سیر تکامل برای تمامی جانداران یک شکل نیست و همانطور که در ادامه خواهیم دید، باسن حیوانات میتواند به اشکال گوناگون بوده و قابلیتهای عجیب و غریبی داشته باشد.
مدتی پیش بود که انتشار مقالهای در مورد عروس دریایی، توجه برخی از علاقهمندان را به باسن حیوانات جلب کرد؛ در این مطلب هم قصد داریم تا 5 مورد از عجیبترین وضعیت مقعد جانداران گوناگون را که نشان دهنده تفاوتهای شگفتانگیز حیوانات در سیر تکامل بوده، بررسی کنیم. با گجت نیوز همراه باشید.
عجیبترین اطلاعات در مورد باسن حیوانات
1. جاندار بدون باسن
موجودات فوقالعاده ریزی به نام کنههای صورت (Face mites) وجود دارند که کلا فضولات خود را دفع نمیکنند و اصلا مقعد ندارند. یکی از این گونههای جانوری به نام “Demodex folliculorum”، حتی برخلاف موجودات اولیه ساکن زمین که مواد دفعی خود را از دهان خارج میکردند، هیچ نوع باسنی نداشته و تمام موادی که از خوردن قسمتهای زائد پوست صورت و چربیهای پوستی جمع میکند را به داخل سلولهای دستگاه گوارشش میبرد.
شاید به همین دلیل است که کنههای صورت بیشتر از 16 روز عمر نمیکنند. این موجودات فوقالعاده ریز با چشم غیرمسلح دیده نمیشوند و بر روی صورت و مخصوصا روی پلکها و بین مژههای بسیاری از ما زندگی میکنند. همانطور که گفتیم مواد زائدی که خوردن سلولهای مرده پوست ما در بدن این کنهها به وجود میآورد، از بدن آنها دفع نمیشود و پس از مرگ کنهها، به همراه سلولهای بدنشان روی پوست ما میماند.
2. استعداد در باسن حیوانات!
وامبتها پستانداران پشمالو و کوچکی هستند که مدفوع خود را به شکل مکعب دفع میکنند؛ از طرف دیگر برخی ماهیها شنهای ساحل را از بدن خود دفع کرده و لاکپشتها هم میتوانند از مقعدشان نفس بکشند! با وجود چنین استعدادهایی در باسن حیوانات مورد بعدی لیست ما به گاو دریایی مربوط میشود.
گاوهای دریایی از گیاهان زیر آب تغذیه میکنند و رژیم غذایی آنها سرشار از سلولز است؛ این نوع تغذیه باعث میشود مقدار زیادی گاز متان در سیستم گوارشی این موجودات شکل بگیرد که به شکل باد معده در هنگام شنا به آنها کمک میکند. معمولا گاو دریایی از گاز متان داخل رودههایش برای شناور ماندن استفاده میکند، اما دانشمندان حدس میزنند که به منظور رفتن در اعماق آب و کم کردن ارتفاع از کف دریا، گاو دریایی باد معدهاش را رها میکند تا سنگینتر شود!
طبیعت پر از سورپرایزهای گوناگون است و اینطور که به نظر میرسد، گاو دریایی بر اساس وضعیت معدهاش میتواند قابلیتهای حرفهای و یا مبتدیانهای در شنا کردن از خودش نشان دهد.
3. مخفیگاهی امن!
شاید این بخش از لیست باسن حیوانات عجیبترین و از نگاه برخی خندهدارترین قسمت مطلب باشد؛ در حالی که در انتهای سیستم گوارشی انسان همانند بسیاری از موجودات دیگر میکروارگانیسمهای مختلفی زندگی میکنند، جانوری آبزی به نام خیار دریایی مجبور است که موجودات بسیار بزرگتری را در مقعدش تحمل کند!
مقعد خیار دریایی به عنوان یک حفره تنفسی هم عمل میکند و همانطور که در ویدیو زیر خواهیم دید، گاهی اوقات ماهیهای درازی به طول 16 سانتیمتر، از دست شکارچیان گوناگون و موجودات آبزی دیگر فرار کرده و در این حفره مخفی میشوند! البته ممکن است تماشای این ویدیو برای شما کمی چندشآور باشد:
این ماهیها با نام مروارید ماهی هم شناخته میشوند و باسن خیار دریایی مخفیگاه شگفتانگیزی برای آنها به حساب میآید. خیار دریایی معمولا مادهای سمی را از خود ترشح کرده که سایر شکارچیان آبزی را از آن دور میکند؛ اما مروارید ماهی پادزهر این مواد سمی را دارد و با محافظت از خود در مقابل ترشحات خیار دریایی، برای مدتی طولانی در مقعد این جاندار عجیب و غریب مخفی میشود.
