گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
آیا دویدن بدون کفش برای سلامت ما ضرر دارد؟ با وجود اینکه میلیون‌ها سال پیش اجداد ما هیچ کفشی برای پوشیدن نداشتند، آیا ممکن است که دویدن با پای برهنه بهتر از پوشیدن انواع کفش‌های ورزشی گوناگون باشد؟
به تازگی صحبت‌های زیادی در مورد دویدن بدون کفش مطرح شده است؛ در حالی که بسیاری باور دارند که پوشیدن کفش از وارد شدن صدمات گوناگون به کمر، زانوها و مفاصل پا جلوگیری می‌کند، اخیرا تحقیقات جالب‌توجهی در این رابطه انجام شده که ممکن است چیزی خلاف باور عموم مردم را به ما ثابت کند. در بررسی این موضوع با گجت نیوز همراه باشید.
اجداد ما از چیزی بین 4 تا 6 میلیون سال پیش بر روی دو پا راه می‌رفتند و تحقیقات باستان شناسان و دانشمندان علوم تکاملی نشان می‌دهند که اولین کفش ها از 30 هزار سال پیش مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ بنابراین می‌توان گفت که برای هزاران و میلیون‌ها سال نوع بشر بدون پوشیدن هیچ پوشش محافظی برای پاها بر روی سطوح مختلف راه می‌رفته، می‌دویده و شکار می‌کرده است.
از دهه هفتاد تاکنون هم انواع گوناگون ورزش‌ها با پوشیدن نوع مخصوصی کفش همراه بوده‌اند و بیشتر از همه، پوشیدن کفش‌های دارای کفه نرم و ضربه‌گیر یکی از ملزومات دویدن به حساب آمده است؛ تمام این‌ها در حالی بوده که روز به روز تحقیقات جدیدی منتشر می‌شوند که احتمال وارد شدن صدمات مختلف به اعضای بدن و بروز آسیب‌های مختلف ورزشی را به پوشیدن کفش ارتباط داده و ادعا می‌کنند که این بخش از ملزومات ورزشی مورد استفاده توسط صدها میلیون نفر در سراسر جهان، پاهای ما را ضعیف می‌کنند.
تحقیقات در مورد دویدن بدون کفش
به عنوان مثال یکی از تحقیقاتی نسبتا آماتور که به بحث دویدن بدون کفش پرداخته، کودکان بین 9 تا 12 ساله نیوزیلند که اکثرا به راه رفتن و دویدن با پای برهنه عادت دارند را مورد بررسی قرار داده و فرم بدن و میزان بروز آسیب‌های گوناگون پاهای این کودکان را با سایر کودکان جهان مقایسه کرده است. این تحقیقان نشان داده که نیوزیلندی‌ها به دلیل عادت دویدن خود پاهای قوی‌تری دارند و حتی در مناطق دیگر جهان هم که چنین مدلی از راه رفتن و دویدن شایع بوده، مقاومت بیشتر پاها گزارش شده است.
چنین نتایجی بسیاری از محققان را ترغیب کرده است تا وضعیت بروز صدمات ناشی از دویدن را در سطحی جهانی مورد بررسی قرار دهند و این‌طور که به نظر می‌رسد، بین 35 تا 50 درصد دوندگان جهان حداقل یک بار دچار آسیب ناشی از دویدن شده‌اند.
در حالی که انتظار می‌رود هزاران و میلیون‌ها سال دویدن و راه رفتن بر روی دو پا باعث شده تا پاهای ما شدیدا قوی باشند، این نتایج کمی شوکه کننده به نظر می‌رسند؛ به عنوان مثال محققان دریافتند که اکثر صدمات گزارش شده مربوط به استخوان‌ها، تاندون‌ها و قسمت‌هایی از پا هستند که وظیفه انتقال نیرو از ماهیچه‌ها به سایر قسمت‌ها را بر عهده دارند.
