چگونه دمای کارت گرافیک کامپیوتر خود را چک کنیم؟

بالا رفتن دمای کارت گرافیک کامپیوتر یکی از مشکلات رایج کسانی است که مدام بازی می‌کنند یا GPU خود را اورکلاک کرده‌اند. اما چگونه باید دما را زیر نظر گرفت و مشکل را بررسی کرد؟

دمای کارت گرافیک کامپیوتر شما چقدر بالا می‌رود؟ در طول انجام وظایف عادی، دمای GPU شما خیلی مهم نیست. کارت گرافیک شما باید بدون مشکل چند مانیتور را هندل کرده و بدون داغ شدن بیش از حد یا خاموش شدن کامپیوتر، بازی‌ها را اجرا کند. اما اگر کامپیوتر قدیمی دارید، کیس شما در به جریان انداختن هوا ضعیف عمل می‌کند یا می‌خواهید کارت گرافیک خود را اورکلاک کنید، اینجاست که نظارت روی دمای گرافیک اهمیت پیدا می‌کند؛ به خصوص در فصل تابستان و محیط‌های گرم.

نظارت روی دمای کارت گرافیک کامپیوتر بسیار ساده است. به خصوص اینکه ویندوز سرانجام یک روش داخلی برای حفظ دمای سیستم در نظر گرفته است. ابزارهای رایگان زیادی برای مانیتورینگ GPU وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها نیز برای نظارت بهتر استفاده کنید.

نظارت روی دمای کارت گرافیک با ابزار داخلی ویندوز

مایکروسافت سرانجام پس از ۲۴ سال، در آپدیت ماه مه ۲۰۲۰ ویندوز ۱۰ یک ابزار مانیتورینگ دمای GPU را به تسک منیجر اضافه کرد. برای آنکه ببینید کارت گرافیک کامپیوتر شما چقدر داغ شده، کافی است با کلیدهای میانبر Ctrl+Shift+Esc یا Ctrl+Alt+Delete ابزار تسک منیجر را فعال کنید یا آنکه روی منوی استارت ویندوز کلیک راست کرده و گزینه Task Manager را انتخاب کنید. وقتی وارد این ابزار شدید، کافیست به زبانه Performance بروید و در بخش GPU به دنبال دمای فعلی گرافیک سیستم خود باشید. این قابلیت در صورتی در دسترس شما قرار می‌گیرد که ویندوز ۱۰ شما به آپدیت ماه مه ۲۰۲۰ به بعد مجهز باشد. در غیر این صورت این گزینه برای شما به نمایش گذاشته نمی‌شود.

این قابلیت ساده‌ای است که فقط دمای فعلی گرافیک سیستم شما را به نمایش می‌گذارد و نمی‌تواند آن را در طول مدت مشخصی ردیابی کند. علاوه بر این برای دسترسی به آن ناچارید هنگام بازی کردن از آن خارج شده و تسک منیجر ویندوز را اجرا کنید که خیلی جالب نیست. گرچه خوشحالیم که سرانجام چنین ویژگی پس از ۲۴ سال به ویندوز اضافه شده است، اما توصیه می‌کنیم از ابزارهای متفرقه‌ای که برای نظارت روی دمای کارت گرافیک وجود دارد استفاده کنید. در ادامه به معرفی چند ابزار خود می‌پردازیم.

ابزارهای متفرقه مدیریت دمای GPU سیستم

اگر از یک کارت گرافیک AMD Radeon با نسخه بروزرسانی شده اپلیکیشن Radeon Settings استفاده کنید، نظارت روی دمای GPU سیستم آسان است. بخشی به نام Radeon Overlay وجود دارد که به شما ابزارهای مفیدی را در حین بازی کردن در اختیار شما می‌گذارد. این برنامه همچنین دارای ابزاری به نام Performance Monitoring است که دمای کارت گرافیک سیستم شما و دیگر اطلاعات ضروری را در حین بازی کردن نمایش می‌دهد.

برای فعال کردن این ابزار Radeon Overlay، کلیدهای میانبر Alt+R را بفشارید و گزینه‌هایی که می‌خواهید در این بخش به نمایش درآید را انتخاب کنید. وقتی این بخش را تنظیم کردید، شما می‌توانید با زدن کلیدهای ترکیبی Ctrl+Shift+0 هر زمانی در حین بازی که خواستید، به ابزار Performance Monitoring دسترسی پیدا کنید.

اما اگر در حین انجام بازی نبودید چه می‌شود؟ در این صورت شما می‌توانید از ابزار اورکلاکینگ Wattman در اپلیکیشن Radeon Settings استفاده کنید. روی دسکتاپ ویندوز کلیک راست کنید، گزینه Radeon Settings را انتخاب کنید. سپس در برنامه باز شده به مسیر Gaming > Global Settings > Global Wattman بروید. از طریق این ابزار شما می‌توانید دمای GPU و دیگر اطلاعات کلیدی سیستم خود را به صورت نمودار زیر نظر بگیرید.

