گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
یک نابغه چینی، حدود 2هزار سال پیش، موفق به اختراع اولین دستگاه زلزله نگار تاریخ شده است. در این مقاله با این زلزله نگار باستانی و شگفت‌انگیز، آشنا خواهید شد.
وقتی تاریخ دنیا را مرور می‌کنیم، با برخی انسان‌ها آشنا می‌شویم که به معنی واقعی کلمه از زمان و عصر خود فراتر بوده‌اند. افرادی که حتی اگر روزی مشخص بشود با استفاده از ماشین زمان به گذشته سفر کرده‌اند و علم آیندگان را در اختیار گذشتگان قرار دادند هم احتمالا کسی زیاد تعجب نخواهد کرد! یک نابغه چینی بنام ژانگ هِنگ (Zhang Heng) که حدود 2هزار سال پیش در چین باستان می‌زیسته، بدون ذره‌ای شک یکی از همین دست افراد است. او کسی است که توانسته در روزگاری که از زلزله به عنوان خشم خدایان یاد می‌شده، یک دستگاه لرزه نگار یا همان زلزله نگار اختراع کند! این دستگاه زلزله نگار باستانی با مکانیزمی به شدت هوشمندانه، خلاقانه و در عین حال، ساده کار می‌کرده!
آشنایی با خالق اولین دستگاه زلزله نگار تاریخ
زمان دقیق تولد و یا وفات ژانگ هنگ مشخص نیست اما به عقیده تاریخدانان، او چیزی حدود 132سال پس از میلاد مسیح می‌زیسته. این یعنی پدر و یا پدربزرگ او، از هم نسلان عیسی مسیح بوده‌اند! ژانگ هنگ در زمان امپراطوری بسیار مشهور هان (Han) در چین زندگی می‌کرده و طبق اسنادی که از او در تاریخ برجای مانده، ظاهرا فردی قابل احترام در این امپراطوری بوده و شخص امپراطور به او بهای زیادی می‌داده است.
مجسمه‌ای از ژانگ هنگ؛ خالق زلزله نگار باستانی و یکی از بزرگترین نوابغ تاریخ
اما بسیاری از تاریخدانان، از ژانگ هنگ به عنوان لئوناردو داوینچی چینی یاد می‌کنند! و البته هستند کسانی که از لئوناردو داوینچی، به عنوان ژانگ هنگ ایتالیایی یاد می‌کنند! ژانگ هنگ به معنی واقعی کلمه، سرامد عصر خویش بوده است. او یک ستاره شناس، ریاضی دان، جغرافی دان، مهندس و مخترع بوده است! او موفق به ساخت اولین استرلاب حلقه دار آبی جهان شد. استرلاب در گذشته و در علم نجوم و ستاره شناسی، استفاده های بیشماری داشته است. استرلاب حلقه دار ساخته شده توسط ژانگ هنگ، با استفاده از انرژی آب کار می‌کرده! ژانگ هنگ همچنین یک ساعت آبی بسیار پیشرفته هم برای امپراطوری هان اختراع کرده بوده. او توانسته با دقتی بسیار بالا و حیرت انگیز، چیزی حدود 2500ستاره را رصد و ثبت نماید! علاوه بر همه این‌ها، گفته می‌شود که اولین کیلومتر شمار دنیا را نیز او ساخته است!
اما چیزی که ژانگ هنگ را به شهرتی همه‌گیر در کشور چین رسانده بود، ساخت اولین دستگاه زلزله نگار جهان بود. این زلزله نگار باستانی با ظاهری بسیار خاص و جالب، به طرزی شگفت انگیز توانایی ثبت زمین لرزه ها را داشت!
روایت است که روزی در کاخ پادشاهی امپراطوری هان، زلزله نگار باستانی ژانگ هنگ وجود یک زمین لرزه را ثبت کرده است. اما اهالی دربار، که احتمالا معتقد بودند زلزله، خشم خدایان است، باور نداشتند وقتی خودشان نتوانسته‌اند رقم خوردن زلزله را احساس کنند، واقعا زلزله‌ای رخ داده باشد. اما 2روز بعد، یک پِیک از غرب چین (منظور غرب چین باستان است و نه غرب چین کنونی) راهی دربار می‌شود و از زلزله‌ای صحبت می‌کند که 2روز پیش در محل زندگی آن‌ها رخ داده و خساراتی به بار آورده است! هنگامی که زمان دقیق‌تر رخ دادن این زلزله را از این پیک جویا می‌شوند، متوجه می‌شوند این زلزله، دقیقا در زمانی رخ داده که دستگاه زلزله نگار ژانگ هنگ آن را ثبت کرده بود!