طریقه صحیح دویدن بدون کفش
در ادامه بررسی‌ها، دانشمندان تلاش کردند تا اطلاعات بیشتری را از وضعیت دویدن انسان‌ها قبل از اختراع کفش به دست آوردند و این اطلاعات را با تغییرات ایجاد شده در فرم دویدن و اعضای بدن به واسطه پوشیدن کفش مقایسه کنند. تحقیقات نشان دادند که در حالت دویدن بدون کفش پس از برخورد پوست بدن با زمین، عصب‌های پا مقدار زیادی اطلاعات گوناگون و ارزشمند را در مورد نوع مسیر پیش رو در اختیار مغز و ستون فقرات قرار می‌دهند.
پابرهنه دویدن و اختراع کفش
این اطلاعات برای استفاده صحیح و دقیق از رباط‌ها، تاندون‌ها، مفاصل و عضلات به کار گرفته می‌شوند و مغز با اندازه‌گیری فشارها، کشش‌ها و تنش‌های وارده و بررسی نوع مسیر پیش روی دونده، دقیقا مشخص می‌کند که چه قسمتی از بدن باید در چه لحظه‌ای به کار گرفته شود تا با داشتن حداکثر کنترل بر روی اعضا، فشارهای وارده به بهترین شکل ممکن خنثی شده و کمترین میزان آسیب‌دیدگی در فرد به وجود بیاید.
اما در دهه هفتاد میلادی کفش‌های ضربه‌گیر به عنوان وسیله‌ای موثر برای جلوگیری از بروز آسیب‌های ناشی از دویدن به صورت گسترده تولید شده و توسط آژانس‌های تبلیغاتی بزرگ به مصرف کنندگان معرفی شدند. این جریان به حدی بزرگ بود که به سرعت پای کفش‌های ضربه‌گیردار به تحقیقات علمی باز شد و حتی محققان گوناگون بروز مشکلاتی مانند آسیب دیدن تاندون آشیل و شکستگی استخوان را به پوشیدن کفش مناسب ارتباط دادند.
اما تحقیقات جدید دانشمندان در این رابطه نشان می‌دهند که برخلاف دویدن بدون کفش استفاده از این نوع لوازم ورزشی به صورت کلی کیفیت اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط پاها را کاهش داده و از انتقال کامل جزئیات مسیر دویدن و محل قرارگیری تک‌تک قسمت‌های پا به مغز و ستون فقرات جلوگیری می‌کند. به علاوه کفش‌ها به فرد این اجازه را می‌دهند که به شکلی مستقیم‌تر پاهای خود را بر روی زمین بگذارد و کشیدگی پاها هم بیشتر شود؛ در نتیجه نیروی ترمزی ایجاد شده با رسیدن پا به زمین بیشتر شده و در نهایت احتمال بروز صدمات دویدن بالاتر می‌رود.
از طرف دیگر استفاده طولانی مدت از کفش می‌تواند باعث ضعیف‌تر شدن پاها و همچنین رسیدن وضعیت کف پا به حالت صاف و بدون انحنا شود.
معکوس کردن اثرات منفی
اما نکته جالب‌توجه اینجاست که تاثیرات منفی پوشیدن کفش‌های دارای ضربه‌گیر در مدت کوتاهی از بین می‌روند؛ در یک پژوهش دانشمندان گزارش کردند که 8 هفته استفاده از کفش‌های فوق‌العاده ساده که هیچ نوع کفی اضافی ندارند و تنها از کثیف نشدن پا جلوگیری می‌کنند، باعث قوی‌تر و بزرگ‌تر شدن عضلات پاها شده است.
دلیل این اتفاق فشار کاری بیشتری بوده که به هنگام راه رفتن و دویدن بدون کفش به تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات وارد شده است؛ در نتیجه، پای افراد شرکت کننده در آزمایش به واسطه نبود کفی که پاشنه بلندتری دارد و یا در قسمت انحنای پا به ضربه‌گیر مجهز شده، برای تحمل این فشارها و رساندن بدن به کارایی لازم، قوی‌تر و بزرگ‌تر شد.
