حیات باستانی در مریخ مدتهاست که مورد بحث قرار گرفته و برخی دانشمندان معتقدند که در گذشتههای دور سیاره سرخ میزبان حیات بوده است؛ در همین رابطه مریخ نورد کنجکاوی ناسا شواهد جالبتوجهی را پیدا کرده که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
حیات باستانی در مریخ بخشی از یکی از نظریههایی است که دانشمندان در مورد تاریخچه سیاره سرخ ارائه کردهاند؛ این محققان معتقدند که قبل از رسیدن سیاره همسایه ما به وضعیت کنونی، شکلی از حیات بر روی آن زندگی میکرده و به احتمال قوی نشانههایی از موجودات زنده ساکن مریخ وجود دارد. در همین رابطه، اخیرا خبر رسیده که کاوشگر کنجکاوی (curiosity) سازمان فضایی ناسا مدارک قابلتوجهی را در این رابطه کشف کرده است.
شواهد حیات باستانی در مریخ
بر اساس گزارش منتشر شده، کاوشگر کنجکاوی آثاری از یک ترکیب ارگانیک به نام تیوفین (thiophene) را در مریخ کشف کرده است؛ این ترکیب در زغال سنگ، نفت خام و ترافل سفید که نوعی قارچ بوده، یافت میشود. دیرک شولز ماکوچ (Dirk Schulze-Makuch)، محققی از دانشگاه ایالتی واشینگتن آمریکا میگوید که کشف ترکیب مورد نظر توسط ربات ناسا به معنی وجود شواهد حیات باستانی در مریخ است.
ماکوچ در حال حاضر به همراه دانشمندانی از آلمان مشغول تحلیل دادههای موجود و بررسی راههای مختلفی بوده که این ترکیب ارگانیک سر از خاک مریخ درآورده است. گفته شده یکی از این راههای احتمالی به فعالیتهای زیستی ارگانیسمهایی که به احتمال قوی از نوع باکتری بودند، مربوط میشود.
این تیم پژوهشی اعلام کرده که بررسی راههای مختلف شکلگیری تیوفین در مریخ باعث شده که دانشمندان چندین سناریو که در آن شکلی از حیات دخالت داشته را در نظر بگیرند و نمیتوان به صورت حتمی اعلام کرد که ترکیب مورد نظر تنها به واسطه واکنشهای شیمیایی و بدون دخالت حیات به وجود آمده است. البته شواهد بیشتری برای اثبات ادعای ماکوچ و همکارانش مورد نیاز بوده و محققان اظهار کردهاند که تایید وجود مدارک حیات باستانی در مریخ آنقدرها هم کار راحتی نیست.
همانطور که اشاره شد، دو راه کلی برای به وجود آمدن تیوفین در خاک مریخ وجود دارد؛ راه اول به واسطه واکنشهای شیمایی و بدون دخالت موجودات زنده است و در راه دوم، ارگانیسمهایی با فعالیتهای زیستی خود، تیوفین را به وجود آوردهاند.
برای روش اول این احتمال مطرح شده که برخورد یک شهابسنگ با مریخ، شرایط شکلگیری ترکیب تیوفین را فراهم کرده است. در چنین حالتی واکنش ترموشیمیایی سولفات در شرایط دمایی 120 درجه سلسیوس یا بالاتر، منجر به تشکیل ترکیب تیوفین میشود.
از طرف دیگر وضعیتی که بیشترین احتمال وقوع در روش دوم به آن نسبت داده شده، به وجود باکتریها در سطح مریخ مربوط میشود؛ در این سناریو ارگانیسمهای مورد نظر باید حدودا 3 میلیارد سال پیش که مریخ گرمتر و مرطوبتر بوده، زندگی کرده باشند. این باکتریها به احتمال قوی در یک فرآیند کاهش سولفات شرکت داشتهاند که باعث به وجود آمدن تیوفین شده است.
البته باید شواهد بیشتری برای تایید هرکدام از سناریوهای موجود جمعآوری شود و با ارسال مریخ نورد روزالین فرانکلین (Rosalind Franklin) در تابستان امسال، انتظار میرود که شواهد مورد نیاز به زودی در اختیار محققان قرار بگیرند.