موضوع ساخت ماسک در خانه از همان ابتدای شیوع بیماری کرونا و کمیاب شدن ماسکهای بهداشتی داغ شد؛ اما برای رسیدن به بهترین محافظت ممکن، باید این ماسکها را از چه موادی بسازیم؟
ساخت ماسک در خانه راه حلی بود که بسیاری از ما در مواجهه با وضعیت کمیاب شدن ماسکهای بهداشتی با شروع پاندمی کووید 19، به سراغ آن رفتیم؛ اما شاید اولین سوالی که در این رابطه به وجود میآید، مربوط به نوع ماده مورد استفاده برای ساخت ماسک باشد. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی بهترین مواد اولیه ممکن برای فراهم کردن حداکثر محافظت با ماسکهای دستساز بپردازیم.
مرکز کنترل بیماریهای آمریکا (CDC) اعلام کرده که بهتر است مردم از خرید ماسکهای جراحی و ان 95 (N95) خودداری کنند تا این وسایل به میزان کافی برای کادر درمانی و مبارزان خط مقدم مواجهه با کرونا باقی بمانند. با این حال گزینه بعدی ماسکهای پارچهای خواهد بود و علاوه بر بحث روش ساخت ماسک در خانه، باید توجه خود را به موضوع ماده مورد استفاده در دوختن ماسک جلب کنیم.
در همین رابطه، اخیرا دانشمندان آمریکایی از دانشگاه شیکاگو در تحقیقی انواع پارچههای گوناگون را از لحاظ محافظت مکانیکی و الکترواستاتیکی برای فردی که از ماسک استفاده میکند، مورد بررسی قرار دادهاند. همانطور که در مقاله منتشر شده در این رابطه ذکر شده، دانشمندان رنج گستردهای از مواد در دسترس عموم مانند پنبه، ابریشم، تور نازک، فلانل، مصنوعات مختلف و ترکیبات این مواد را برای مشخص کردن قابلیت فیلتر کردن ذرات گوناگون بررسی کردند.
آزمایش ساخت ماسک در خانه
آزمایشها نشان داده که ترکیب مواد و استفاده چندین لایه از پارچههایی که برای تولید لباسهای گوناگون استفاده میشوند، بهترین کارایی ممکن را برای ساخت ماسک در خانه فراهم میکند؛ اما باید نکات مهمی را برای جلوگیری از عبور ذرات آلوده کننده و آئروسلها از ماسک مدنظر قرار دهیم.
تصویر بالا شماتیکی از سیستم آزمایش نسبتا پیچیده دانشمندان آمریکایی بوده که در محفظهای انواع ذرات فوقالعاده ریز آئروسل را ترکیب کرده و با عبور جریان هوای حاوی این ذرات از انواع مختلف پارچههای ساده و ترکیبی، نتایج گزارش شده را به دست آوردند.
در این سیستم میزان ذرات آئروسل عبور کرده از پارچهها اندازهگیری میشدند و دانشمندان رنج مدنظر خود برای ذرات عبوری را بین 10 نانومتر تا 10 میکرومتر قرار دادند. برای درک بهتر ابعاد مورد نظر لازم است بدانیم که یک تار موی انسان 50 میکرومتر قطر دارد و هر نانومتر هم یک هزارم میکرومتر است.
از طرف دیگر گفته شده که ذرات ویروس کرونا قطری بین 80 تا 120 نانومتر دارند و با اینکه هنوز اتفاق نظری در مورد قابلیت آلوده کنندگی ذرات فوقالعاده ریز کووید 19 وجود ندارد، بهتر است که برای اطمینان، مادهای در ساخت ماسک در خانه به کار گرفته شود که با فیلتر کردن ذرات فوقالعاده ریز، عبور ذرات درشتتر را به صورت کامل مسدود میکند.
جزئیات نتایج
همانطور که اشاره شد، ترکیب مواد مختلف مانند پنبه-ابریشم، پنبه-توری و پنبه-فلانل بهترین گزینه برای ساخت ماسک در خانه هستند؛ این مواد بیش از 80 درصد مواد کوچکتر از 300 نانومتر را فیلتر کرده و برای ذراتی از این مقدار بزرگتر، کارایی 90 درصدی دارند.
محققان در مقاله خود ذکر کردهاند که به احتمال قوی، بازدهی بالای ترکیب مواد به دلیل ادغام شدن آثار مکانیکی و الکترواستاتیکی ناشی از به کار گیری مواد گوناگون است؛ در نوع مکانیکی فیلتر کردن، الیاف پارچه به صورت فیزیکی جلوی عبور ذرات را میگیرند و در مادهای مانند پنبه، وجود الیاف متراکم و زیاد چنین قابلیتی را فراهم میکند. از طرف دیگر موادی مثل پلیاستر که توانایی زیادی برای تولید الکتریسیته ساکن دارند، با نگهداشتن ذرات مزاحم در محیط استاتیکی خود، از عبور این ذرات جلوگیری میکنند.
اما ساخت ماسک در خانه با استفاده از بهترین مواد و ترکیب ممکن، در حالتی که فرد ماسک را به شکل صحیح نپوشد، هیچ فایدهای ندارد؛ در بخش دوم آزمایش، دانشمندان آمریکایی برای شبیهسازی استفاده نامناسب سوراخهایی را در پارچهها ایجاد کردند و نتایج به دست آمده واقعا ناامید کننده بودند.
در تحقیق اظهار شده که وجود فضاهای خالی و بدون محافظت که در اثر استفاده ناصحیح و یا به کار نگرفتن تکنیک ساخت مناسب شکل میگیرند، میتواند کارایی فیلتر کردن ماسک را تا میزان 60 درصد کاهش دهد.
برای یادگیری روش صحیح ساخت ماسک در منزل میتوانید از هزاران ویدیو و مطلبی که در این رابطه توسط کاربران مختلف تهیه شده استفاده کنید و تیم گجت نیوز هم در همان ابتدای کمیاب شدن ماسکهای بهداشتی ویدیویی کاربردی را در این رابطه تهیه کرد:
در 30 ثانیه ماسک خانگی بساز
بنابراین در کنار استفاده از مواد درست برای ساخت ماسک پارچهای، روش مناسب ساخت و پوشیدن صحیح هم اهمیت زیادی دارد؛ مقاله تیم دانشمندان شیکاگو در ژورنال “ACS Nano” منتشر شده است.