درآمد دولت از اپراتورهای تلفن همراه چقدر است؟

اپراتورهای تلفن همراه باید طبق قانون قسمتی از درآمد خود را به دولت بپردازند که بررسی‌ها نشان می‌دهد با به پایان رسیدن سرویس‌های ارزش افزوده (وس)، درآمد دولت از اپراتورهای موبایل کاهش پیدا خواهد کرد.

دولت هر ساله بخشی از بودجه کشور را بر اساس درآمدی که از اپراتورهای تلفن همراه به دست می‌آورد، تامین می‌کند. طبق مواردی که در پیش‌بینی بودجه 98 قید شده است، وزارت ارتباطات از اپراتورهای موبایل حدود 68 هزار و 845 میلیارد ریال درآمد کسب خواهد کرد که از این مبلغ سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی سهم 93.4 درصدی برابر با 64 هزار و 311 میلیارد ریال و شرکت ارتباطات زیر ساخت نیز سهم 4.2 درصدی برابر با 2 هزار و 906 میلیارد ریال دریافت خواهد کرد. این درآمد به این صورت تحقق پیدا می‌کنند که بر اساس پروانه اپراتورهای  فعال در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، این اپراتورهای موبایل می‌بایست سالانه بخشی از درآمد خود را تحت حق‌السهم دولت پرداخت کنند که بخش رگولاتوری وزارت ارتباطات بیشترین سهم از این درآمد را در اختیار خواهد گرفت.

جزئیات درآمد دولت از اپراتورهای تلفن همراه

خدمات ارزش افزوده و درآمد 31 درصدی برای دولت

این میزان درآمد دولت از اپراتورهای موبایل از بخش‌هایی چون پروانه، هزینه‌های نامبرینگ و خدمات اجباری عمومی (USO) است که در مجموع 3 درصد را شامل می‌شود. همچنین مواردی چون حق فرکانس شبکه موبایل، حق فرکانس شبکه‌های رادیویی، درآمد حاصل از مکالمات بین‌الملل صادره و وارده و نیز حدود 28.1 درصد از درآمد حاصل از سرویس‌ها و خدمات ارائه شده در حوزه ICT به دست می‌آید.

در مصوبه‌های مختلفی که توسط کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به تصویب رسیده، چگونگی پرداخت حق‌السهم دولت از محل این خدمات قید شده است. به گونه‌ای که افزون بر حق‌السهم دولت از واگذاری پروانه خدمات اپراتوری، چگونگی تسهیم درآمد اپراتورها از مکالمات بین‌الملل صادره به خارج کشور نیز در مصوبه 176 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات تاکید شده و طبق این مصوبه، اپراتورها از درآمد خود می‌بایست بخشی را به خدمات عمومی اجباری ارتباطات و فناوری اطلاعات و حق سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوی پس از کسر سهم شرکت ارتباطات و زیرساخت از آن تخصیص دهند.

کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در مصوبه 248 خود نحوه محاسبه مبالغ تسهیم درآمد دولت از درآمدهای به دست آمده از ارائه خدمات ارزش افزوده اپراتورها را تعیین کرده است که بر اساس آن اگر اپراتور به صورت نیابتی به جمع‌آوری مبالغ و به صورت (Direct Carrier Billing (DCB برای هر نوع شخص ثالث نظیر تولیدکننده محتوا بپردازد، سهم اپراتور طبق قراردادی که با شخص ثالث منعقد شده است، همان درآمد اپراتور به شمار می‌رود و می‌بایست طبق آن از درآمد تعریف شده به رگولاتوری، سهم دهد. به صورت کلی پیش‌بینی می‌شود دولت به صورت سالانه حدود 31 درصد از درآمد اپراتورهای تلفن همراه را بر اساس قانون تعیین شده دریافت می‌کند.

درآمد دولت از همراه اول 40 هزار میلیارد تومان است

طبق گزارشی که بر اساس اطلاعات مستند کدال بورس انتشار یافته است، همراه اول به دولت‌های یازدهم و دوازدهم حدود 40 هزار میلیارد تومان پرداخت کرده است که می‌توانید این میزان پرداختی را به تفکیک هر سال در جدول زیر مشاهده کنید:

سال	جمع پرداختی سال به ریال
88	19.071.530.000.000
89	23.234.674.000.000
90	31.357.963.000.000
91	38.055.830.000.000
92	45.543.060.000.000
93	50.014.600.000.000
94	52.899.656.000.000
95	64.856.630.000.000
96	67.684.104.000.000
97	73.557.575.000.000
شش ماهه 98	42.681.581.000.000
جمع کل	508.957.204.000.000

