تاریخچه زمین سرشار از نادانستههاست که محققان سراسر دنیا در تلاش برای پردهبرداری از اسرار آن هستند؛ در همین رابطه، به نظر میرسد که سیاره ما در دورانی سراسر پوشیده از اقیانوس بوده و خشکی نداشته است!
تاریخچه زمین شامل 4.5 میلیارد سال اتفاقات شگفتانگیز بوده که آنچه امروز به عنوان سیاره میزبان انسانها به حساب میآید را به وجود آورده است. به تازگی هم خبر رسیده که دانشمندان بخش مهمی از این تاریخچه مبهم و اسرارآمیز را مورد توجه قرار دادهاند و شواهدی به دست آمده که بر اساس آنها میتوان گفت که زمین در دورههای قبل هیچ خشکی نداشته است! در ادامه با گجت نیوز همراه باشید.
حقایق جدید در مورد تاریخچه زمین
بررسی شواهد جدید مربوط به سابقه زمین شناسی سیاره ما نشان میدهند که حدودا 3.2 میلیارد سال پیش تمامی سطح کره زمین با آب پوشیده شده بوده و یک اقیانوس جهانی، سیاره ما را به دنیایی آبی تبدیل کرده بوده است.
دانشمندان مدتها پیش اثبات کردند که قارههای سیاره ما که هماکنون به صورت پراکنده هستند، روزی متصل به هم بودند و ابرقارههایی را به وجود میآورند؛ حرکت پوسته زمین در طول مدتی فوقالعاده طولانی باعث شده که خشکیهای زمین به شکل امروزی برسند. در زمان کشف این حقیقت کسی باورش نمیشد که چنین اتفاقی در تاریخچه زمین رخ داده باشد و کشف جدیدی که در مورد پوشیده شدن زمین با یک اقیانوس کلی انجام شده هم مثل کشف قبلی شگفتانگیز است.
البته شواهد مورد نظر در مورد تاریخچه زمین هنوز تایید نشدهاند، اما اگر این اتفاق بیافتد، سوالات بسیاری در مورد شکلگیری حیات بر روی کره خاکی ما پاسخ داده خواهد شد. به عنوان مثال دانشمندان میدانند که حدودا 3.5 میلیارد سال پیش حیات در زمین شکل گرفت، اما مشخص نیست که اولین شکل حیات در اقیانوسهای شور به وجود آمد، یا این اتفاق بر روی خشکی و در دریاچههای آب شیرین رخ داد.
بازول وینگ (Boswell Wing)، زیست زمین شناسی از دانشگاه کلورادو بولدر میگوید که او و همکارانش در ابتدا قصد داشتند که دمای میانگین سیاره را در دوران باستان و گذشتههای خیلی دور زمین تعیین کنند. چنین کاری بسیار چالش برانگیز است، اما میتوان به صورت غیرمستقیم و با تعیین میزان ایزوتوپهای اکسیژن یا همان فرمهای مختلف و طبیعی از عنصر اکسیژن، به نوعی آن را انجام داد.
به صورت کلی هنوز مشخص نیست که در میلیاردها سال پیش و به هنگام پیدایش حیات، زمین سردتر از حالا بود، دمای سیاره بیشتر از چیزی بوده که الان تجربه میکنیم و یا میزان دما میانگین اتمسفر زمین تقریبا هماندازه دمای کنونی بوده است. با این حال تعیین نسبت دو ایزوتوپ اکسیژن 16 و اکسیژن 18 در اقیانوسهای باستانی میتواند در پیدا کردن جواب این مسئله به ما کمک کند.
به دلیل تفاوت در وزن مولکولی این دو ایزوتوپ، سردتر بودن اقیانوسهای میلیاردها سال پیش باعث بیشتر بودن نسبت اکسیژن 16 به اکسیژن 18 میشود و اگر آبهای باستانی گرمتر بوده باشند، این نسبت برعکس میشود.
البته برای تعیین چنین نسبتی نمونههای آب اقیانوسهای مورد نظر باقی نمانده و به همین دلیل، دانشمندان مجبورند سنگهایی که در گذشته خیلی دور در کف این اقیانوسها بودند را آنالیز کنند. در منطقه پانوراما (Panorama District) در غرب استرالیا چنین سنگهایی یافت میشوند.
بررسی وینگ و همکارانش نشان داد که میزان اکسیژن 18 منطقه مورد نظر در 3.2 میلیارد سال پیش حدودا 3.3 درصد از میزان کنونی و آنچه انتظار میرفت، بیشتر بوده است. در سال 2012 هم تحقیق دیگری برای تعیین نسبت دو ایزوتوپ مورد نظر در 3.8 میلیارد سال پیش انجام شده بود و نتایج به دست آمده مشابه تحقیق اخیر بود.
اختلاف میزان دو ایزوتوپ اکسیژن در تحقیق سال 2012 هم مثل پژوهش اخیر در حد 3 درصد بود، اما این اختلاف کم یک حقیقت جالبتوجه را در مورد تاریخچه زمین به ما میگوید؛ محققان میدانند که وجود خشکی در سطح زمین و سطوحی که به اندازه قارههای کنونی بزرگ باشند، مقدار زیادی ایزوتوپ سنگینتر اکسیژن، یعنی اکسیژن 18 را به خود جذب میکند. این حقیقت که تحقیقات مختلف در مورد میلیاردها سال پیش نشان میدهند که اکسیژن 18 در آن زمان بیشتر از حالا بوده، میتواند تاییدی بر این نظریه باشد که در گذشته سیاره زمین سراسر پوشیده از آب بوده است.
البته وینگ گفته که نتایج تیم او وجود مقادیر کوچکی از خاک و مناطق خشک در 3 میلیارد سال پیش را رد نمیکند، اما شبیهسازی وضعیت سنگهای منطقه پانوراما نشان میدهند که میلیاردها سال پیش قارهها و خشکیهای عظیمی که هماکنون وجود دارند، زیر آب بودهاند.
چنین نتیجهگیری باعث به وجود آمدن سوال دیگری میشود؛ چه زمانی حرکت قسمتهای مختلف پوسته زمین باعث شد تا قارهها از زیر آب بیرون بیایند؟
وینگ و سایر دانشمندان قصد دارند که در مراحل بعدی تحقیقات خود شکلگیری سنگهای جوانتر را مورد بررسی قرار دهند تا شاید محدوده زمانی شکلگیری قارهها مشخص شود. مقاله این تیم تحقیقاتی در ژورنال “Nature Geoscience” منتشر شده است.