گاز اشک آور مادهای شیمیایی برای کنترل شورشها و اعتراضات بوده که برای سلامت افراد خطرات جدی داشته و میتواند باعث گسترش بیماری کووید 19 شود.
استفاده از گاز اشک آور برای کنترل اعتراضات و مقابله با تجمعات کاری غیر عقلانی و غیر منطقی است؛ این ادعای مخالفان به کار گیری ماده مورد نظر بوده که از مدتها پیش با اشاره به ترکیبات شیمیایی سمی موجود، مخالف استفاده از آن برای کنترل شهروندان بودهاند. در ادامه با گجت نیوز همراه باشید تا به دلیل این مخالفت بپردازیم.
گاز کنترل کننده شورشها که با نام اشک آور هم شناخته میشود، به تازگی در هنگکنگ، آمریکا، فرانسه، شیلی، ترکیه، نپال، هند، آفریقای جنوبی، لبنان و بسیاری کشورهای دیگر به دلایل مختلف استفاده شده و جالب است بدانیم که از چندین دهه پیش کنوانسیون سلاحهای شیمیایی به کار گیری این گاز در جنگهای بینالمللی را ممنوع کرده است.
در همین رابطه، دانشمندان دانشگاه تورنتو کانادا اخیرا با بررسی خطرات گاز اشک آور اثبات کردهاند که این ماده میتواند به گسترش بیشتر بیماری کووید 19 کمک کند.
گاز اشک آور و کووید 19
محققان کانادایی در مقاله خود اظهار کردهاند که وقت تغییر قوانین بینالمللی مربوط به استفاده از گاز ضد شورش فرا رسیده و برای مدتی فوقالعاده طولانی، مجریان قانون از ماده مورد نظر سو استفاده کردهاند و حق آزادی بیان و تجمع مردم در سراسر جهان را زیر پا گذاشتهاند.
همانطور که اشاره شد، قوانینی در سطح بینالمللی برای کنترل استفاده از گاز اشک آور وجود دارند، اما هیچ کدام از آنها به اندازه کافی قدرتمند نیستند تا از سوء استفاده دولتها در این رابطه جلوگیری کنند. به بیان دیگر دولتهای کشورهای مختلف به راحتی میتوانند از طریق گاز ضد شورش با حق آزادی تجمع شهروندان خود مقابله کنند و به هر اسمی با تجمع کنندگان مقابله کنند.
مایجا فیورانت (Maija Fiorante)، محقق حقوق بینالملل در این رابطه میگوید که هرگونه اعمال زور از طرف مجریان قانون باید بر اساس قواعد مرتبط با الزام و تناسب باشد، اما متاسفانه گاز ضد شورش در کمتر موقعیتی در طول تاریخ به خاطر الزام و به تناسب شرایط موجود به کار گرفته شده است.
جالب است بدانیم که خرید و فروش جهانی گاز اشک آور به صورت گسترده تحت نظارت خاصی نبوده و به همین دلیل، کنترل محتویات هر کپسول حاوی این ماده شیمیایی و میزان سمی بودن ماده اشک آور امکانپذیر نیست. محققان میگویند که مشکلات موجود باعث شده تا محتویات محصولات ماده اشک آور توسط دانشمندان و متخصصان تحت بررسی قرار نگیرند و عملا کسی آزمایشی برای تعیین سلامت این مواد انجام نداده است.
تجارتی چند میلیارد دلاری
یکی از پرمصرفترین مواد شیمیایی به کار رفته در گاز ضد شورش گاز سی اس (CS) نام دارد که به محض تماس پیدا کردن با بدن فرد باعث ایجاد احساس سوزش در چشمها، گلو، بینی و دهان شده و در نتیجه، سرفه و عطسه شدیدی را به وجود آورده و در کنار به وجود آوردن اشک در چشمها، نفس کشیدن را هم مختل میکند.
