گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
چرا استعمال تنباکو تا این اندازه اعتیادآور است و آیا برخی از افراد نسبت به دیگران، بیشتر مستعد وابستگی و اعتیاد ناشی از مصرف دخانیات هستند؟
تنباکو یک ماده فوق‌العاده اعتیاد آور است. مطالعات نشان داده‌اند که استعمال این ماده می‌تواند به اندازه هروئین و کوکائین اعتیادآور باشد. اما چه چیزی باعث ایجاد هوس سیگار در مردم می‌شود و چرا بسیاری با وجود آگاهی از خطرات آن در ترک دخانیات ناموفق هستند؟
به نقل از سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، تنباکو باعث تغییراتی در نحوه عملکرد مغز ما می‌شود که در صورت مصرف آن، باعث می‌شود تا احساس نیاز بیش‌تری به آن پیدا کنیم.
برنارد لو فول، رئیس کلینیک روانپزشکی اعتیاد در دانشگاه تورنتو، در گفتگو به لایوسانس گفت:
اعتیاد در وهله اول به از دست دادن کنترل مصرف یک ماده و ادامه مصرف آن، علی‌رغم آگاهی از عواقب آن گفته می‌شود. هنگامی‌که به یک ماده معتاد شویم، در صورت عدم استفاده از آن برای مدت معینی، دچار حس ولع و یا ترک خواهیم شد. تنباکو به این دلیل اعتیاد آور است، زیرا حاوی نیکوتین بوده که یک ماده روانگردان با پتانسیل بالای اعتیادآوری محسوب می‌شود.
یک عامل روانگردان، ماده‌ای است که بر نحوه عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد و به گفته موسسه ملی سرطان ایالات متحده (NCI)، باعث ایجاد تغییراتی در خلق و خو، آگاهی، رفتار و احساسات می‌شود. از دیگر نمونه‌های مواد روانگردان، می‌توان به LSD، الکل و کافئین اشاره کرد.
دیوید لجروود، روانشناس بالینی در بخش تحقیقات سوء مصرف مواد در دانشگاه ایالتی وین واقع در ایالت دیترویت می‌گوید:
نیکوتین به‌ویژه در هنگام مصرف دخانیات و هنگامی که وارد ریه می‌شود، اعتیاد آور است؛ زیرا شروع اثرات محرک خیلی سریع از طریق این مسیر رخ خواهد داد.
در حالی‌که احساس اولیه لذت بردن از کشیدن سیگار، تقریبا بالافاصله ظاهر می‌شود، اما به سرعت نیز ناپدید خواهد شد. این فرآیند، سیگاری‌ها را به مصرف مکرر محصولات تنباکو در تلاش برای دستیبابی به همان تجربه محرک و لذت‌بخش مقطعی تشویق می‌کند.
آیا برخی افراد بیش از دیگران مستعد اعتیاد به تنباکو هستند؟
اما آیا برخی از افراد بیش از دیگران در برابر اعتیاد به تنباکو، آسیب‌پذیر هستند؟ آیا همه افراد هنگام ترک سیگار با مشکلات مشابهی روبرو می‌شوند یا این پروسه برای برخی سخت‌تر است؟
لجروود در این باره گفت:
من معتقد نیستم که مردم از اعتیاد به تنباکو مصون باشند. اما برخی از افراد ممکن است به علت قرارگیری در معرض مواد اعتیادآور از سنین پایین‌تر، بیش از دیگران مستعد ابتلا به اعتیاد باشند.
تست فاگرستروم برای تشخیص وابستگی به نیکوتین، که در سال 1978 توسط روانشناس سوئدی به نام کارل اولوف فاگرستروم ایجاد شد، پرسش‌نامه‌ای است که برای تعیین میزان وابستگی به نیکوتین در ارتباط با استعمال دخانیات استفاده می‌شود. این تست از زمان معرفی خود بارها به‌کار گرفته شده و هنوز هم یکی از راه‌های اصلی برای ارزیابی و سنجش اعتیاد است.
این تست شامل سوالاتی است از قبیل: کشیدن اولین سیگار در چه وقتی از روز، استعمال چند نخ سیگار در طول روز و اینکه آیا در صورت کسالت و استراحت در رختخواب نیز سیگار می‌کشید یا خیر.
لجروود در ادامه توضیح داد که وقتی فردی در این آزمون امتیاز بالایی کسب می‌کند، احتمالا دلیلش عاملی فراتر از تمایل بدن به مصرف مکرر نیکوتین است. او افزود:
برای بسیاری از افراد که سیگار می‌کشند، عوامل مهم‌تری در مصرف دخانیات وجود دارند. این افراد اغلب در خانه‌هایی بزرگ شده‌اند که والدین نیز سیگاری بوده و این رفتار برای آنها الگوبرداری شده است.
سیگار هنوز نیز در بسیاری از مکا‌ن‌ها در دسترس است و اگرچه محدودیت‌هایی در مورد محل مصرف دخانیات در اماکن عمومی وجود دارد، اما چندان کارساز نیستند. هم‌چنین تصاویر بسیاری از سیگار کشیدن در فرهنگ عامه از جمله فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی وجود دارند که ممکن است این احساس را تقویت کنند که سیگار کشیدن یک رفتار عادی و حتی پسندیده به‌شمار می‌رود.
علاوه بر این، طبق بررسی سال 2010 در مورد خطرات قلبی-عروقی، مطالعات نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی در وابستگی و اعتیاد به نیکوتین نقش مهمی دارند، بدین معنا که اعتیاد می‌تواند در خانواده‌ها ایجاد و گسترش پیدا کند. کلینیک مایو نیز بیان می‌کند که ژنتیک احتمالا بر نحوه واکنش گیرنده‌های سطح اول سلول‌های عصبی مغز به دوزهای بالای نیکوتین که توسط سیگار ارسال می‌شود، تاثیر می‌گذارد.
این مفهوم بدین معنا است که به دلیل عوامل وراثتی، زمانی که افراد شروع به کشیدن سیگار می‌کنند، برخی بیش از دیگران مستعد اعتیاد به دخانیات خواهند بود و این عادت را ادامه می‌دهند. طبق تحقیقات انجام شده در سال 2008 توسط انجمن روانشناسی آمریکا، حداقل نیمی از محرک‌های ابتلا به اعتیاد نیکوتین و دیگر مواد مخدر، با عوامل ژنتیکی و وراثتی در ارتباط هستند.
علی‌رغم خطرات فراوان مرتبط با سیگار و با در نظر گرفتن این واقعیت که سیگار همه ساله در مرگ 8 میلیون نفر در سراسر جهان، از جمله 1.2 میلیون نفر که در اثر قرار گرفتن در معرض دود جان خود را از دست می‌دهند، نقش دارد؛ تنباکو هم‌چنان به‌طور گسترده در دسترس بوده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با این وجود، در شرایطی که اعتیاد به سرعت رخ داده و فرد را آلوده می‌کند، فواید ترک آن نیز برای بازیابی سلامتی به همان اندازه مفید و حائز اهمیت است. به نقل از کلینیک مایو، 20 دقیقه پس از استعمال دخانیات، ضربان قلب کاهش می‌یابد. هم‌چنین با گذشت 12 ساعت، سطح گاز سمی موکوکسید کربن در خون به حالت عادی بازخواهد گشت. در عرض سه ماه پس از ترک سیگار نیز، عملکرد ریه و گردش خون بهبود می‌یابد و سرانجام پس از یک سال، خطر حملات قلبی تا 50 درصد کاهش خواهند یافت.