نحوه کار زلزله نگار باستانی ژانگ هنگ
نحوه کار این زلزله نگار باستانی به معنی واقعی کلمه جالب است! برای درک بهتر نحوه عملکرد این دستگاه، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا یک بار دیگر، تصویر زلزله نگار ژانگ هنگ را مشاهده کنید:
زلزله نگار باستانی ژانگ هنگ با ظاهری زیبا و مکانیزمی بسیار خلاقانه
در زلزله نگار باستانی ژانگ هنگ، هشت اژدها قابل مشاهده هستند که دهان آن‌ها، در مقابل هشت قورباغه برنزی قرار گرفته است. داخل دهان هرکدام از این هشت اژدها، توپ‌هایی از جنس برنز قرار داشته که دقیقا به اندازه دهان قورباغه‌ها بوده‌اند. اینجا است که اوضاع، جالب می‌شود! هنگامی که به عنوان مثال، زلزله‌ای در غرب این دستگاه رخ می‌داده، دهان اژدهایی که در غرب دستگاه تعبیه شده بود، باز می‌شده و توپی که در دهان این اژدها قرار داشته، داخل دهان قورباغه‌ای که پایین آن قرار گرفته بود، می‌افتاده! این اتفاق، بخاطر طراحی خاصی که قورباغه‌ها داشتند، باعث ایجاد صدایی بلند می‌شده و آدم‌هایی که اطراف آن بوده‌اند را باخبر می‌کرده!
به این نکته هم توجه کنید که شاید در تصویر، زلزله نگار باستانی ژانگ هنگ بنظر کوچک بیاید، اما این زلزله نگار، محیطی به اندازه 2متر را اشغال می‌کرده. پس وقتی می‌گوییم سقوط توپ‌ها به دهان قورباغه‌ها، باعث ایجاد صدایی می‌شده که می‌توانسته آدم‌های اطراف را باخبر کند، به هیچ عنوان شوخی نکرده‌ایم!
اما با تمام این تفاسیر، دانشمندان هنوز به درستی نمی‌دانند که چه مکانیزمی باعث می‌شده دستگاه، متوجه وقوع زمین لرزه بشود. هرچند برخی از آن‌ها معتقدند احتمالا یک قطعه چوب نازک هم داخل جسم بشکه مانندی که در مرکز دستگاه، قابل مشاهده است، قرار داشته. این چوب، به نحوی خاص و مهندسی شده، داخل بشکه قرار داده شده بوده و هنگامی که زلزله‌ای در حوالی دستگاه رخ می‌داده، این چوب هم به سمت مکانی که زلزله رخ داده بوده متمایل می‌شده و به این ترتیب دهان اژدهایی که در آن سمت قرار داشته، باز می‌شده. از آنجایی که توپ‌ها از قبل داخل دهان اژدها قرار گرفته بودند، تنها چیزی که جلوی سقوط آن‌ها را می‌گرفته، بسته بودن دهان اژدها بوده و در نتیجه هنگامی که دهان اژدها باز می‌شده، توپ‌ها هم به سادگی می‌افتادند!
درست است که مکانیزم کلی این زلزله نگار باستانی بسیار ساده بوده اما نحوه عملکرد آن حتی با پیشرفت‌های کنونی علم هم ممکن است بنظر پیچیده بیاید. اما دانشمندان چینی در سال 2006، تصمیم گرفتند دقیقا یک نمونه مشابه این دستگاه را خلق کنند و فرضیه وجود چوب نازک در آن را نیز عملی کنند. نتیجه کار این شد که دستگاه ساخته شده توسط آن‌ها که الهام گرفته شده از همین زلزله نگار باستانی بود، توانست درست مانند قوی‌ترین زلزله نگارها و لرزه نگارهای کنونی بشر، تمامی زمین لرزه های اطراف را ثبت کند!
زلزله نگارهای پیشرفته کنونی با ظاهری بسیار خشک و بدون ظرافت!
با مشاهده زلزله نگار باستانی و 2هزار ساله ژانگ هنگ که علی رغم ظاهری بسیار زیبا و خلاقانه، عملکردی بسیار با دقت هم داشته، شاید چیزی که بیشتر از همه ذهن ما را به خود درگیر می‌کند این است که اگر افرادی مانند ژانگ هنگ،در دنیای مدرن کنونی می‌زیستند چه دستاوردهایی را می‌توانستند برای بشریت به ارمغان بیاورند؟ آن‌ها کسانی هستند که صدها یا شاید حتی هزاران سال از عصر خودشان فراتر بودند و شاید اگر آن نابغه‌های تمام عیار، در دنیای مدرن و سرشار از تکنولوژی امروز زندگی می‌کردند، می‌توانستند کارهایی بسیار حیرت انگیز انجام دهند. هرچند، هرگز نباید از این احتمال هم غافل شد که شاید اگر آن‌ها در دنیای امروز می‌زیستند، اسیر جذابیت‌های ظاهری دنیای ما می‌شدند و هرگز نمی‌توانستند نامشان را در تاریخ بشریت حک کنند!
