بر اساس تازهترین گزارش بنیاد جهانی طبیعت (WWF)، حدودا 70 درصد گونه های حیات وحش در نیم قرن گذشته توسط نسل بشر از بین رفتهاند. در بررسی این خبر ناراحت کننده با ما همراه باشید.
دو سوم گونه های حیات وحش در 50 سال گذشته از بین رفتهاند و انسانها مسئول مستقیم چنین اتفاقی هستند؛ این بخشی از تازهترین گزارش بنیاد جهانی طبیعت (WWF) بوده که اخباری نگران کننده در مورد آثار مخرب نسل بشر در زندگی گونههای جانوری دیگر منتشر کرده است.
نابودی گونه های حیات وحش
بنیاد جهانی طبیعت به عنوان بزرگترین اتحادیه بینالمللی در زمینه حفاظت از محیط زیست شناخته میشود؛ در کمال تعجب، باید بگوییم که طبق نظر متخصصان این مجموعه نابودی جانداران ساکن زمین با نرخی شگفتانگیز و بیسابقه رخ داده و متاسفانه این اتفاق زندگی نسل بشر را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد.
گزارش WWF با نام گزارش 2020 سیاره زنده (Living Planet Report 2020) از سوی از نهاد بینالمللی مورد نظر منتشر شده و به بیان ساده، متخصصان از این طریق اعلام کردهاند که رابطه انسانها با طبیعت دچار مشکلی جدی است. برای تهیه گزارش دانشمندان وضعیت بیش از 4300 نوع از گونه های حیات وحش را مورد بررسی قرار دادند؛ جاندارانی مهرهدار، از پرنده و دوزیست گرفته تا ماهیها و حیوانات دیگر که در سراسر این کره خاکی زندگی میکنند.
بررسیهای انجام شده نشان داد که جمعیت این گونههای جانوری بین سالهای 1970 تا 2016 به صورت میانگین، 68 درصد کمتر شده است. وقتی صحبت از آمار میانگین به میان میآید، هدف در نظر گرفتن تغییرات کلی در سطح جهان بوده و متاسفانه باید بگوییم که به عنوان مثال، در قسمت استوایی قاره آمریکا این آمار 94 درصد گزارش شده است.
اصلیترین دلایل
دلیل اصلی چنین کاهشی در جمعیت جانداران ساکن حیات وحش، جنگلزدایی برای فراهم کردن فضای کافی به منظور فعالیتهای کشاورزی اعلام شده و در کمال تعجب، متخصصان در گزارش اخیر اعلام کردهاند که یک سوم خشکیهای سیاره در حال حاضر به منظور تولید محصولات کشاورزی و دامپروری به کار گرفته میشود. تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین به واسطه فعالیتهای نسل بشر هم دلیل دیگری بوده که تاثیرات منفی آن در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است.
رئیس بنیاد جهانی طبیعت، مارکو لمبرتینی (Marco Lambertini) در این رابطه میگوید که نابودی گونه های حیات وحش در فاصله زمانی 50 سال به هیچ وجه قابل انکار نیست و عملا کل طبیعت و سیاره زمین در حالت اضطراری و هشدار قرار دارد. لمبرتینی میگوید که محیط زیست چراغ قرمز خطر خود را به کار انداخته و به وضوح میبینیم که رابطه ما با طبیعت با شکست مواجه شده است.
گزارش WWF شامل 83 صفحه اطلاعات گسترده و اخبار نگران کننده در مورد وضعیت تنوع جانداران حیات وحش بوده که با همکاری انجمن جانورشناسی لندن تهیه شده است؛ این گزارش به مجموعه گستردهای از مقالات، هشدارها و پژوهشهایی پیوسته که در دهههای اخیر، خبر از کاهش چشمگیر جمعیت گونههای جانوری و تنوع حیات وحش دادهاند. کاهشی ناشی از فعالیتهای مخرب نسل بشر در بهرهبرداری بیوقفه و بیحد و حساب از منابع سیاره که در نهایت میتواند باعث انقراض انسانها شود.
انقراض جمعی گونه های حیات وحش
سازمان ملل در سال گذشته گزارش نگران کننده دیگری را در مورد نابودی گونههای حیات وحش منتشر کرد؛ در این گزارش اعلام شده بود که از میان 80 میلیون گونه گیاهی و جانوری ساکن سیاره، 1 میلیون در خطر انقراض هستند و در صورت رعایت نشدن نکات مهم و حیاتی برای زنده نگه داشتن آنها، در کمتر از یک یا دو دهه دیگر خبری از این 1 میلیون گیاه و حیوان نخواهد بود. همانطور که انتظار میرود، عوامل انسانی اصلیترین دلیل بروز چنین مشکلی اعلام شدند و در نهایت، گزارش مورد نظر هشدار داد که حفظ تنوع جانوری سیاره کلید حفظ نسل بشر روی زمین خواهد بود.
