فراعنه مصر باستان چه چیزی را داخل اهرام پنهان کرده‌اند؟

داستان‌های زیادی درباره گنج های اهرام مصر منتشر شده است؛ اما واقعا فرعون ها چه چیزهایی را همراه خود داخل اهرام مصر دفن کرده بودند؟

وقتی که هاوارد کارتر، باستان‌ شناس مطرح بریتانیایی برای اولین بار مقبره فرعون توت‌عنخ‌آمون را در سال ۱۹۲۲ باز کرد، گفت که اشیاء فوق‌العاده‌ای را در آن دیده است. در واقع در داخل مقبره گنجینه‌های بی‌نظیری همچون نقاب طلایی توت‌عنخ‌آمون، تخت طلایی و حتی سندل‌های طلایی دیده می‌شدند؛ اما آیا داخل تمامی اهرام مصر مملو از گنج است؟

نگاهی به داخل اهرام مصر و گورتوشه‌های فراعنه

هرم بزرگ جیره و دیگر اهرام مصر باستان همگی سازه‌های حیرت‌انگیزی هستند؛ اما آنچه درون آنها یافت شده است، در مقایسه با اشیاء مدفون در مقبره فرعون‌های جدیدتر همچون توت‌عنخ‌آمون نسبتا کم زرق و برق و اندک به نظر می‌رسند.

Wolfram Grajetzki که مطالعات گسترده‌ای پیرامون آداب و رسوم تدفین مردگان و گورتوشه آنها در مصر باستان داشته است، در توضیح این موضوع گفت:

اشیاء دفن شده در اهرام بزرگ نسبت به آنچه در مقبره توت‌عتخ‌آمون کشف شد، نسبتا ساده به نظر می‌آیند.

 

از زمان فرعون جوزر (حکمرانی از ۲۶۳۰ تا ۲۶۱۱ پیش از میلاد) تا اهمسه یکم (حکمرانی از ۱۵۵۰ تا ۱۵۲۵ پیش از میلاد)، اهرام به عنوان محل دفن فراعنه مصر به حساب می‌آمدند. البته اکثر اهرام چند قرن پیش غارت شدند، ولی چند مقبره سلطنتی تقریبا دست نخورده باقی ماند‌ه‌اند و همین نیز اطلاعاتی را درباره گنج‌های داخل اهرام مصر به ما می‌دهد.

به عنوان مثال، شاهدخت نفروپتا که حدود ۱۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌زیست، در هرم هواره در ۱۰۰ کیلومتری جنوب قاهره دفن شده است. باستان شناسان در سال ۱۹۵۶ توانستند به کاوش در مقبره وی بپردازند و در آن تعدادی ظرف سفالی، چند تابوت، مقداری وسایل شخصی تزئینی و مجموعه‌ای از نشان‌های سلطنتی پیدا کردند که به باور مصریان سبب میشدند با ازیریس، خدای مردگان محشور شود.

فرعون هور نیز که در ۱۷۵۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌زیست، با اشیاء مشابهی دفن شده بود. البته ظاهرا حکمرانی کوتاه وی مانع از ساخت یک هرم اختصاصی شده است. به همین خاطر جسد او در یک پارچه کتان پیچیده شده و درون یک محفظه‌ خاصی قرار گرفته بود. روی صورت او نیز یک ماسک مومیایی قرار داشت.

مقبره شهبانو حتپ‌حرس‌ یکم، مادر کافو (فرعونی که هرم بزرگ جیزه را ساخت) کمی پیچیده‌تر است. داخل مقبره او که در نزدیکی مجموعه اهرام جیزه مصر قرار دارد یک تخت و دو صندلی تزئین شده با طلا، ظروف سفالی و ابزارهای مسی کوچک کشف شد‌ه‌اند.

