پاندمی کروناویروس تا به امروز نیم میلیون نفر را مبتلا کرده و به نظر میرسد که این بحران جهانی تا مدتها گریبانگیر بشر خواهد بود؛ با این وجود، نقش کودکان و اعضای کم سن و سال جامعه در چنین وضعیتی چیست؟
بیماری کووید 19 بیش از سه ماه است که در بین انسانها شایع شده و اخیرا تعداد مبتلایان آن مرز 500 هزار نفر را رد کرد. در همین رابطه، توصیههای زیادی برای بزرگسالان و اعضای مسن جامعه مطرح میشود، اما در ادامه قصد داریم تا نکاتی را برای آماده کردن کودکان به منظور مقابله با پاندمی کروناویروس مطرح کنیم.
کودکان و پاندمی کروناویروس
در دوران جنگ سرد، معلمان تجربیات جالبی را در زمینه آماده کردن کودکان و افراد کم سن و سال برای آیندهای نامعلوم کسب کردند؛ در آن دوران احتمال انفجار بمب اتمی در هرکدام از ایالتهای آمریکا وجود داشت و به همین دلیل، خطر فاجعهای مرگبار همیشه آینده شهروندان این کشور و به خصوص کودکان را تهدید میکرد.
معلمهای دوره جنگ سرد به کودکان آموزش میدادند که در صورت وقوع انفجار، به زیر میزهای خود بروند و از صورت و سر خود محافظت کنند؛ با اینکه چنین کاری نمیتوانست جان کسی را منطقه نزدیک انفجار اتمی نجات دهد، آموزگاران سعی میکردند تا با تمرین کارهایی از قبیل قایم شدن زیر میزها و صندلیها، روحیه شاگردان را حفظ کرده و از ناامیدی کودکان جلوگیری کنند.
در حالی که پاندمی کروناویروس هم بحرانی جهانی به وجود آورده و روز به روز آینده ما را مبهمتر میکند، انجام کارهای مشابهی برای حفظ روحیه کودکان و آماده کردن اعضای کم سن و سال جامعه مورد نیاز است؛ کوچک جلوه دادن بیماری کووید 19 باعث میشود تا کودکان این ویروس مرگبار دستگاه تنفسی را دست کم بگیرند و اگر هم بیش از حد در این رابطه نگرانی به وجود بیاید، شکلگیری نوعی ترس و ناتوانی شدید میتواند ضربهای جبرانناپذیر را به آینده داران کره زمین وارد کند.
معلمها، پدر و مادر و همچنین تمامی کسانی که با کودکان سر و کار دارند وظیفه مهمی در رابطه با آگاهسازی این اعضای کوچک جامعه داشته و این افراد مجبور هستند تا علاوه بر دست و پنجه نرم کردن با مشکلات مربوط به بیماری کرونا، هوای کودکان اطراف خود را هم داشته باشند. نکاتی هم که در ادامه بررسی میکنیم، توسط کارشناسان برای راحتتر شدن تحمل بار قرار گرفته بر دوش این بزرگسالان ارائه شدهاند.
صادقانه صحبت کنیم
مغز کودکان 5 ساله توانایی درک مدلهای پیچیده اپیدمی شناسی و اطلاعات مختلف مربوط به چنین بحرانهای جهانی را ندارد و از طرف دیگر، دروغ گفتن یا پنهان کردن بحثهای مهم و حیاتی تا زمانی که فرزند شما توانایی درک چنین مسائلی را پیدا کند، ایده چندان مناسبی نیست.
به همین دلیل، توصیه شده که به تناسب درک و اطلاعات پیشین کودک، مباحث جدید و موضوعات تازهای را با او در میان بگذارید و از دانستههای قبلی کودک خود به عنوان نوعی زیربنا برای دریافت اطلاعات جدید استفاده کنید.
مونیک رابینسون (Monique Robinson)، روانشناس و محقق سلامت کودکان در این رابطه میگوید که در هنگام صحبت با کودکان کم سن و سال، مطالب مطرح شده در مورد پاندمی کروناویروس را ساده بیان کنید و جزئیات دقیقتر را فقط به فرزندان بزرگتر خود بگویید. از طرف دیگر تمامی صحبتهای شما باید دارای نوعی پیام خوشبینانه و مثبت باشد تا تلاشهای تمامی مردم جهان برای شکست دادن این دشمن نامرئی را در قالب اقداماتی تحسینبرانگیز و شجاعانه نشان دهد.
برای شروع، رابینسون پیشنهاد میکند که در مورد نحوه گسترش جرمها و عوامل بیماریزا با کودکان خود صحبت کنیم و نحوه مقابله با این گسترش را که به رعایت مسائل بهداشتی مربوط است، به زبانی ساده بیان کنیم. چنین اطلاعاتی میتوانند پایه تمامی صحبتهای بعدی ما با فرزندانمان باشند.
با آرامش و در عین حال خوشبین باشیم
با وجود جریان مداوم خبرهایی که از پاندمی کروناویروس منتشر میشوند و اطلاعات مختلف در مورد آمار کشتهها و مبتلایان و همچنین پیشبینیهای گوناگون در مورد آینده دشوار بشریت در این رابطه، کنترل احساسات و حفظ آرامش برای بسیاری از ما فوقالعاده سخت است.
رابینسون میگوید که والدین میتوانند فشار احساسی و اضطرابهای خود را به هر روش سالمی که میشناسند برطرف کنند. صحبت کردن با سایر پدر و مادرها و تخلیه احساسات از طریق به اشتراک گذاشتن سختیهای اوضاع با کسانی که شرایط مشابهی دارند، میتواند بسیار مفید باشد، اما نکته مهم اینجاست که در هر شرایطی باید روحیه مثبت و خوشبینانه را به هنگام صحبت با کودکان حفظ کرد.
