شرکت راکت لب پس از انتشار خبر کشف فسفین در جو سیاره زهره، به دنبال این است که نشانهای از وجود حیات در این سیاره آتشین بیابد.
راکت لب یک شرکت هوافضای آمریکایی است که در سال ۲۰۰۶ تأسیس شد. این شرکت خود بودجه ماموریتی را برای جستجوی حیات در ابرهای زهره تامین خواهد کرد. پیتر بک، بنیانگذار آزمایشگاه راکت لب است. شرکت خصوصی آمریکایی راکت لب در نیوزیلند مستقر است و در زمینه ساخت ماهوارهها و موشکهای کوچک فعالیت دارد. این شرکت پیش از این نیز برنامههایی برای فرستادن راکت کاوشگر به زهره را ترتیب داده بود.
درست در دومین پروژه پرتاب موشک در ژانویه سال 2018، شرکت سازنده یک توپ دیسکو مانند کره ژئودزیکی به نام «ستاره بشریت» را به راکت لب اضافه کرد تا به انسان این امکان را بدهد که به وسیله یک شی کوچک و درخشان، بتواند هر چند مختصر در آسمان شب به آن نگاه کند. پیتر بک در مورد این ستاره بشریت گفت: «هدف اصلی این برنامه این است که همه به ستاره نگاه کنند و به این واقعیت بیاندیشند که ما یک گونه در یک سیاره هستیم.»
بک از آن زمان تاکنون در مصاحبههایی از علاقه خود به مطالعه درباره سیاره زهره صحبت کرده است. زهره دومین سیاره زمینسان منظومهٔ خورشیدی است که به دلیل شباهتهایی بسیاری که از نظر اندازه، جرم و گرانش به سیاره زمین دارد، آن را خواهر زمین مینامند. زهره گرمترین سیاره در منظومه شمسی به شمار میآید. این سیاره دارای هواکرهای ضخیم و غلیظ است که موجب میشود دیدن سطح آن با چشم غیرمسلح، دشوار باشد. سطح این سیاره جهنمی از دی اکسید کربن، فشارهای خرد کننده و دمای آتشین تشکیل شده است.
امکان حیات در زهره
با وجود تمام این شرایط وحشتناک که اسکان بشر در سیاره را زهره غیرممکن کرده، برخی دانشمندان بر این باورند که در ابرهای زهره، فشارهای هوایی وجود دارد که ممکن است شرایطی را برای حیات مساعد کند. بنابراین، پیتر بک میخواهد برای بررسی این موضوع از موشک کوچک الکترون خود که ارتفاع آن فقط 18 متر است و میتواند تمام وزن حدود 300 کیلوگرم را به مدار پایین زمین پرتاب کند، استفاده کند.
ماده شیمیایی که دانشمندان در ابرهای زهره کشف کردند، فسفین نام دارد که میتواند منشأ زیستی داشته باشد. اما نکته اینجاست که بدون ارسال یک راکت کاوشگر به سطح زهره، نمیتوان منشأ قطعی آن را مشخص کرد. کاوشگری که پیتر بک قصد دارد برای بررسی منشأ فسفین به زهره بفرستد، یک ماهوارهی کوچک به نام فوتون (Photon) است. شرکت سازنده قصد دارد این ماهواره را توسط موشک الکترون خود در سال 2023 به فضا بفرستد.
بک در مورد ارسال این ماهواره به فضا گفت: «مأموریت اصلی این راکت این است که با استقرار ماهواره فوتون در زهره، به ما نشان دهد که که آیا میتوان حیات را در زهره کشف کرد؟ کشف فسفین احتمال وجود حیات در سیاره زهره را افزایش داده است. بنابراین به عقیده من بد نیست به سطح زهره نگاهی بیندازیم.» با وجود اندازه کوچک موشک الکترون در مقایسه با سایر موشکهای استفاده شده توسط اسپیسایکس و دیگر شرکتهای سازنده راکت، موشک الکترون قادر است ماهوارهی کاوشگر را به سیاره زهره منتقل کند.
آزمایشگاه موشکی لب اعلام کرده است که بودجه توسعه یک فضاپیمای کوچک و پرتاب آن را که یک کاوشگر کوچک را به مدت حدود 5 دقیقه از میان ابرهای زهره در ارتفاع 48 تا 60 پرواز میکند، تامین خواهد کرد. بک برای طراحی این ماموریت با چندین دانشمند مشهور سیارهشناسی، از جمله استاد موسسه فناوری ماساچوست، سارا سیگر، همراه شده است.
