‌شود.

مزایا و معایب بیت کوین

Bitcoin برخی مشکلات متداول در سیستم‌ها و شبکه‌های بانکداری امروزی را برطرف کرده است. این ارز رمزنگاری شده در عوض، دارای مشکلات منحصربه‌فرد خود است. ابتدا به بررسی مزیت‌های این پول دیجیتالی می‌پردازیم.

مزایای بیت کوین

• آزادی: افراد می‌توانند بدون در نظر گرفتن ارز رایج کشوری که کاربر مقصد در آن زندگی می‌کند، برای وی پول ارسال کند.
• نامتمرکز بودن: هیچ بانک مشخصی برای کنترل بیت کوین وجود ندارد. در واقع هیچ سروری به عنوان مرکز و هسته شبکه وجود نداشته و کاربرانی که شبکه Bitcoin از دست به دست دادن آن‌ها تشکیل شده است، کنترل همه چیز را بر عهده دارند. در شبکه‌های متمرکز همچون شبکه‌های بانکی کنونی، یک سرور به عنوان مرکز شناخته می‌شود.
• شفافیت: دفترچه حاوی تراکنش‌های شبکه بیت کوین، توسط همه قابل رویت است. این موضوع سبب شفافیت شده و مشکل جابه‌جایی پول به شکل غیر قانونی که در بانک‌های امروزی اتفاق می‌افتد، رخ نخواهد داد.
• حریم خصوصی: اگرچه راه‌هایی برای ردیابی یک تراکنش برای رسیدن به مبدا آن وجود دارد، اما شبکه ارزهای رمزنگاری شده شامل بیت کوین، در حالت کلی نام کاربر مبدا و مقصد در یک تراکنش را مخفی نگه می‌دارد.
• عرضه: نمی‌توان به هر میزان دلخواه بیت کوین تولید کرد و در این رابطه محدودیت وجود دارد. قرار است تنها 21 میلیون بیت کوین در دنیا وجود داشته باشد. البته شبکه بیت کوین هنوز به این سقف نرسیده است.
• امنیت: برخلاف پول‌های رایج، امکان جعل کردن این پول دیجیتالی وجود ندارد. البته افرادی به صورت غیر قانونی، با کلاهبرداری از مردم اقدام به فروش بیت کوین‌های جعلی به آن‌ها می‌کنند، اما یک واحد بیت کوین واقعی را هرگز نمی‌توان جعل کرد.

معایب بیت کوین

• کارمزد: در روزهای اولیه پیدایش این پول رمزنگاری شده، کارمزد تراکتش‌ها در شبکه آن پایین بود. در آخرین ماه سال 2019، کارمزد تراکنش‌ها به صورت متوسط حدود 55 دلار بود. این میزان در مقایسه با یک ماه قبل، 36 دلار افزایش پیدا کرد! متاسفانه این مبلغ هرگز کاهش پیدا نکرده و به مرور زمان باز هم افزایش می‌یابد. البته، مبلغ کارمزد، به حجم تراکنش بستگی دارد، اما همچنان در مقایسه با اولین روزهای پیدایش بیت کوین، هزینه آن سرسام‌آور است.
• بی‌ثباتی: عدم وجود ثبات در قیمت بیت کوین سبب می‌شود نتوان از آن به عنوان یک ارز رایج استفاده کرد. این موضوع سبب می‌شود بسیاری از فروشندگان، نسبت به دریافت بیت کوین به عنوان هزینه فروش یک کالا یا ارائه یک سرویس بی‌میل باشند، چرا که ممکن است چند روز، هفته یا ماه بعد، قیمت این پول نسبت به دلار کاهش پیدا کند. برخلاف ارزهای رایج همچون دلار، ممکن است ارزش هر بیت کوین طی یک شب شدیدا ریزش کند. فراموش نکنید مثل ارزهای کاغذی رایج، فلز، طلا یا ماده‌ای به عنوان پشتوانه‌ای برای بیت کوین وجود ندارد. به گفته برخی تحلیلگران، بعید نیست طی یک شب، ارزش واقعیت بیت کوین 0 دلار اعلام شود!
• بازپرداخت: یکی از مزیت‌های این پول الکترونیکی را حفظ حریم خصوصی کاربران عنوان کردیم. متاسفانه این موضوع از جهتی دیگر می‌تواند یک مشکل تلقی شود. اگر پول را به مقصدی به صورت اشتباه ارسال کنید، راهی برای بازپس گرفتن آن وجود ندارد. همچنین اگر هزینه کالایی را به صورت بیت کوین پرداخت کرده و به هر دلیلی آن را دریافت نکنید، امکان بازپرداخت وجه وجود ندارد.
• رقابت: به عقیده برخی تحلیلگران، وجود رقابت برای حفظ سلامت بازار ارزهای دیجیتالی مفید است. با وجود بیش از هزار ارز دیجیتالی، امروز بیت کوین با ارزش‌ترین محسوب شده و یکی از داغ‌ترین زمینه‌ها برای سرمایه‌گذاری است. نباید فراموش کرد بیت کوین، محبوب‌ترین ارز دیجیتالی است، اما بهترین محسوب نمی‌شود. ارزهای دیجیتالی دیگری با حریم خصوصی، امنیت و قابلیت‌های بیشتر در شبکه، وجود دارند. قیمت آن‌ها پایین‌تر بوده و بعید نیست روزی جایگاه کنونی بیت کوین را تصاحب کنند.

• نبود قانون واحد: همانند مشکل عدم بازپرداخت، برخی مشکلات بیت کوین ضررهای زیادی به مالکان واحدهای پولی آن‌ وارد می‌کنند. دولت‌ها نه تنها کنترلی روی شبکه این ارز دیجیتالی ندارند، بلکه در صورت داشتن توان، تلاش می‌کنند آن را از بین ببرند! به همین دلیل در صورت از دست دادن پول خود، به صورت قانونی قادر به پیگیری آن نبوده و باید قیدش را بزنید.
• ضرر و زیان: احتمال از دست دادن بیت کوین، به شکل غیر قابل بازگشت، وجود دارد.