طبق این گزارش، همراه اول در 10 سال گذشته بیش از 50 هزار میلیارد تومان به دولت پرداختی داشته است. پرداختی‌های همراه اول به دولت در عناوین مختلفی انجام شده است؛ از این عناوین می‌توان به رگولاتوری (سازمان تنظیم مقررات)، شرکت ارتباطات زیرساخت، سود ناشی از سهام 20 درصدی دولت در شرکت مخابرات ایران، همراه اول و سهام عدالت، مالیات (عملکرد، تکلیفی، ارزش افزوده و حقوق)، پروانه فعالیت و گمرک اشاره کرد که میزان این پرداخت از سال 88 تا نیمه نخست سال 98 حدود 508.957.204 میلیون ریال گزارش شده است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اخیرا به دنبال شفاف‌سازی ارائه خدمات ارزش افزوده است؛ خدماتی که توسط اپراتورهای تلفن همراه با مشارکت شرکت‌های ثالث به مشترکان ارائه می‌شود و وزارتخانه نیز قصد دارد به این بازار پایان دهد. در چنین شرایطی این سوال مطرح می‌شود که میزان درآمد رگولاتوری از اپراتورها چقدر کاهش پیدا می‌کند. محمد جواد آذری جهرمی اعلام کرد ارزش بازار خدمات وس حدود 2600 میلیارد تومان است و با توجه به مشکلاتی چون کلاهبرداری و سوءاستفاده که از ناآگاهی کاربران توسط خدمات‌دهندگان ارزش افزوده رخ داده است، تصمیم دارد این بازار را تعطیل کند. آذری جهرمی از دلایل پایان دادن به این بازار به مواردی چون جلوگیری از تخلف و کلاهبرداری خبر داد تا به واسطه آن حق‌الناس نادیده گرفته نشود.

درآمد رگولاتوری از وس حدود 280 میلیارد کاهش پیدا می‌کند

با برآورد درآمد اپراتورهای تلفن همراه متوجه می‌شویم که 10 درصد از این درآمدها توسط بخش خدمات ارزش افزوده تامین می‌شود. از این رو با کسر سهم ارائه‌دهندگان خدمات و سایر کسانی که در این حوزه فعالیت دارند، حدود 30 تا 40 درصد از این میزان به اپراتور موبایل می‌رسد. از این رو با توجه به اینکه وزیر ارتباطات ارزش این بازار را 2600 میلیارد تومان برآورد کرده است، با تصور اینکه سهم همراه اول 1500 میلیارد تومان و سهم ایرانسل 1100 میلیارد تومان از ارزش افزوده باشد و حدود 30 تا 40 درصد از این درآمد که به اپراتور می‌رسد، درآمد سالانه برای همراه اول 500 میلیارد تومان و ایرانسل نیز 360 میلیارد تومان پیش‌بینی می‌شود که از این مبالغ هر کدام 28 تا 31 درصد سهم رگولاتوری است و طبق قانون اپراتورها باید آن را پرداخت کنند.

پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که به طور کلی مجموع درآمد این دو اپراتور از وس حدود 860 میلیارد تومان بوده که از این میزان حدود 280 میلیارد تومان را می‌بایست به رگولاتوری پرداخت کنند؛ بنابراین با حذف خدمات ارزش افزوده سهم رگولاتوری از درآمد اپراتورها حدود 280 میلیارد تومان کاهش پیدا می‌کند. همچنین آمارها از این موضوع حکایت دارند که از سال 90 تاکنون بازار خدمات وس فعال شده و با توجه به محاسبات صورت گرفته، درآمد رگولاتوری از این بازار طی سال‌های گذشته حدود 1500 میلیارد تومان بوده است.

درآمد همراه اول از خدمات ارزش افزوده (تقریبی)

سال	میزان درآمد (تقریبی)
90	60 میلیارد تومان
91	240 میلیارد تومان
92	480 میلیارد تومان
93	1 هزار میلیارد تومان
94	1 هزار و 200 میلیارد تومان
95	1 هزار و 200 میلیارد تومان
96	1 هزار و 300 میلیارد تومان
97	1 هزار و 400 میلیارد تومان
98 (نیمه نسخت سال)	600 میلیارد تومان

مبالغ دقیق حق‌السهم دولت از از اپراتورهای موبایل در دسترس نیست و در این خصوص نیز رگولاتوری آمار شفافی را ارائه نکرده است. در این شرایط این سوال مطرح می‌شود که سهم دقیق رگولاتوری از محل خدمات ارزش افزوده اپراتورهای تلفن همراه به چه میزان است و درآمدی که رگولاتوری از اپراتورها کسب می‌کند در چه موضوعاتی هزینه می‌شود؟