با این حال نکته نگران کننده دیگر این بوده که تحقیقات بسیار محدودی در مورد تاثیرات بلند مدت مواد اشک آور برای کسانی که در معرض آن قرار میگیرند، وجود دارند. به دلیل همین محدودیت اطلاعات، کارشناسان حوزه سلامت مدتهاست که به دنبال توقف ساخت و استفاده محصولات گاز اشک آور هستند. با این حال از زمان شروع این تلاشها تولید گاز سی اس همچنان رو به افزایش بوده و تخمین زده میشود که به صورت جهانی میلیاردها دلار در صنعت ساخت این گاز رد و بدل میشود.
به تازگی تحقیقات نگران کنندهای در این رابطه انجام شده است؛ در سال 2014 دانشمندان ارتش آمریکا در قالب مقالهای اعلام کردند که حتی قرار گرفتن در معرض گاز ضد شورش سی اس برای یک بار میتواند به شدت احتمال دچار شدن به بیماریهای تنفسی از جمله برونشیت و آنفولانزا را افزایش دهد.
در واقع به نظر میرسد که تاثیر تضعیف کننده گاز اشک آور روی سیستم تنفسی فرد باعث فراهم شدن بستر لازم برای بروز این بیماریهای تنفسی میشود؛ بیماریهایی که از نوع ویروسی بوده و درست مانند کووید 19، دستگاه تنفسی و ریههای مبتلا را تحت تاثیر قرار میدهند.
تلاشی جهانی برای مقابله با گاز اشک آور
به همین دلیل میتوان اطمینان داشت که به کار گیری گاز ضد شورش روی تظاهر کنندگان در سراسر جهان نه تنها سلامت کلی آنها را به خطر میاندازد، بلکه مقاومت بدن آنها به ویروس کرونا را کمتر کرده و در نهایت آمار تلفات این بیماری مرگبار دستگاه تنفسی را بیشتر میکند.
در عین حال گاز اشک آور باعث سرفههای شدید در افراد میشود که این مسئله هم میتواند به پخش شدن ذرات ویروسی بیشتری از طرف افراد آلوده در هوا کمک کند. وینست وانگ (Vincent Wong)، وکیل حقوق بینالملل میگوید که استفاده از گاز ضد شورش به هیچ وجه راهحل مناسب و بیخطری برای مقابله با تجمعات نیست و متاسفانه دولتها از این طریق حقوق و آزادیهای مربوط به تجمع و اعتراض شهروندان خود را سلب میکنند.
کارشناسان حوزه بهداشت هم کاملا با صحبتهای وانگ و محققان دانشگاه تورنتو موافق هستند؛ متاسفانه یکی از نمونههای بارز به کار گیری گاز اشک آور اعتراضات اخیر در ایالات متحده در ارتباط با مرگ یک مرد سیاه پوست به نام جورج فلوید بوده که پلیس این کشور از گاز سی اس به صورت مداوم و منظم برای کنترل افراد حاضر در خیابانها استفاده کرده است.
در همین رابطه، در ماه ژوئن گذشته 1288 متخصص بهداشت عمومی آمریکایی نامهای سرگشاده را امضا کردند و از این طریق درخواستی برای توقف استفاده از گاز ضد شورش و انواع گازهای دیگر مختل کننده سیستم تنفسی را مطرح کردند. اصلیترین دلیل این کارشناسان برای ابراز نگرانی مورد نظر هم در کنار خطرات سلامتی گاز سی اس، به تاثیرات این ماده در گسترش بیماری کووید 19 مربوط میشود.
خطرات جدی برای مدارس و بیمارستانها
رئیس جامعه توراکس آمریکا هم به تازگی درخواستی را برای توقف موقت به کار گیری گاز سی اس و همچنین انواع مواد مرتبط با گاز فلفل را منتشر کرده است؛ به واسطه کمبود اطلاعات مورد نیاز برای تایید سلامت این مواد و همچنین افزایش به کار گیری گازهای اشک آور در آمریکا و سراسر جهان، این متخصص هم احتمال بروز انواع مشکلات ریوی در افراد قرار گرفته در معرض این گازها را مطرح کرده است.
