گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
به قسمتی از سیستم خروجی گازی‌های خودرو کاتالیزور می‌گویند که بر میزان آلایندگی‌های گازهای خروجی خودرو تاثیر مستقیمی دارد. در ادامه مفهوم، وظایف، دلایل خرابی و زمان تعویض کاتالیزور را بررسی می‌کنیم.
کاتالیزور قسمتی از سیستم اگزوز و خروجی گازهای وسیله نقلیه به شمار می‌رود که امروزه از آن به عنوان مبدل کاتالیزوری در خودروها استفاده قرار می‌شود. به طور کلی کربن منوکسید و هیدرو کربن‌هایی که از سوخت‌های مصرف نشده در خودروها به وجود می‌آیند، جزو آلاینده‌های خطرناک هوا محسوب می‌شوند و به همراه گازهای خروجی اگزوز خودرو با مقداری هوا از درون کاتالیزور که دارای فلز اکسیدها است عبور می‌کنند. در این میان چنین گازهایی از CO و هیدروکربن‌ها به CO2 و H2O تبدیل می‌شوند که تا حدودی بی خطر هستند و در هوا پخش می‌شوند. کاتالیزور با کارکرد مبدل کاتالیزوری در خودرو به عنوان قسمت مهمی از سیستم کنترل آلایندگی وسایل نقلیه محسوب می‌شود، اما برخی از مواقع عملکرد آن با مشکلاتی همراه خواهد بود که مالکان وسایل نقلیه باید مراقب سلامت این قطعه مهم باشند.
وظایف کاتالیزور خودرو
دود خودرو شامل آلاینده‌های خطرناکی چون کربن منوکسید، هیدرو کربن و اکسیدهای نیتروژن است. کاتالیزور وظیفه تجزیه گازها و واکنش‌های شیمیایی را بر عهده دارد تا بتواند آلاینده‌های خطرناک کمتری را به هوا منتشر کند. یکی دیگر از وظایف کاتالیزور این است که اکسیت ازت به عنوان یک ماده سمی را به گاز ازت یا یک گاز بی‌خطر تبدیل کند. امروزه بسیاری از کشورها قوانین سختگیرانه‌ای را در نظر گرفته‌اند که اگر مالکان وسایل نقلیه، کاتالیزور را از خودرو خود خارج کنند، تخلف سنگینی مرتکب شده‌اند؛ چراکه چنین اقدامی به محیط زیست آسیب‌های فراوانی می‌رساند و باعث آلودگی هوا خواهد شد. به همین دلیل اگر کاتالیزور خودروتان با خرابی مواجه شد، حتما برای تعمیر یا تعویض آن اقدام کنید.
کاتالیزور چگونه خراب می‌شود؟
اگر کاتالیزور خودرو شما خراب شد، در گام نخست می‌بایست دلیل خرابی آن را برطرف سازید و سپس به فکر تعویض آن باشید؛ چراکه اگر دلیل خرابی کاتالیزور برطرف نشود، تعویض آن نیز فایده‌ای نخواهد شد و قطعه سالم نیز به همان دلیل مشابه با مشکل مواجه خواهد شد. موارد مهم خرابی کاتالیزور به شرح زیر است:
- استفاده از مکمل‌های انژکتور شور و مکمل‌های غیر اصل
- مشکل سیستم جرقه خودرو
- آسیب‌های فیزیکی و ضربه‌های شدید
- گرمای زیاد موتور
خرابی کاتالیزور چه نشانه‌هایی دارد؟
اگر کاتالیزور خودرو شما دچار مشکل شد، 9 مورد شایع در این خصوص وجود دارد که به شرح زیر است:
- شتاب‌گیری خودرو افت خواهد کرد.
- روشن نشدن خودرو یا بد استارت خوردن.
- مصرف سوخت به صورت ناگهانی افزایش پیدا می‌کند.
- وسیله نقلیه شما در تست آلایندگی رد می‌شود؛ چراکه مقادیر HC و CO آن از حد نرمال بیشتر خواهد بود.
- بوی بد یکی از شایع‌ترین علائم خرابی کاتالیست است؛ اگر هنگام روشن کردن خودرو با بوی بدی همانند تخم مرغ گندیده مواجه شدید و این بو به مرور زمان افزایش یافت، بدانید از خرابی کاتالیزور است.
- در پشت آمپر چراغ اخطار (چک) نمایان می‌شود.
- خودرو بد کار می‌کند و در دور آرام نیز با لرزش همراه خواهد بود.
- دمای کاتالیزور کاهش پیدا می‌کند؛ کاتالیزور در زمانی بازدهی واقعی دارد که دمای آن افزایش پیدا کند و در برخی اوقات دمای آن به 700 تا 800 درجه نیز می‌رسد. از این رو اگر پس از مدتی رانندگی همراه با گرم شدن موتور، کاتالیزور به دمای مناسب نزدیک نشود، نشانه خرابی آن است. گفتنی است برای دمای کاتالیزور به دستگاه حرارت سنج اینفرارد نیاز است.
- هنگامی که خودرو برای مدتی خاموش بود یا به اصلاح کاملا سرد شد، اگر کاتالیزور را با دستان خود تکان دهید و صدایی همانند تکان خورده سنگریزه از داخل این قطعه بشنوید، این صدا حاکی از آن است که شبکه‌های داخل آن ریخته شده‌اند و نشانه‌ای از خرابی این قطعه است.
کاتالیزور یا مبدل کاتالیست قطعه مهمی محسوب می‌شود که باعث کاهش آلایندگی هوا شده و در میان موتور و اگزوز قرار دارد. این قطعه بهترین نسبت سوخت به هوا را تنظیم خواهد کرد و مانع خروج سریع گازهای سمی به هوا می‌شود. از مهم‌ترین کارکردهای این قطعه می‌توان به تبدیل گازهای خطرناک HC، CO و NOx به گازهای CO2، H2O و N2 اشاره کرد.
برداشتن مبدل کاتالیزور از خودرو چه معایبی دارد؟
اگر مبدل کاتالیست خودرو برداشته شود، آلایندگی خودرو تا بیش از 30 برابر افزایش می‌یابد. همچنین مصرف سوخت خودرو و صدای موتور نیز افزایش پیدا می‌کند.
حذف کاتالیست چه مزایایی دارد؟
هرچند حذف مبدل کاتالیست در ابتدا شتاب خودرو و قدرت خودرو را تا حدودی افزایش می‌دهد، اما پس از گذشت زمان کوتاهی موتور خودرو به دلیل افزایش کار با استهلاک مواجه می‌شود و دیگر شاهد این افزایش شتاب نخواهیم بود.
چه زمانی مبدل کاتالیزور باید تعویض شود؟
این قطعه مهم خودرو دارای طول عمر مفید 100 هزار تا 120 هزار کیلومتر کارکرد خودرو است و با گذشت این دوره فاقد کارایی خواهد شد و میزان آلایندگی خودرو تا 5 برابر افزایش پیدا می‌کند. گفتنی است به واسطه طرح کاهش آلایندگی هوا، آزمایش سلامت و کارکرد مناسب مبدل کاتالیست از سال 1391 در معاینه فنی یک مورد اجباری محسوب می‌شود.