اما نکته نگران کننده دیگر، شایع شدن بیماریهای حیوان به انسان مانند کووید 19 بوده که در صورت ادامه نابودی گونههای جانوری مختلف ساکن سیاره، با نرخی خطرناک و مرگبار افزایش خواهد یافت. سازمان ملل در جولای امسال گزارش دیگری را منتشر کرد و در آن، هشدار داد که نابودی طبیعت به دست بشر و کاهش تنوع گونه های حیات وحش میزان بیماریهای انتقال یافته از حیوانات به انسانها را بیشتر میکند.
بیماریهایی مانند کووید 19 که تاکنون جان بسیاری از ساکنان زمین را گرفتهاند؛ به علاوه گفته شده که بروز پاندمی کرونا باعث افزایش نرخ جنگلزدایی در مناطقی از زمین شده و در نهایت، ریسک کلی به خطر افتادن نسل بشر به واسطه این بیماریها را بالاتر برده است.
دانشمندان از مدتها پیش در مورد وقوع ششمین انقراض جمعی در سیاره هشدار دادهاند؛ اتفاقی فوقالعاده ناگوار که به واسطه نابودی جنگلها و حیات وحش و سوزاندن حجم عظیمی از سوختهای فسیلی توسط نسل بشر رخ خواهد داد.
اقدامات موثر و کارآمد
در کنار مشکلات مورد نظر در رابطه با تبدیل زمینهای پوشیده شده با گیاهان وحشی، به زمینهای کشاورزی، گرمایش سیاره هم به نوبه خود گونههای حیات وحش را در خطر انقراض قرار میدهد. این مشکل جدی با تغییر آب و هوای سیاره میتواند شرایط محل زندگی جانوران و گیاهان را به شکلی تغییر دهد که جانداران مورد نظر توانایی تطابق با این تغییرات را نداشته باشند. اگر این تغییرات به اندازه کافی سریع باشند، قبل از انطباق جانداران با محیط نسل آنها منقرض خواهد شد.
البته اعلام خبرهای ناامید کننده گزارش WWF به این معنا نیست که دیگر کار از کار گذشته و نمیتوان جلوی فاجعه محیط زیستی اخیر را گرفت؛ در روزهای گذشته ژورنال “Nature” مقالهای را در همین رابطه منتشر کرد و اقدامات لازم و عملپذیر برای جلوگیری از نابودی هر چه بیشتر تنوع گونههای جانوری سیاره را مشخص کرد.
در این مقاله ذکر شده که مردم جهان میتوانند با کاهش انتشار گازهای گلخانهای نرخ شوکه کننده گرمایش زمین را کاهش داده و از بدتر شدن تغییرات آب و هوایی جلوگیری کنند. به علاوه با حفظ مناطق وسیعی از دریاها و خشکیهای سیاره از خطر بهرهبرداری بیرویه و بیحد و حساب، امکان مقابله با جنگلزداییها و آلودگیهای وسیع منابع آبی فراهم خواهد شد.
در کنار این اقدامات امکان ترمیم و بازسازی مناطق تخریب شده وجود داشته و نسل بشر میتواند با توسعه روشهای هوشمند و پیشرفته تولید محصولات غذایی، از فشار وارده به محیط زیست کم کند.
آیندهای نگران کننده
طبق گزارش WWF، سیاره ما ظرفیت و توان محدودی برای بازیابی وضعیت پیشین خود دارد و در صورت عبور تاثیرات منفی اعلام شده در این گزارش، ممکن است به مرحلهای برسیم که دیگر راه برگشتی برای ما وجود نداشته باشد. متخصصان این نهاد بینالمللی میگویند که فراهم کردن امکان بازیابی حیات روی سیاره فرآیندی فوقالعاده مهم بوده که در حفظ حیات زمینی نقشی کلیدی دارد.
دانشمندان بنیاد جهانی حیات وحش نرخ نابودی گونه های حیات وحش را با نرخ افزایش جمعیت انسانهای ساکن زمین مقایسه کرده و در نهایت، عدم تعادل بین این دو مورد را به عنوان فاکتوری اساسی در به خطر افتادن نسل بشر اعلام کردهاند. در این گزارش آمده که جمعیت حال حاضر بشر 1.56 برابر بیشتر از توان سیاره برای بازیابی حیات خود، از منابع موجود بهرهبرداری میکند. عددی که در حالت ایدئال باید کمتر از یک باشد و در صورت ادامه پیدا کردن روند اخیر، کل حیات سیاره از جمله انسانها با مشکلی جدی مواجه خواهد شد.