حتی گاهی اوقات مروارید ماهی برای پیدا کردن غذا از مقعد خارج نمیشود و در همانجا از اعضای داخلی بدن خیار دریایی تغذیه میکند! البته این مورد از لیست باسن حیوانات شگفتیهای مخصوص خود را دارد و بررسیها نشان میدهند که خیار دریایی میتواند اعضای بدنش را بازسازی کند.
4. جا گذاشتن باسن
یک گونه عقرب ساکن جنوب قاره آمریکا به نام “Ananteris balzani” وجود دارد که برای نجات جان خودش حاضر است تا باسنش را قطع کند! چنین مکانیسم دفاعی در مارمولکها هم وجود دارد، اما برخلاف این خزندگان که تنها دم خود را در موقعیتهای حساس جا میگذارند، عقرب آمریکایی قسمت سمی و نیشدار دمش که دقیقا کنار مقعد قرار دارد را یکجا از بدن جدا میکند.
تنها عقربهای مذکر و بالغ قادر به انجام این کار هستند و از طرف دیگر، جا گذاشتن دم و مقعد در این مورد از لیست باسن حیوانات بیهزینه و دردسر نیست؛ مکانیسم دفاعی Ananteris balzani تقریبا به قیمت جانش تمام میشود چرا که پس از جدا شدن قسمت انتهایی بدن، زخم به وجود آمده در مدت زمان کوتاهی بسته میشود؛ اما دیگر سوراخی برای دفع کردن مواد زائد باقی نمیماند و عقرب هم نمیتواند باقیمانده غذاهایش را دفع کند.
پس از جدا شدن باسن، عقرب قبل از مرگش تنها فرصت این را خواهد داشت که تولیدمثل کند و در مابقی عمر کوتاهش، تنها طعمههای کوچک را شکار میکند؛ دم عقرب نقش مهمی در شکار جانداران بزرگ دارد و با قطع شدن این قسمت از بدن، غذای مورد نیاز عقرب تنها از موجودات کوچک تامین میشود.
تقریبا هشت ماه پس از جدا شدن باسن، این موجودات به دلیل تجمع مواد اضافی در شکم خود میمیرند و مرگ آنها هم تدریجی و به نوعی دردناک است؛ شاید بهتر بود که عقرب دمش را جدا نمیکرد و در همان موقعیت حساس با عزت میمرد!
5. قدرت باسن حیوانات
با وجود نکات مختلف و عجیب و غریبی که به آنها اشاره کردیم، مواد زائدی که از باسن حیوانات دفع میشود نقش مهمی در چرخه حیات زمین دارد و درست همانند استفاده از فضولات گاو به عنوان کود حیوانی در کشاورزی، مواد دفعی حیوانات آبزی بزرگ هم میتواند به عنوان کود، به حیات اقیانوسی کمک کند.
به عنوان مثال مدفوع نهنگ عنبر که به شکل حجم عظیمی از مواد شناور کف مانند به رنگ نارنجی بوده، تغذیه مناسبی برای پلانکتونها به شمار میرود و در کنار تامین غذای بخش مهمی از زنجیره غذایی اکوسیستم اقیانوسی، به تولید اکسیژن سیاره و جذب کربن دی اکسید اتمسفر هم کمک میکند.
بررسیها نشان میدهند که چرخه حذف کربن دی اکسید اتمسفر از این طریق میتواند سالانه 200 هزار تن گاز مورد نظر را از اتمسفر خارج کند و تا قبل از شکار نهنگها به شکل صنعتی و گسترده، این عدد نزدیک 2 میلیون تن بود!
بنابراین شاید در نگاه اول باسن حیوانات تنها به عنوان بخشی از بدن جانداران برای دفع مواد بیمصرف به حساب بیاید، اما همانطور که دیدیم، زندگی روی سیاره ما به این عضو مهم وابسته است!