دانشمندان بیش از 5000 گونه ویروس جدید را در آب اقیانوسها شناسایی کردند. مانند کروناویروس عامل ایجاد بیماری کووید 19، این ویروسها هم از نوع RNA هستند.
در یک مطالعه جدید، محققان با آنالیز دهها هزار نمونه آب جمعآوری شده از اقیانوسهای سراسر دنیا، به دنبال ویروس های RNA گشتند؛ یعنی ویروسهایی که از RNA به عنوان ماده ژنتیکی استفاده میکنند. در سوی مقابل، ویروسهایی وجود دارند که DNA ماده ژنتیکی آنهاست.
تنوع ویروسهای تازه کشف شده، چنان زیاد بود که محققان، پیشنهاد اضافه شدن 5 شاخه جدید به 5 شاخه فعلی در نظام طبقهبندی ویروسها را مطرح کردند (شاخه یا Phylum در طبقهبندی زیستشناسی، یک سطح پایینتر از فرمانرو یا Kingdom قرار دارد).
متیئو سالیوان، استاد میکروبیولوژی دانشگاه ایالتی اوهایو و محقق ارشد این مطالعه میگوید: «میزان تنوع بسیار زیاد بود و ویروس هایی از یک شاخه کاملا جدید (Taraviricota)، در تمام اقیانوسها یافت شدند؛ این، نشان دهندهی اهمیت اکولوژیکی آنهاست».
معمولا تحقیقات روی ویروسهای RNA بر آنهایی متمرکز است که باعث بروز بیماری میشوند؛ از جمله ابولا، آنفلوانزا و کروناویروسی که عامل ایجاد بیماری کووید است. اما در این مطالعه، بیماریزایی ویروسها مطرح نبود. به گفتهی سالیوان: «ما میخواستیم در یک مقیاس بزرگ، مطالعهای سیستماتیک روی ویروسهای RNA داشته باشیم و به جستجو در محیطی بپردازیم که تاکنون بیسابقه بوده است».
در جریان این مطالعه، محققان 35 هزار نمونه آب جمعآوری شده از 121 نقطه در پنج اقیانوس دنیا را آنالیز کردند. آنها توالیهای ژنتیکی استخراج شده از پلانکتونها (ارگانیسمهای کوچک دریایی که میزبان ویروسها هستند) را مورد بررسی قرار دادند و برای یافتن توالیهای متعلق به ویروسهای RNA، یک ژن باستانی موسوم به RdRp را جستجو کردند.
این ژن در تمام ویروسهای RNA وجود دارد؛ اما در سلولها و ویروسهای دیگر غایب است. در نهایت، بیش از 44 هزار توالی با ژن RdRp، شناسایی شد.
اما RdRp یک ژن چند میلیارد ساله است که تاکنون بارها دستخوش تغییر شده و به علت همین قدمت، محققان به راحتی نمیتوانستند رابطه تکاملی بین توالیها را تعیین کنند. بنابراین برای طبقهبندی آنها، به یادگیری ماشینی متوسل شدند.
نتیجه، شناسایی حدود 5500 ویروس RNA جدید برای گنجاندن در پنج شاخه فعلی و پنج شاخه پیشنهادی بود. بر اساس یافتههای محققان، گونههای ویروس متعلق به شاخه Taraviricota، در آبهای گرم و نیمهگرمسیری به وفور حضور دارند؛ در حالی ویروسهای شاخه Arctiviricota در اقیانوس منجمد شمالی گونههای غالب هستند.
به گفتهی دانشمندان، آگاهی از چگونگی انشعاب ژن RdRp در گذر زمان، میتواند به درک بهتر نحوهی شکلگیری حیات در کره زمین کمک کند. احمد زاید، یکی از نویسندگان مقاله و محقق میکروبیولوژی دانشگاه اوهایو دراینباره میگوید: «تصور میشود RdRp یکی از قدیمیترین ژنهای روی زمین باشد. از زمانی که نیازی به DNA نبود، این ژن وجود داشته است. پس ما فقط در حال یافتن منشاء ویروسها نیستیم؛ بلکه منشاء حیات را ردیابی میکنیم.