همچنین بخش پایینی هرم فرعون سخم‌خت (۲۶۱۱ تا ۲۶۰۵ پیش از میلاد) نیز در حالی کاوش شد که هنوز مورد غارت قرار نگرفته بود. تابوت فرعون خالی بود؛ اما باستان‌شناسان در راهرو مقبره به ۲۱ گردنبند طلا، یک عصا طلایی و جواهرات مشابه برخوردند. اگرچه این گورتوشه‌ها شگفت‌انگیز به نظر می‌رسند، ولی به هیچ وجه نمی‌توان آنها را با گنجینه‌های مقبره توت‌عنخ‌آمون مقایسه کرد.

اشیاء یافت شده در این مقبره‌های سلطنتی به خوبی نشان می‌دهد که احتمالا توشه‌های دنیای پس از مرگ فرعون های دفن شده در اهرام مصر بسیار ساده‌تر از توت‌عتخ‌آمون بوده‌اند. برخلاف فرعون‌های اولیه، توت‌عنخ‌آمون در دره پادشاهان دفن شده است. این مکان یک دره دور افتاده است که نزدیک شهر اقصر امروزی قرار دارد و برای ۵۰۰ سال (در طول دوره پادشاهی نوین مصر) به عنوان یک قبرستان سلطنتی شناخته میشد.

Grajetzki در این رابطه گفت:

البته این بدین معنی نیست که فرعون خوفو از نظر ثروت پایین‌تر از توت‌عنخ‌آمون قرار داشته است. در واقع هرم او خلاف این موضوع را نیز نشان می‌دهد. او فقط از آداب و رسوم زمان خود پیروی میکرده است.

داخل هیچ یک از اهرام مصر گنجینه‌ بزرگی یافت نشد. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، در دوران اولیه ساخت اهرام مصر، در تابوت فراعنه اشیاء ساده‌تری دیده می‌شوند؛ اما هرچه به پایان عصر هرم‌ها نزدیک‌تر می‌شویم، ارزش و میزان اشیاء دفن شده همراه افراد سلطنتی و عادی نیز افزایش می‌یابند.

در طول پادشاهی نوین مصر، مردن تلاش می‌کردند تا جایی که می‌توانند اشیاء تزئینی را درون مقبره مردگان خود قرار دهند؛ اما دلیل گرایش مردم به این مسئله دقیقا مشخص نیست.

متون هرم

اگرچه اشیاء دفن شده داخل اکثر اهرام مصر نسبت به گنجینه توت‌عنخ‌آمون محقر به نظر می‌رسیدند؛ اما روی دیوار برخی هرم‌ها نوشته‌های طولانی به خط تصویری (هیروگلیف) دیده می‌شوند. باستان‌ شناسان این نوشته‌ها را که شامل تعداد زیادی طلسم و مناسک دینی می‌شوند، متون هرم نامیده‌اند.

هرم اوناس (حکمرانی از ۲۳۵۳ تا ۲۳۲۳ پیش از میلاد) اولین هرمی است که در دیوارهای درونی آن چنین نوشته‌هایی دیده می‌شوند. آخرین هرم اینچنینی نیز به فرعون اینی (حکمرانی از ۲۱۰۹ تا ۲۱۰۷ پیش از میلاد) تعلق دارد.

هدف از نوشتن این متون کمک به فرد فوت شده برای تبدیل به یک روح در دنیای پس از مرگ بود است. مصریان باستان بر این باور بودند که بخش‌های روح هر فرد پس از مرگ از هم جدا می‌شوند و این طلسم‌ها نیز بخش Ka (همزاد یا قرینه جسد) و Ba (شخصیت فرد) را بار دیگر با هم پیوند می‌دادند.

ظاهر شدن این متون در اهرام مصر نشان دهنده یک تغییر یا نوآوری در باورهای مصریان باستان درباره دنیای پس از مرگ افراد سلطنتی بوده است. البته شاید از سال‌ها پیش این متون وجود داشته‌اند؛ اما به هر دلیلی از زمان اونیس روی دیوارهای اهرام مصر نوشته شده‌اند.

در نهایت می‌توان گفت که باورهای هر دوره از مصر باستان در اشیاء قرار گرفته داخل اهرام و نوشته‌های روی دیوار تاثیر‌ گذاشته است.