پرخوری کردن از عادتهای آسیبرسان بسیاری از افراد در زندگی مدرن بوده و دانشمندان به تازگی تحقیقات جالبتوجهی در مورد تاثیر این عادت روی بدن انسان انجام دادهاند.
مطمئنا شما هم حداقل یک بار تجربه پرخوری را داشتهاید؛ رفتاری خطرناک و ضرر رسان که از طریق وارد کردن مقدار زیادی مواد غذایی و انرژی به شکل کالری به بدن، سوخت و ساز ما را به هم میریزد و در بدترین شرایط ممکن باعث بروز چاقی و مشکلات دیگر میشود. در همین رابطه، محققان بحث زیادهروی جسته گریخته و غیر روتین را مورد بررسی قرار دادهاند و یافتههای جالبی را با جامعه جهانی در مورد مصرف بیش از حد غذا به اشتراک گذاشتهاند.
معمولا حضور در مهمانیهای خاص، مراسمهایی که تنها یک بار در سال اتفاق میافتند، جشنهای تحویل سال و رویدادهایی مشابه باعث میشود تا بسیاری از افراد غذای زیادی را در یک یا چند وعده وارد بخورند.
همانطور که میدانیم برای انجام فعالیتهای روزانه و ادامه حیات، تمامی ما به میزان مشخصی انرژی نیاز داریم و این انرژی به شکل خوراکیهای مختلف فراهم میشود. حال اگر برای مدتی طولانی به مصرف انرژی بیشتر را ادامه دهیم، طولی نخواهد کشید که چاق میشویم و بدن ما انرژی اضافی وارد شده به خود را به شکل چربی در شکم و قسمتهای دیگر ذخیره میکند.
تحقیق در مورد پرخوری
تاکنون تحقیقات بسیار زیادی در مورد مضرات پرخوری انجام شدهاند و میتوان گفت که علاوه بر چاقی، مشکلاتی مانند مختل شدن هورمونهای بدن و همچنین تغییر بافت استخوان، چربی و عضلانی هم جزو بارزترین نمونهها از تاثیرات این عادت خطرناک هستند.
با این حال نکته جالب این بوده که تحقیقات زیادی در مورد تاثیر زیادهروی در خوردن، در مناسبتهای خاص انجام نشده و کسی نمیداند که اگر در فواصل زمانی زیاد، تنها برای یک بار پر خوری کنیم، دقیقا سلامت ما دچار چه تغییراتی میشود.
انسانها تواناییهای شگفتانگیزی در زیادهروی دارند و نمونههای جالبتوجهی از چنین رفتاری در زندگی قبیلهای برخی مناطق زمین وجود دارد؛ به عنوان مثال دیده شده که اعضای قبیلهای به نام ماسا (Massa) در یک مراسم خاص میتوانند با خوردن بیش از 8700 کالری در روز، تنها ظرف مدت دو ماه 11 کیلوگرم وزن اضافه کنند. این مراسم برای چاق شدن و اضافهوزن شرکت کنندگان در مراسم بوده و عملا هرکدام از افراد سه برابر میزان کالری مورد نیاز خود را در طول روز مصرف میکنند.
در حالی که مثال قبیله ماسا کمی غیر معمول و افراطی به نظر میرسد، مراسم مخصوص چاق شدن این مردمان نشان میدهد که بدن انسان میتواند مقدار فوقالعاده زیادی انرژی را به صورت روزانه پردازش کند. چنین کاری به هیچ وجه برای سلامت ما خوب نیست و برخی تحقیقات نشان دادهاند که حتی پرخوری در طول 24 ساعت میتواند باعث تغییر میزان قند خون و مشکلات سلامتی دیگر شود.
جزئیات بررسیهای اخیر
در تازهترین تحقیقات انجام شده، دانشمندان قصد داشتند تا توانایی تغذیه انسان را پس از پر شدن معده و به وجود آمدن احساس سیری در افراد محک بزنند. به علاوه تلاش محققان بر این بود تا تاثیر چنین کاری را روی متابولیسم و سلامت کلی بدن مشخص کنند و تغییرات به وجود آمده بعد از پر خوری را در چندین ساعت بعد از غذا خوردن اندازه بگیرند.
برای این کار از 14 بزرگسال سالم بین سن 22 تا 37 سال خواسته شد تا در مرحله اول تحقیقات تا رسیدن به احساس سیری پیتزا بخورند؛ این مرحله نشان داد که افراد به صورت معمول با مصرف 1500 کالری سیر میشوند.
در مرحله بعدی که در روزی جداگانه انجام شد، محققان از داوطلبان خواستند تا با عبور از مرز سیر شدن، تا حداکثر توان خود غذا بخورند و به حدی برسند که دیگر امکان مصرف غذای بیشتر در آنها وجود نداشته باشد. این مرحله نشان داد که به صورت میانگین افراد میتوانند تا دو برابر میزان کالری لازم برای سیر شدن، یعنی 3 هزار کالری را مصرف کنند و حتی در برخی افراد تحت آزمایش دیده شد که این میزان حداکثری مصرف به 4800 کالری هم رسید.
این مسئله نشان میدهد که به هنگام احساس سیری، تنها نیمی از ظرفیت بدن ما پر شده است.
