دانشمندان به لطف کاوشگر چانگ ای 5 – Chang’E 5 توانستهاند شواهد جدیدی از وجود آب در ماه بدست آورند اما آیا واقعا درون ماه آب وجود دارد یا نه؟
زمانی که کاوشگر چینی Chang’E 5 در دسامبر 2020 از ماه بازدید کرد، علاوه بر حمل موادی از سطح کره ماه، چیزهای دیگری نیز با خود به زمین آورد. گر چه ماموریت او چیز دیگری بود اما حین عملیات از صخرههای اطراف نیز بازدید کرد و دادههای حیاتی جمعآوری نمود که میتواند زمینه ساز مطالعات آتی باشد.
اکنون مشاهدات این کاوشگر در سطح ماه، تبدیل به گنجینهای گران بها شده است زیرا دانشمندان با بررسی تصاویر طیف سنجی از سنگپوش قمری، موفق شدهاند تا شواهدی از وجود آب در ماه پیدا کنند.
شواهد جدیدی از وجود آب در ماه
با توجه به اندازهگیریهای انجام شده با استفاده از طیف سنج کانی شناسی قمری Chang’E 5، آب را میتوان به وفور تا 120 قسمت در میلیون در اقیانوس شمالی Procellarum جایی که فضاپیما فرود آمد، یافت.
اگر چه قبلاً هم شواهدی از وجود آب در ماه دیدهایم اما این شواهد یا از کاوشگرهای در حال گردش در مدار ماه یا بررسی نمونههایی بوده است که به زمین بازگردانده شده است. حال این اولین شواهدی است که از اندازهگیریهای در محل بدست آمده است.
پیشرفت حاصله جدید یافتههای قبلی را تائید میکند؛ یافتههایی مبنی بر اینکه آب میتواند در ماه به میزان فراوانی وجود داشته و با مواد معدنی آنجا و سنگپوشهای قمری و قلوه سنگهای روی سطح ماه ترکیب شده باشد. طبق استانداردهای زمینی، سطح ماه همچنان خشک است و استخراج آب از آن آسان نیست. بنابراین یافتههای جدید بدین معنا نیست که برای ماموریتهای بعدی ماه منبع آبی فراوانی در دست خواهیم داشت.
اما جالب اینجاست که اندازهگیریهای ماه نورد Chang’E 5 از تخته سنگی که در مجاورت آن قرار داشت، میزان آب بالاتری -180 میلیون در قسمت- را نشان داد. این تخته سنگ سبک و دارای منافذ بسیاری است (حفره زیاد دارد) و به طرز عجیبی منشأ آتشفشانهای زیرزمینی را نشان میدهد. این مسئله نشان میدهد که ممکن است یک منبع آب اضافی درون ماه وجود داشته باشد.
هونگلی لین زمین شناسِ موسسه زمین شناسی و ژئوفیزیک آکادمی علوم چین توضیح میدهد که:
تجزیه و تحلیلهای سنجش از دور ترکیبی و مداری نشان میدهد که سنگ ممکن است از یک واحد بازالتی قدیمی کاوش شده و به محل فرود Chang’E 5 پرتاب شود. بنابراین مقدار آب کمتر در خاک در مقایسه با مقدار بیشتر آب در تخته سنگهای سطح ماه میتواند نشان دهنده گاززدایی مخزن گوشته در زیر محل فرود Chang’E 5 باشد.
چنین تعبیری از آن ناحیه با تاریخچه آتشفشانی عظیم Oceanus Procellarum همخوانی دارد. همچنین تاریخچه آتشفشان منطقه مذکور با دادههایی که Chang’E 5 به زمین آورده، اثبات میکند که پیشینه این آتشفشان بسیار قدیمیتر از آن چیزی است که فکر میکردهایم.
این امر به نوبه خود نشان میدهد که ممکن است ذخایر آتشفشانی منحصر به فردی در ماه وجود داشته باشد و بتواند انسان را برای تاسیس پایگاههای طولانی مدت در عرضهای جغرافیایی پایینتر حمایت کند.
به گفته محققان، مطالعات آتی نیازمند این است تا مشخص کند که آیا محتوای آب موجود در سنگها از جنس سنگهای داخل خود ماه است یا خیر. آنها همچنین امیدوارند که اطلاعات جمع آوری شده بعدی که قرار است از سطح ماه نمونه برداری شود، با دادههای کنونی یکسان باشد. آنها همچنین در مقاله خود نوشتهاند:
هنوز مشخص نیست که آیا آب کشف شده ما هیدروکسیل است یا آب مولکولی. بنابراین تجزیه و تحلیل محتوای آب و سایر محتویات برای درک این موضوع ضروری است.