دومین فصل گرفتگی سال 2020 با وقوع یک خسوف در روز جمعه پنجم ژوئن آغاز میشود. اتفاقا ماه گرفتگی 16 خرداد 99 در ایران هم به خوبی قابل مشاهده است.
ماه گرفتگی جمعه 16 خرداد 99 از ساعت 22 و 15 دقیقه به وقت ایران (17:45 گرینویچ) آغاز میشود و تا ساعت یک و 34 دقیقه بامداد (21:04 زمان جهانی) ادامه خواهد یافت. این یعنی مدت زمان کامل گرفت، به 3 ساعت و 19 دقیقه میرسد.
امکان تماشای خسوف در آسیا، آفریقا، استرالیا، اروپا و تا حدی شرق برزیل وجود دارد. در واقع، تنها ساکنان آمریکای شمالی از مشاهده این پدیده نجومی محروم هستند. جنوب اقیانوس هند که به سواحل شرقی ماداگاسکار میرسد نیز بهترین نقطه برای رصد کردن محسوب میشود. البته دستاندرکاران Virtual Telescope Project 2.0 هم این رویداد را از ساعت 22 روز جمعه، به طور زنده پوشش میدهند.
لحظه اوج ماه گرفتگی 16 خرداد 99 ساعت 23:56 است
قرص ماه در آن روز کامل است و عمدتا درون سایه ضعیف بیرونی زمین، Penumbra قرار میگیرد؛ اما در لحظه اوج گرفت یعنی ساعت 23 و 56 دقیقه، حدود شصت درصد قرص ماه وارد سایه تاریک داخلی زمین، موسوم به Umbra میشود. در خسوفهای کامل umbral رنگ ماه به قرمزی میگراید؛ اما در گرفتگیهای penumbral تغییر رنگ ماه تا آن حد زیاد نیست و کمی به زرد متمایل میشود.
شما میتوانید با استفاده از یک دوربین DSLR نصب شده روی تریپاد که دستکم فاصله کانونی 200 میلیمتر داشته باشد، این پدیده را ثبت کنید. یا اینکه دوربین گوشی هوشمند خود را در مقابل چشمی یک تلسکوپ بگیرید. اپلیکیشن هایی مانند Color Grab هم میتوانند برای ثبت تغییر رنگ ماه در جریان این پدیده، به شما کمک کنند.
اما اگر هنگام وقوع این خسوف روی کره ماه بودیم، خورشید و زمین را در چنین وضعیتی میدیدیم.
همانطور که گفته شد، ماه گرفتگی 16 خرداد 99 مصادف با آغاز دومین فصل از سه فصل گرفتگی 2020 (حداکثر ممکن در یک سال) است. کسوف اول تیر ماه، در میانه این فصل گرفتگی قرار میگیرد و پایان آن، با یک خسوف دیگر در روز پانزدهم تیر فرا میرسد.
ناگفته نماند که مدار ماه دارای انحراف 5 درجهای نسبت به دائرة البروج است؛ در غیر این صورت، هر ماه شاهد یک کسوف و یک خسوف بودیم.
گرفتگیهای ماه و خورشید در قالب گروههایی موسوم به ساروس (Saros) دستهبندی میشوند. مدت هر ساروس (به طور ناپیوسته) 18 سال و 11 روز و 8 ساعت است که تقریبا با 223 ماه قمری برابری میکند. در هر سال نیز چندین چرخهی ساروس فعال هستند. ماه گرفتگی آخر این هفته، به ساروس 111 تعلق دارد که از سال 830 میلادی آغاز شده بود. هفتاد و یکمین و آخرین خسوف این ساروس هم در سال 2092 میلادی به وقوع میپیوندد.