راکت الکترون، کاوشگر را به مدار 165 کیلومتری بالای زمین میرساند، جایی که مرحله فوقانی فوتون، تعدادی انفجار را انجام میدهد تا مدار فضاپیما را بالا ببرد و به سرعت حداکثر برسد. با فرض اینکه پرتاب در ماه مه 2023 صورت خواهد گرفت، فضاپیما در اکتبر 2023 به زهره میرسد.
فوتون یک کاوشگر کوچک تقریباً 20 کیلوگرمی را در جو زهره مستقر خواهد کرد. کاوشگری که در حال رفتن به اعماق فضا است، حاوی محموله 1 کیلوگرمی متشکل از یک نفلومتر اتوفلورس کننده است که ابزاری برای تشخیص ذرات معلق در ابرها محسوب میشود. هدف اصلی از ارسال این راکت جستجوی مواد شیمیایی آلی در ابرها و کشف قابلیت سکونت بشر در آنهاست.
کاوشگر حدود 5 دقیقه و 30 ثانیه را در اتمسفر بالایی سپری خواهد کرد و سپس اگر همه شرایط بهخوبی پیش روند به انتقال دادهها در هنگام فرود به سمت سطح ادامه خواهد داد. در مقالهای که این هفته منتشر شد، طرح کلی این مأموریت توصیف شده است: «این مأموریت اولین فرصت برای کاوش مستقیم ذرات ابرهای موجود در سیاره زهره در نزدیک به چهار دهه است. حتی با وجود محدودیتهای جرم و سرعت داده و زمان محدود در جو زهره، پیشرفت علمی طی این ارسال امکانپذیر خواهد بود.»
موشکهای کوچکتر، مأموریتهای ارزانتر
در سالهای اخیر، دانشمندان و مهندسان ناسا، در دانشگاهها و صنایع مختلف، به دنبال کوچکسازی فناوری ماهوارهای و تولید انبوه راکتهای کوچکتر و ارزانتر بودهاند تا امکانات لازم برای اکتشاف روباتیک را مهیا کنند. ناسا در سال 2018، زمانی که یک جفت CubeSats ساخته شده توسط آژانس فضایی همراه با مأموریت اینسایت به فضا پرتاب شد، به نقطه عطف مهمی دست یافت.
در فضا، ماهوارههای کوچک MarCO-A و MarCO-B، آرایههای خورشیدی خود را مستقر کردند، خود را تثبیت کردند، به سمت خورشید چرخیدند و سپس به مریخ سفر کردند. با این حال، طرح یک مأموریت ارسال راکت فضایی به سیاره زهره نشان دهنده گامی جدید در عرصه ارسال ماهوارهها است. هیچ شرکت خصوصی تا به حال سفینه فضایی را مستقیماً به دنیای دیگری در منظومه شمسی و فراتر از ماه ارسال نکرده است.
این تلاش بسیار بلندپروازانه ممکن است شکست بخورد. اما نگرش پیتر بک این است که چرا تلاش نکنیم وقتی ممکن است موفق شویم؟ آزمایشگاه راکت لب در حال حاضر مستقیماً هزینه پرتاب فضاپیما را تأمین میکند که احتمالاً چند ده میلیون دلار هزینه بر روی دوش شرکت خواهد گذاشت. مورگان بیلی، سخنگوی این شرکت میگوید: «مقداری از کمکهای بشردوستانه برای جنبههای مختلف ماموریت در دست اجراست، اما در حال حاضر خیلی زود است که درباره این موضوع با جزئیات صحبت کنیم.»
بنابراین، این یک شرطبندی بزرگ و متحول کننده بر روی موشک کوچک الکترون پیتر بک است. او و شرکتش قبلاً مأموریت کپستون را برای ناسا و فضای پیشرفته به ماه فرستاده بودند. اگر بک در مأموریت زهره موفق شود، مطمئناً توجه دانشمندان، ناسا و سایر علاقهمندان به عصر جدید امیدوارکنندهای از اکتشافات کمهزینه و سریعتر در منظومه شمسی را جلب خواهد کرد.