در این مقاله قصد داریم به پروژه بسیار جالب دانشمندان مبنی بر آموزش رانندگی به موش ها بپردازیم! این پروژه به تازگی و با موفقیت به اتمام رسید و موشها واقعا توانستند رانندگی کنند!
اگر اخبار دنیای علم را به طور جدی دنبال میکنید، قطعا از نظر ذهنی آمادگی پذیرش هر اتفاقی را، هر چقدر هم که میخواهد عجیب و باورنکردنی باشد، دارید. فلسفه علم این است که “تقریبا هیچ چیز غیر ممکن نیست” و پروژه جدید دانشمندان هم یک بار دیگر این موضوع را به روشی فوقالعاده جذاب به ما یادآوری کرد. هدف این پروژه، آموزش رانندگی به موش ها بود و نتیجه نهایی این پروژه هم دقیقا به همین موضوع ختم شد!
آموزش رانندگی به موش ها !
آموزش رانندگی یکی از آن دست مواردی که است که تقریبا هر انسانی در یک برهه زمانی از زندگی خود با آن دست و پنجه نرم میکند. اما همانطور که از عبارت “دست و پنجه نرم میکند” هم برمیآید، به نظر میرسد برای یادگیری رانندگی لزوما نیازی به داشتن “دست” ندارید و حتی اگر “پنجه” هم داشته باشید، میتوانید پشت فرمان بنشینید!
طی پروژهای که اخیرا در دانشگاه ریچموند (Richmond) واقع در کشور آمریکا با موفقیت به اتمام رسید، دانشمندان توانستند به موشها آموزش رانندگی بدهند. ماشینهایی که موشها آنها را میراندند، توسط اعضای تیم تحقیقاتی این دانشگاه به رهبری خانم کِلی لَمبِرت (Kelly Lambert) که یک عصب شناس است اختراع شده بودند. بدنه این ماشینها را یک ظرف غذای ساده تشکیل میداد که روی یک قطعه آلومینیومی سوار شده بود. فرمان این ماشین را نیز سه دستگیره میله مانند مِسی بسیار کوچک تشکیل داده بودند. هنگامی که موش، میله سمت چپ را با پنجههای کوچک خودش لمس میکرد، ماشین هم با کمک فرمانهای الکترونیکی به سمت چپ حرکت میکرد و هنگامی که میله سمت راستی را لمس میکرد، مسیر حرکت ماشین را نیز به همین جهت متمایل میکرد. هنگامی هم که موش، میله وسطی را حرکت میداد، ماشین یک مسیر مستقیم را طی میکرد.
اما سوالی که احتمالا برایتان بوجود آمده این است که دانشمندان به چه روشی توانستهاند مکانیکها و نحوه حرکت این ماشین را به موشها آموزش دهند؟ همانطور که احتمالا حدس میزنید، دانشمندان از همان روش قدیمی “شرطی کردن” استفاده کردهاند! به گفته خانم لمبرت، برای آموزش موشها، تیم او هر زمانی که پنجههای این حیوانات کوچک به میلههای مسی برخورد میکرده به آنها جایزه یا همان غذا میداده است. پس از تکرار فراوان و پس از اینکه تیم تحقیقاتی به این نتیجه رسید که موشها دیگر متوجه این موضوع شدهاند که با لمس میلههای مسی میتوانند ماشین را حرکت دهند، آنها را وارد آزمون جذاب نهایی کردند!
در آزمون نهایی، موشها داخل ماشینها قرار داده میشدند و یک سری اهداف که درواقع غذاهای مورد علاقه آنها بودهاند هم در مسیر پخش میشدند. سپس این موشها با حرکت ماشین میتوانستند به این اهداف برسند و به محض رسیدن به اهداف هم تیم تحقیقاتی، غذایی که موش به آن رسیده بود را در اختیارش قرار میدادند؛ غذایی که قطعا موشها لایق آن بودهاند!
خانم لمبرت در شرح نحوه رانندگی این موشها به نکته جالبی اشاره کرده است:
این موشها یاد گرفتند که ماشینها را به روشهایی منحصر به فرد هدایت کنند. آنها توانستند خودشان را به خوبی با سیستم و مکانیکی هماهنگ کنند که تا پیش از آن هرگز حتی مشابه آن را هم ندیده بودند.
نکته قابل توجه در رابطه با آزمون رانندگی جذاب دانشمندان این است که از میان 11 موش نر و 6 موش مادهای که در آزمایش حضور داشتند، برخی موشها عملکردی بهتر و برخی دیگر عملکردی ضعیفتر از خود نشان دادند. با کنار هم گذاشتن تمام دادههایی که تیم تحقیقاتی از این موضوع به دست آورد، متوجه شد موشهایی که در محیطهایی جذابتر و پیچیدهتری زندگی میکنند، به مراتب زودتر و بهتر از موشهایی که در آزمایشگاههای خلوتتر و سادهتر حضور داشتند، توانستند رانندگی را یاد بگیرند!
خانم لمبرت هم به این موضوع اذعان داشته است:
دادههای دریافتی ما مشخص کرد که زندگی در محیطهایی چالش برانگیز و دینامیک باعث افزایش توانایی ذهنی در یادگیری سیستمها و مکانیکهای جدید میشود.
نکته جالب دیگری که توجه خانم لمبرت و تیم او را به خود جلب کرده این است که به نظر میرسید موشها از فرایند یادگیری خودشان لذت میبردند! در واقع آنها در این زمینه رفتاری دقیقا مشابه انسانها از خود به نمایش گذاشتند و درست مانند ما انسانها، در این موشها هم فراگیری مهارتهای جدید، احساس رضایت به وجود میآورده است!
اما این پروژه جذاب دانشمندان، صرفا به یک آزمون رانندگی جالب ختم نشده و خانم لمبرت معتقد است آزمایش آنها میتواند در نهایت به دانشمندان برای درک بهتر بیماریهایی مانند پارکینسون و یا افسردگی کمک کند.
خانم لمبرت در جمعبندی صحبتهای خودش هم به دفاع از موشها و دیگر حیوانات پرداخت!
من به این موضوع اعتقاد کامل دارم که موشها و به طور کلی اکثر حیوانات به مراتب باهوشتر از چیزی هستند که بیشتر مردم تصور میکنند. هوش این حیوانات، به اَشکالی منحصر به فرد و در زمینههای گوناگون قابل مشاهده است.
به نظر میرسد آموزش رانندگی به موش ها و از آن مهمتر، موفق بودن موشها در فراگیری این مهارت، دقیقا همان چیزی است که میتواند به عموم مردم پتانسیلهای ذهنی بالای حیوانات، حتی حیوانات کوچکی مانند موش که دارای مغزهای بسیار کوچکی هستند را نشان دهد.