بر اساس اظهارات این متخصص روانشناسی، بهتر است که صحبتهای خود را بیشتر از هر چیز حول محور حقایق موجود نگه دارید؛ تلاش داشته باشید که از اصطلاحات و بحثهای اخلاقی در مورد گروههای اجتماعی مختلف درگیر پاندمی خودداری کنید و از انگ زدن به مردم سایر کشورها و بیاحترامی به کسانی که فرهنگ متفاوتی دارند، بپرهیزید.
از کودک خود در رابطه با دانستههایش بپرسید و به بحث در مورد تمامی موضوعاتی که باعث نگرانی و ترس فرزندتان میشوند، بپردازید. به دنبال این باشید تا اطلاعات غلطی را که کودکتان از همسن و سالانش شنیدهاند را مورد توجه قرار دهید و بدون کماهمیت جلوه دادن نگرانیهای واقعی موجود، نوعی دید واقعگرایانه و خوشبینانه را نسبت به شرایط موجود به وجود آورید.
الگو و ستاره کودک خود باشیم
از قدیم گفته شده که «دو صد گفته چون نیم کردار نیست.» به همین دلیل اگر به فرزند خود در مورد اهمیت رعایت نکات بهداشتی تذکر دهیم و در عین حال، دائما به صورت خود دست بزنیم و قبل از غذا خوردن دستهای خود را نشوییم، احتمال اینکه کودک ما به چنین تذکراتی گوش دهد نزدیک صفر است.
بنابراین میتوان از چنین فرصتی برای ایجاد عادتهای سالم در خود استفاده کنیم و در کنار رعایت کامل توصیههای بهداشتی که میتوانند سلامت ما را تضمین کنند، برای کودکان خود الگو باشیم.
برای فرزندان بزرگتر هم از اهمیت توجه به منبع خبرها صحبت کنیم و به آنها یاد دهید که چگونه تنها به خبرهای موثق اعتماد کنند. چنین موضوعی در حال حاضر برای بسیاری از بزرگسالان هم چالشبرانگیز است و در صورت نیاز، خود ما نیز باید در مورد اخباری که مورد توجه قرار میدهیم، حساس باشیم تا بتوانیم که در درجه بعدی، به فرزندان خود در این رابطه آموزش دهیم. یادگیری روشهای تشخیص اطلاعات نامعتبر و اخباری که بر اساس شایعات منتشر شدهاند، نه تنها برای پاندمی کروناویروس بلکه برای آگاهی از بسیاری از مسائل گوناگون میتواند برای ما و فرزندانمان مفید باشد.
در شرایط پاندمی کروناویروس انعطافپذیر باشیم
تعطیل شدن رستورانها، مسابقات بزرگ ورزشی، فستیوالها و گردهماییهای گوناگون به اندازه کافی برای ما بزرگسالان ناامید کننده و چالشبرانگیز است و تاثیر چنین اتفاقاتی بر روی کودکان نباید نادیده گرفته شود. بسیاری از کودکان به خاطر دوری از دوستان و فضای مدرسه خود ناراحت هستند و شهربازیها و پارکهایی که پیش از این یکی از مهمترین تفریحات آنها بودند، هماکنون بسته شدهاند.
در چنین شرایطی بهتر است که والدین با کودکان خود از اهمیت انعطافپذیری و آمادگی برای مقابله با شرایط مختلف صحبت کنند و به زبانی که درک آن برای کودک راحت باشد، این نکته را خاطرنشان شوند که زندگی همیشه آن طوری نیست که انتظار آن را داریم. در این وضعیت میتوان بر روی نکات مثبت بروز چنین بحرانهایی تمرکز کرد و با کودکان در مورد همبستگی کنونی مردم سراسر کشورها برای شکست پاندمی کروناویروس صحبت کرد.
از طرف دیگر انعطاف داشتن در مورد قوانین مختلفی که برای کودکان خود وضع کردهایم هم میتواند ایده خوبی باشد؛ با در نظر گرفتن شرایط خاصی که به وجود آمده، میتوان مدت زمان تماشای تلویزیون، بازیهای ویدیویی و یا استفاده از تلفن همراه و تبلت را برای کودکان بیشتر کرد. همچنین والدین میتوانند برای حفظ ارتباط کودک خود با هم سن و سالانش، از پلتفرمهای مختلفی مثل شبکههای اجتماعی استفاده کنند.
نشانههای وجود استرس، ترس و ناامیدی انسان در اشکال مختلف بروز میکنند و اعضای کم سن و سال جامعه هم از این قاعده مستثنا نیستند. در دوران شیوع بیماری کرونا بیشتر از گذشته به رفتار فرزندان خود دقت کنید و به دنبال نشانههایی مانند کم شدن اشتها، انزوا، اختلال خواب و تغییر خلق و خو که از بروز مشکلات احساسی خبر میدهند، بگردید.
اگر در برقراری ارتباط یا تفسیر رفتار فرزند خود مشکل دارید، میتوانید به روشهای گوناگون با افراد باتجربهتر، کارشناسان حوزه کودک، معلمها و کسانی که میتوانند در این رابطه به شما کمک کنند، صحبت کنید و به یاد داشته باشید که بحران پاندمی کروناویروس تمامی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار میدهد و شما و فرزندتان در این ماجرا تنها نیستید.