تلسکوپ هابل ناسا – Hubble Telescope به تازگی 30 ساله شد و در روز تولد این رصدخانه فضایی، سازمان فضایی آمریکا هدیهای حیرتانگیز را به شیفتگان دنیای ستاره شناسی تقدیم کرد.
تلسکوپ هابل 30 ساله شد! باور کردن این موضوع کمی دشوار به نظر میرسد، اما یکی از شگفتانگیزترین تلسکوپهای جهان که تصاویری خیرهکننده را در سالهای گذشته به ما نشان داد، اکنون وارد سومین دهه از ماموریتش شده است. سازمان فضایی ناسا هم به مناسبت این اتفاق شگفتانگیز، یکی از زیباترین تصاویر جدید ثبت شده توسط این رصدخانه فضایی را به علاقهمندان تقدیم کرد.
در 24 آوریل 1990 تلسکوپ فضایی هابل به فضا پرتاب شد و با وجود دردسرهای فراوان قبل و بعد از شروع ماموریت، چند روز پیش تولد 30 سالگی این رصدخانه شگفتانگیز برگزار شد. البته این تولد با تولدهای دیگر فرق داشت؛ سازمان فضایی ناسا ماجرا را برعکس کرده بود و به جای دریافت هدیه، تصویری حیرتانگیز که اخیرا توسط این تلسکوپ ثبت شده و در نوع خود منحصر به فرد است را به طرفداران هابل و دنیای ستاره شناسی هدیه کرد.
توماس زوربانچن (Thomas Zurbuchen)، یکی از کارشناسان برجسته ناسا میگوید که ارسال چنین وسیله پیچیده و فوق پیشرفتهای به مدار زمین در سه دهه پیش دنیای اکتشافات فضایی را دچار انقلابی بزرگ کرد و تا به امروز و با وجود پیشرفتهای شگفتانگیز دانشمندان در حوزههای گوناگون، تلسکوپ هابل همچنان ما را حیرتزده میکند. انتظار میرود که Hubble Telescope تا چندین سال دیگر هم گوشه گوشه دنیای زیبای خارج از جو سیاره را به ما نشان دهد.
رصدخانههای فضایی نسبت به نمونههای زمینی خود تواناییهای بیشتری برای رویت آسمانها دارند و از آنجایی که تلسکوپی مانند هابل خارج از اتمسفر زمین قرار دارد، اختلالات موجی و نوری گوناگونی که فعالیت تلسکوپهای زمین را به چالش میکشند، برای چنین رصدخانهای دردسرساز نیستند.
هدیه تولد 30 سالگی تلسکوپ هابل
نتیجه قرار گرفتن در محیطی به دور از انواع گوناگون نویزهای زمینی، تصویر بالا مربوط به تولد 30 سالگی هابل بوده که سحابی قرمز رنگی با نام “NGC 2014” را در کنار یک سحابی مشابه آبی رنگ به اسم “NGC 2020” را نشان میدهد. کل این سیستم در کهکشان ابر ماژلانی بزرگ (LMC) که از همسایگان کهکشان راه شیری به حساب میآید، قرار دارد. دانشمندان تخمین زدهاند که سحابی قرمز رنگ تصویر شگفتانگیز اخیر پر از ستارههایی 10 تا 20 برابر بزرگتر از خورشید بوده و فاصله آن از زمین تقریبا 163 هزار سال است.
سحابی آبی رنگ NGC 2020 هم که در نگاه اول چندان بزرگ به نظر نمیرسد، در مرکز خود ستارهای فوق بزرگ دارد که 200 هزار برابر از خورشید نورانیتر است.
دستاوردهای رصدخانه فضایی هابل
اما نکته مهم اینجاست که Hubble Telescope تنها برای ثبت تصاویر حیرتانگیز فضایی ساخته نشده و در میان دستاوردهای مهمی که به کمک این رصدخانه فضایی عملی شدهاند میتوان به اندازهگیری نرخ انبساط جهان و سرعت دور شدن اجرام آسمانی گوناگون از یکدیگر اشاره کرد. به علاوه، محققان به کمک دادههای هابل توانستهاند تاریخ کیهان را رصد کرده و با دیدن وضعیت چیزی در حدود 97 درصد از جهان اطراف، تولد ستارهها و کهکشانهای گوناگون را زیر نظر بگیرند.
همچنین، بخش مهمی از دانش ما در مورد سیاه چالهها مدیون تلاشهای دانشمندان مسئول کار با دادههای هابل بوده و در حالی که تا پیش از این تصور میشد که سیاه چالهها بسیار نادر هستند، تلسکوپ هابل به ما کمک کرد تا وجود تعداد فوقالعاده زیادی از این اجرام آسمانی را تایید کنیم.
ناسا در حال حاضر مشغول آمادهسازی نسل بعدی رصدخانههای فضایی بوده و قصد دارد تا تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb Space Telescope) را در سال 2021 به فضا پرتاب کند. شاید این تصور به وجود بیاید که رصدخانه جیمز وب جایگزین تلسکوپ هابل میشود، اما دانشمندان آژانسهای فضایی آمریکا و اروپا اصلا چنین قصدی ندارند؛ گفته شده که با وجود بهروزرسانیهای گوناگونی که در طول سالهای گذشته، تجهیزات هابل را به تکنولوژی پیشرفتهتر اخیر مجهز کردهاند، انتظار میرود که رصدخانه هابل تا پایان دهه میلادی اخیر هم به فعالیت خود ادامه دهد.