خبر تشکیل دادگاه فضایی توسط امارات متحده عربی در هفته گذشته منتشر شد و اینطور که به نظر میرسد، کشورهای مختلف جهان به سرعت در حال پیشروی در حوزه هوافضا هستند.
بحث تشکیل دادگاه فضایی توسط امارات متحده عربی به تازگی خبرساز شده و بر اساس اطلاعات موجود، این کشور پس از تلاش برای ارسال کاوشگر به سیاره مریخ، مشغول فعالیتهای جدیتری در حوزه هوافضا است.
دوشنبه هفته گذشته از دبی خبر رسید که امارات یک دادگاه برای داوری در رابطه با مسائل مرتبط با امور فضایی و مخصوصا جنبه تجاری سفرهای خارج از جو زمین تشکیل داده است؛ این کشور که هماکنون در حال قویتر کردن حضور خود در فضا بوده، دادگاه مورد نظر را در مرکز تجاری بینالمللی دبی (DIFC) پایهگذاری کرده و قوانینی که هماکنون در سطح جهانی مورد قبول هستند، پایه و اساس داوریهای این مجموعه خواهند بود.
البته مسئله تشکیل دادگاه فضایی و وضع قوانین مختلف برای نظم دادن به امور مرتبط با خارج از اتمسفر زمین موضوع جدید نبوده و یکی از اولین قراردادهای بینالمللی که در این رابطه وضع شده، پیمان فضایی سازمان ملل بوده که به سال 1967 برمیگردد. در واقع قوانین فضایی بر اساس قواعدی هستند که توسط گردهماییها و تصمیمگیریهای بینالمللی پایهگذاری شدهاند و پیمان سازمان ملل هم یکی از این مجموعه قواعد است.
دادگاه فضایی امارات
با این وجود در سالهای اخیر میبینیم که نقش شرکتهای خصوصی در امور هوافضا بسیار پررنگ شده و برخلاف دهههای پیش، دیگر تنها کشورها و آژانسهای فضایی رسمی نیستند که توانایی سفر به خارج از اتمسفر سیاره را دارند. زکی عزمی (Zaki Azmi)، رئیس دادگستری دادگاههای DIFC میگوید که به زودی یک صنعت فضایی یکپارچه بر اساس منابع و زیرساختهای انسانی، در کنار تحقیقات علمی، تشکیل خواهد شد.
به گفته عزمی، دادگاه فضایی یک ابتکار جهانی بوده که نوعی شبکه حمایت قضایی را به هنگام سر و کار داشتن با مسائل پیچیده تجاری صنعت هوافضا در قرن 21، فراهم میکند. دادگاههای مرکز تجاری بینالمللی دبی در سال 2004 تاسیس شدند و از آن زمان تاکنون شرکتهای خصوصی بسیاری برای خاتمه دادن به اختلافات خود، از خدمات این مرکز استفاده کردهاند. با این حال سابقه نداشته که دادگاهی به منظور بررسی امور هوافضای شرکتهای خصوصی، به این شکل منظم و خاص تشکیل شود.
عزمی اظهار کرده که با پیشرفت بیشتر جنبه تجاری صنعت فضایی در سطح جهان، باید شبکهای قضایی برای رسیدگی به اختلافاتی که بین شرکتهای خصوصی به وجود خواهند آمد، تشکیل شود. در واقع هر زمان که حوزهای از صنعت به سطحی از پیشرفت میرسد که کمپانیهای کوچک و بزرگ در سراسر دنیا به آن ورود میکنند، انواع اختلافات حقوقی بین این شرکتها بروز میکند و همین مسئله باعث میشود تا لزوم وجود محلی برای داوری بین طرفین دعواهای حقوقی از همیشه پررنگتر شود.
تلاشهای فضایی امارات
امارات متحده عربی در کنار تشکیل دادگاه فضایی تلاشهای قابل توجهی در حوزه هوافضا داشته و اولین فضانورد این کشور هم در سال 2019 به خارج از جو زمین فرستاده شد. از آن زمان تاکنون فعالیتهای آژانس فضایی امارات به پیشرفت خود ادامه داده و چند ماه پیش بود که کاوشگری به نام امید (Hope) از طرف این کشور به سمت سیاره سرخ فرستاده شد.
فضاپیمای امید هفته آینده به مقصد خود خواهد رسید و همین موضوع به گفته یکی دیگر از اعضای بلندمرتبه مرکز DIFC، نشانهای از لزوم تشکیل دادگاه و به صورت کلی، سیستمی منظم به منظور رسیدگی به امور هوافضا است. گفته شده که امارات تلاش دارد تا از این طریق توانایی دادگاههای بینالمللی برای رسیدگی به موضوعات مختلف را به نمایش بگذارد و پیشبینی شده که دادگاه مدنظر این کشور در آینده نزدیک استفادههای زیادی در میان شرکتهای فعال در زمینه صنعت فضایی داشته باشد.
به عنوان مثال اگر در رابطه با موضوع خرید ماهوارهها و یا برخورد تجهیزات فضایی شرکتهای مختلف با یکدیگر، اختلافی بروز کند، چنین دادگاهی میتواند به عنوان عاملی مستقل، مشکلات به وجود آمده را برطرف کرده و بر اساس پیشرفتهترین و عادلانهترین اصول قضایی، مشکلات موجود را حل کند.
از طرف دیگر امارات قصد دارد تا با تشکیل این دادگاه فضایی اقتصاد کشور را از جنبهای دیگر رونق ببخشد و نقش امارات در جامعه جهانی را از همیشه پررنگتر کند.