اما همانطور که میدانیم مشکل گاز اشک آور تنها به سلامت ریه و افزایش شانس ابتلا به کووید 19 مربوط نمیشود؛ به عنوان مثال رئیس انجمن چشم پزشکی آمریکا به کار گیری گاز ضد شورش و گلولههای پلاستیکی را محکوم کرده، چرا که این سلاحها در فاصله نزدیک میتوانند باعث نابینایی افراد شوند. تا به امروز تعداد قابل توجهی از شرکت کنندگان در تظاهرات مربوط به خشونت پلیس در آمریکا نابینا شدهاند و یا آسیبهای شدیدی به چشمان این افراد وارد شده است.
در عین حال به کار گیری گاز سی اس تنها به تاثیرات آن در محیط باز محدود نمیشود؛ با اینکه استفاده از گاز ضد شورش در فضاهای باز امکان گسترش گاز و همچنین از بین رفتن سریع آثار موجود را بیشتر میکند، نفوذ سی اس در سیستمهای تهویه مشکل جدی دیگری بوده که دانشمندان دانشگاه تورنتو به آن اشاره کردهاند.
به عنوان مثال به کار گیری مقدار زیادی گازهای اشک آور در هنگکنگ باعث شده بود تا مدارس و بیمارستانهای نزدیک به محل اعتراضات مجبور به تعویض سیستم تهویه خود شوند. بررسیها نشان میدهد که مواد شیمیایی به کار رفته در گاز اشک آور توانایی نفوذ در مجراها و فضاهای مختلف را داشته و به هیچ وجه نباید از مواد این مواد در نزدیکی مکانهای پرخطر مانند مراکز درمانی و مدارس استفاده کرد.
درخواست توقف استفاده از گاز ضد شورش
به علاوه تعویض مجراهای سیستم تهویه در هنگکنگ، در برخی موارد کل ساختمانهای مورد نظر پاکسازی شدهاند و همچنین، برخی محققان در مورد خطرات گاز سی اس برای زنان باردار هشدار دادهاند.
محققان اعلام کردهاند که قرار گرفتن در معرض دوزهای بالای گازهای اشک آور میتواند باعث توقف عملکرد سیستم تنفسی و مرگ افراد شود و چنین مسئلهای به هنگام استفاده از گاز سی اس در فضاهای بسته از همیشه شدیدتر میشود؛ یکی از نمونههای مربوط به کنترل افراد در فضاهای بسته به کمک گاز ضد شورش، مشکلات به وجود آمده در زندانها بوده و متاسفانه یکی از اصلیترین ابزار مورد استفاده مسئولان زندانها برای کنترل چنین شرایطی گاز سی اس است.
حتی سازمان عفو بینالملل به کار گیری گازهای اشک آور را در برخی مواد به عنوان مصداق بارز شکنجه در نظر گرفته است.
با اینکه در برخی کشورها قوانین سختگیرانهتری برای به کار گیری گاز اشک آور وجود دارد، نظارت خاصی روی احترام به این قوانین اعمال نمیشود. به علاوه نبود فشار بینالمللی به منظور جلوگیری از مصرف گاز سی اس تمامی ماجرا را به مجریان قانون و تشخیص و تصمیم آنها محدود میکند. محققان دانشگاه تورنتو قوانین بینالمللی حال حاضر را مبهم و غیر کاربردی توصیف کردهاند.
در نهایت تیم دانشگاه تورنتو به جمع کارشناسان بینالمللی ملحق شده و با درخواست توقف استفاده و تولید ماده مورد نظر در مقابل اعتراض کنندگان، خواستار مقابله جدی با سوء استفاده کنندگان شده است.