اما اگر از سخت افزار Radeon استفاده نکنیم چه باید کرد؟ کارت‌های گرافیک Nvidia GeForce حدوداً ۷۵ درصد کل کارت‌های گرافیک در کامپیوترهای گیمینگ را تشکیل می‌دهند. پس از سال‌ها، نرم افزار Nvidia GeForce Experience اکنون می‌تواند اطلاعات مهمی را از دمای کارت گرافیک کامپیوتر شما ارائه کند.

برای فعال کردن آن، در ابتدا مطمئن باشید که نرم افزار GeForce Experience روی سیستم شما نصب است. سپس روی آن کلیک کرده و در برنامه روی آیکون چرخ‌دنده در کنار نام پروفایل خود کلیک کنید تا وارد تنظیمات شوید. در اینجا گزینه In-game overlay را فعال کنید.

روی دکمه Settings کلیک کنید و وقتی تنظیمات نمایان شد، از مسیر HUD Layout > Performance گزینه Advanced را انتخاب کرده و مشخص کنید که می‌خواهید این تنظیمات هنگام بازی کردن در کجای صفحه نمایان شوند. شما سپس با فشار دادن کلیدهای میانبر Alt+R می‌توانید این تنظیمات را مشاهده کنید.

بسیاری از تولیدکنندگان کارت‌های گرافیکی نرم افزار اختصاصی را ارائه می‌کنند که اورکلاکینگ GPU را امکان‌پذیر می‌کند. این ابزارها معمولاً شامل گزینه‌هایی روی صفحه هستند که مثل Radeon Overlay در کارت‌های گرافیک AMD، اطلاعات مهمی از کارت گرافیک شما را ارائه می‌کند. بسیاری از آن‌ها در دسترس عموم قرار دارند، ولی ما به شما ابزار MSI Afterburner را پیشنهاد می‌:نیم. این ابزار بسیار محبوب با کارت‌های گرافیک Nvidia و AMD کار می‌کند و قابلیت‌های متنوعی را در اختیار گیمرها می‌گذارد.

اگر به دنبال اپلیکیشن ساده‌تری هستید هم می‌توانید از EVGA Precision X1 استفاده کنید که برای کارت‌های گرافیک جدید سری GeForce RTX 20 انویدیا تغییرات اساسی کرده است. به خاطر داشته باشید که این نرم افزار فقط با کارت‌های گرافیک انویدیا کار می‌کند.

فرقی نمی‌کند از چه برنامه‌ای استفاده کنید، شما در تمام این برنامه‌ها گزینه‌هایی را در اختیار دارید که امکان نظارت روی عملکرد سیستم را می‌دهد و وقتی کارت گرافیک سیستم خود را اورکلاک می‌کنید، واجب است که از چنین ابزارهایی استفاده کنید تا جلوی آسیب رسیدن به آن‌ها را بگیرید. و اما درست مثل ابزارهایی که AMD و Nvidia در اختیارتان می‌گذارند، شما می‌توانید با دو نرم افزار Afterburner و Precision X1، بیرون از فضای بازی‌ها نیز دمای کارت گرافیک کامپیوتر خود را بررسی کنید.

بیشتر بخوانید:

نحوه اورکلاک کردن کارت گرافیک کامپیوتر

 اما اگر گیمر نیستید یا علاقه‌ای به بررسی دمای سیستم خود در بازی‌ها ندارید چه باید کنید؟ شما باید نرم افزارهای نظارت کننده روی عملکرد سخت افزاری که با سنسورهای دماسنج داخلی سیستم در ارتباط هستند را نصب کنید. HWInfo یکی از این نرم افزارها است که به صورت مجازی می‌تواند اجزای مختلف سیستم را نشان دهد. روی هر یک از اجزا که کلیک کنید، دمای آن بخش را مشاهده خواهید کرد. در عین حال نرم افزارهای SpeedFan و Open Hardware Monitor هم گزینه‌های جذابی هستند. اگر هم از لینوکس استفاده می‌کنید، می‌توانید نرم افزار Open Hardware Monitor را نصب کنید.

اگر به ظاهر شلوغ و اطلاعات پراکنده‌ی اپلیکیشن‌های بالا علاقه‌ای ندارید، ما به شما برنامه‌ی NZXT superb CAM را پیشنهاد می‌کنیم که حتی اگر سخت افزاری با برند NZXT روی سیستم خود نداشته باشید هم می‌توانید از آن استفاده کنید. این یک برنامه ساده و مناسب است که حتی اپلیکیشن موبایلی را برای نظارت از راه دور هم ارائه می‌کند؛ اما برای استفاده شما نیازمند ساخت یک حساب کاربری هستید.