علاوه بر نبود اطلاعات کافی در مورد جزئیات مسیر حرکت، کاهش انحنای طبیعی پاها به واسطه پوشیدن کفش برای طولانی مدت می‌تواند به کج شدن بیش از حد لگن هم منتهی شود.
همچنین، انجام تمرین‌های تعادلی هم می‌تواند به قابلیت ما در تشخیص مکان و وضعیت قسمت‌های مختلف پا در هر لحظه کمک کرده و پایداری و قدرت پایین‌تنه را افزایش دهد؛ اما همچنان بهترین راه برای مقابله با این آثار منفی، راه رفتن و یا دویدن بدون کفش است. حتی برخی تحقیقات نشان می‌دهند که چنین کاری می‌تواند شانس بروز آسیب‌های مربوط به زانو و دردهای پاشنه پا را کاهش دهد.
البته بروز جراحت‌های ماهیچه ساق پا و تاندون آشیل در حالت دویدن پابرهنه بیشتر گزارش شده است؛ به احتمال قوی دلیل این پدیده کوتاه‌تر بودن قدم‌ها و خم شدن بیشتر مفصل لگن، زانو و مچ در زمان دویدن بدون کفش بوده و از طرف دیگر، می‌دانیم که کسانی که پابرهنه می‌دوند، بیشتر از همه بر روی پنجه و نوک پاهای خود قدم برمی‌دارند.
توصیه‌های مهم دویدن بدون کفش
توصیه می‌شود که اگر قصد دارید تا از این به بعد بیشتر به فعالیت‌های بدون کفش بپردازید، از اعمال تغییرات شدید و سریع خودداری کنید تا فشار بیش از حد به پاهای شما وارد نشود. افزایش مقاومت و قدرت قسمت‌های مختلف پا به تدریج بهترین گزینه ممکن است.
به صورت کلی بهتر است که قبل از دویدن بدون کفش در ابتدا راه رفتن با پای برهنه را امتحان کنید؛ همچنین کفش‌هایی در بازار به فروش می‌رسند که قابلیت خاصی برای ضربه‌گیری ندارند و تنها از زخم شدن و صدمه دیدن کف پا در مسیرهای گوناگون جلوگیری می‌کنند. البته تحقیقات نشان می‌دهند که این نوع کفش‌ها شرایط پابرهنگی را به شکل صد درصدی شبیه‌سازی نمی‌کنند، اما در مقایسه با کفش‌های دارای کفی ضخیم‌تر، مکانیسم دویدن را به حالت بدون کفش نزدیک می‌کنند.
البته نکته دیگری که باید در نظر داشته باشیم به دلایل گوناگون بروز صدمات دویدن مربوط می‌شود؛ عواملی مانند افزایش سن، اضافه وزن، بالا بردن شدت و سختی تمرینات بدون آمادگی قبلی و همچنین سابقه آسیب‌های پیشین می‌توانند به بروز صدمات جدید منجر شوند و نمی‌توان تمامی نکات منفی را به پوشیدن یا نپوشیدن کفش نسبت داد.
با اینکه پوشیدن کفش در تاریخ چند میلیون ساله تکامل بشر نسبتا اتفاق جدیدی به حساب می‌آید، فعالیت روزانه ما هم در مقایسه با گذشته‌های دور بسیار کمتر شده و می‌توان گفت که نبود آمادگی کافی نکته مهمی در شدت و میزان بروز صدمات ناشی از فعالیت‌های ورزشی به حساب می‌آید.
بنابراین بهترین توصیه ممکن با تمام این تفاسیر، افزایش فعالیت‌های بدنی روزانه و همچنین ترکیب کردن سبک‌های مختلف دویدن و ورزش‌های گوناگون برای حفظ آمادگی جسمانی و سلامت کلی بدن خواهد بود.