برای بررسی تغییرات به وجود آمده در خون افراد، تا چهار ساعت بعد از آزمایش پرخوری در فواصل زمانی مشخص از داوطلبان نمونه خون گرفته شد و در کمال تعجب، دانشمندان دیدند که به غیر از تغییری جزئی در قند و چربی خون افراد، هیچ تغییر دیگری در نمونهها رخ نداده بود.
تواناییهای شگفتانگیز متابولیسم بدن
در یک فرد سالم، متابولیسم بدن میتواند میزان قند و چربی خون را در محدودهای مشخص و نرمال نگه دارد و از این طریق، از بروز مشکلاتی مانند دیابت نوع 2 و مشکلات قلبی عروقی جلوگیری میکند.
توانایی افراد مورد آزمایش در حفظ تعادل در چربی و قند خون هم نشان داده که متابولیسم آنها میتواند بعد از مصرف مقدار زیادی غذا، تنها با مقدار کمی کار اضافه، سطح مواد موجود در خون را در حالت نرمال نگه دارد. به علاوه محققان دیدند که هورمونهای ترشح شده از پانکراس و سیستم گوارشی افراد، به بدن آنها کمک کرد تا سطح قند و چربی را در حالت عادی نگه دارند. افزایش میزان ضربان قلب بعد از پرخوری نشان داد که بدن افراد برای هضم غذای مصرف شده بیشتر از حالت عادی کار میکند.
همچنین، محققان وضعیت جسمی و روانی افراد را بعد از آزمایش مورد بررسی قرار دادند و نشانههایی مانند احساس سیری، خوابآلودگی، خستگی و اشتها برای مصرف غذا را در آنها اندازه گرفتند.
این بررسیها نشان داد که حتی 4 ساعت بعد از آزمایش افراد هیچ میلی برای خوردن نداشتند و حتی در آنها کوچکترین علاقهای به خوردن غذاهای شیرین و دسر وجود نداشت. به علاوه همانطور که انتظار میرود، بعد از پرخوری افراد خوابآلودهتر بودند و سطح انرژی آنها هم کاهش یافته بود.
البته این دانشمندان تنها تا زمان 4 ساعت بعد از آزمایش وضعیت افراد را تحت کنترل قرار دادند و از آنجایی که سطح مواد داخل خون و همچنین وضعیت جسمانی آنها بعد از 4 ساعت بررسی نشد، احتمال میرود که تغییرات جالبتوجهی بعد از این مدت در آنها رخ دهد.
بررسی نتایج
نتایج به دست آمده نشان میدهند که یک مرتبه غذا خوردن بیش از حد نیاز نمیتواند مشکل جدی را در افراد به وجود بیاورد، با این حال مشاهده شده که پرخوری کردن برای 24 ساعت مشکلات خاص خود را در سلامت افراد به وجود میآورد. به این ترتیب میتوان گفت که در آینده محققان به دنبال بررسی تواناییهای بدن برای هضم وعدههای غذایی بعد از اولین وعده پر خوری هستند.
اما نکته مهم در تحقیقات انجام شده این بوده که رسیدن به درک بهتری از تواناییهای بدن برای کنار آمدن با پر خوری میتواند به ما در فهمیدن اتفاقات بعد از زیادهروی بلندمدت کمک کند.
در شرایط عادی سوخت و ساز افراد سالم با اضافهکاری، سطح مواد گوناگون و هورمونهای بدن را در حالت نرمال نگه میدارد، اما وقتی برای مدتی طولانی افراد در خوردن زیادهروی کنند، این توانایی از بین رفته و ترکیبی از فشار خون بالا، چاقی و دیابت در انتظار افراد پرخور خواهد بود.
محققان قبل از انجام آزمایش اخیر انتظار داشتند که مصرف مقدار زیادی غذا تواناییهای متابولیسمی بدن را به چالش بکشد، اما نتایج تحقیقات نشان داد که بدن ما قابلیتهای شگفتانگیزی در مقابله با آثار موقت زیادهرویها دارد و تنها با کنترل قند و چربی خون، بدن را در حالت نرمال نگه میدارد.
توصیههای جدی در مورد پرخوری
دانشمندان تکاملی و محققان سایر حوزهها میدانند که در طول تاریخ تکامل بشر دورههای زیادی از قحطی و فراوانی وجود داشته و انسانها همیشه مجبور بودند که به شرایط مختلف تغذیهای وفق پیدا کنند؛ نتایج پژوهشهای اخیر هم گواه دیگری بر این تواناییهای منحصر به فرد است.
البته در این پژوهشها تنها به واکنش افراد سالم به پرخوری پرداخته شده و هنوز دقیقا نمیدانیم که در افراد چاق و یا کسانی که در آستانه ابتلا به دیابت نوع 2 هستند، زیادهروی در خوردن دقیقا چه تغییراتی را به وجود میآورد.
نتایج تحقیقات دانشمندان در مورد پر خوری نشان داد که زیادهروی مورد نظر برای یک مرتبه مشکل خاصی را به وجود نمیآورد، اما نکته مهم این بوده که باید به هر شکلی، از غذا خوردن بیشتر از حد نیاز جلوگیری شود و در طولانی مدت چنین رفتاری ضررهای جبرانناپذیری به بدن وارد میکند.