چه دمایی برای کارت گرافیک خوب است؟

حالا می‌دانید که کدام ابزارها به شما کمک می‌کنند روی دمای کارت گرافیک خود نظارت کنید، اما شاید اعدادی که روی صفحه به نمایش گذاشته می‌شود برای شما نامفهوم باشد. بنابراین کارت گرافیک شما حداکثر باید چه دمایی داشته باشد؟

پاسخ به این سوال ساده نیست، چرا که در هر پردازشگر گرافیکی می‌تواند متفاوت باشد. در اینجا بهترین راه جستجو کردن در گوگل است. اکثر چیپ‌های مدرن می‌توانند دمایی تا اواسط ۹۰ درجه سلسیوس را تحمل کنند و این دمای رایجی در لپ تاپ های گیمینگ است. اما در دسکتاپ‌ها، کارت گرافیکی که با دمای بیش از ۹۰ درجه کار کند، نشان دهنده یک مشکل است. اگر جریان هوا مناسب باشد، دمای GPU در سیستم‌های تک گرافیکه نباید فراتر از ۸۰ درجه باشد؛ مگر اینکه از یک کارت گرافیک بسیار قدرتمند استفاده کنید یا آنکه خنک کننده گرافیک شما مناسب نباشد. در حال حاضر کارت‌های گرافیک سفارشی با چند فن وجود درد که حتی زیر فشار بارگذاری کامل هم دمایی بین ۶۰ تا ۷۰ درجه دارند و فن‌های خنک‌کننده مایع که دما را حتی از این هم پایین‌تر میاورند.

اگر کارت گرافیک سیستم شما تولید ۵ سال اخیر است و دمای آن از ۹۰ درجه هم بالاتر می‌رود یا آنکه شیب شدیدی را در افزایش دمای آن طی چند هفته یا چند ماه مشاهده کرده‌اید، باید به دنبال روش‌های مؤثری برای پایین آوردن دمای آن باشید.

چگونه دمای GPU را پایین بیاوریم؟

اگر کارت گرافیک شما بیش از حد داغ می‌شود، هیچ راهی به جز ارتقا سخت افزاری برای بهبود وضعیت آن ندارید. اما قبل از اینکه برای پایین آوردن دمای کارت گرافیک کامپیوتر خود هزینه کنید، مطمئن شوید که واقعاً به چنین کاری نیاز است. کارت‌های گرافیک طوری طراحی شده‌اند که دمای زیاد را مهار کنند. اگر کامپیوتر شما در طول بازی کردن یا مونتاژ ویدیویی خاموش نمی‌شود، نیازی به نگرانی در این مرود نیست.

اول از همه سیم‌کشی سیستم خود را چک کنید تا مطمئن شوید کارت گرافیک جریان هوای خوبی را از فن‌ها دریافت می‌کند. با فرض اینکه کابل‌ها به صورت منظم در داخل کیس قرار گرفته‌اند، احتمالاً باید فن‌های بیشتری را به کیس خود اضافه کنید تا جریان هوا را بهبود ببخشید. هر کامپیوتری برای عملکرد بهینه باید فن‌های ورودی و خروجی مناسبی داشته باشد و این نیاز برای بازی کردن روان، دو برابر است. بنابراین در انتخاب فن دستگاه خود دقت کنید و اگر حس می‌کنید که اضافه کردن یک فن دیگر می‌تواند مشکل را حل کند، حتماً این کار را انجام دهید.

سیستم‌های کوچک و جمع‌وجور که این روزها بین کاربران محبوب شده‌اند، می‌توانند در مهار دما مشکلات عجیب و غریبی را به وجود بیاورند. اگر شما هم از یک کیس کوچک استفاده می‌کنید و کارت گرافیک شما مدام داغ می‌شود و سپس سیستم خود به خود خاموش می‌شود، به دنبال خرید یک کیس جادارتر باشید. با این حال کیس‌های بزرگ هم اگر طراحی خوبی نداشته باشند، می‌توانند جریان هوا را خفه کنند.

در کامپیوترهایی که از کارت گرافیک قدیمی استفاده می‌کنند، گاهی اوقات خمیر حرارتی بین پردازنده و هیت سینک خشک می‌شود و کارایی خودش را از دست می‌دهد. گاهی اوقات نیز کارت‌های گرافیک نویی که می‌خرید از خمیر حرارتی بی‌کیفیتی استفاده می‌کنند؛‌ هرچند این مورد خیلی نادر است. در صورتی که مشکل این باشد، شما می‌توانید خمیر حرارتی را تعویض کنید. البته فرآیند تعویض آن در هر کارت گرافیک متفاوت است و اگر خودتان این کار را انجام دهید، کارت گرافیک از ضخامت خارج خواهد شد. بنابراین توصیه می‌کنیم حتماً به گارانتی مراجعه کرده و این مشکل را برطرف کنید یا اگر گارانتی کارت گرافیک شما تمام شده، به تعمیرگاه‌های مجاز مراجعه کنید.

خنک‌کننده مایع، بهترین گزینه پیش روی شما

اگر به دنبال بهتری راه برای پایین آوردن دمای کارت گرافیک کامپیوتر خود هستید، می‌توانید آن را بین خنک‌کننده‌های مایع جستجو کنید. هرچند قیمت این خنک‌کننده‌ها بالا است و شاید هزینه زیادی روی دست شما بگذارد، اما قطعاً ارزش پایین آوردن دمای GPU را دارد. خنک کننده‌های مایع مزایای زیادی نسبت به خنک‌کننده‌های هوایی دارند که از جمله آن می‌توان به سر و صدای کمتر و تأثیر قابل توجه روی دما اشاره کرد.