شواهد جدید نشان میدهند که نوشیدن آب باران، بسیار بیش از آن چیزی که عموم مردم تصور میکنند، میتواند برای سلامت خطرآفرین باشد.
بسیاری بر این باور هستند که آبی که در حین باران، قطراتی از آن را مینوشیم با نمونه شهری که از شیر آب مصرف میشود، یکسان است. اما بر خلاف تصور عمومی، آب باران حاوی موادی میکروسکوپی است که در واقع پیش از پمپاژ به خانه شما، فیلتر میشوند.
آیا نوشیدن آب باران بیخطر است؟
به نقل از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای ایالات متحده (CDC)، آب باران میتواند حاوی تعدادی از آلایندهها نظیر باکتریها، ویروسها، انگلها، گرد و غبار، ذرات دود و سایر مواد شیمیایی باشد. اگر آب باران را از پشتبام جمعآوری میکنید، میتواند حاوی آثار باقیماندهای مانند فضولات پرندگان باشد و اگر از روی سقف یا لولههای فاضلاب قدیمی نشت کند، ممکن است با موادی سمی مانند آزبست، سرب و مس مخزن ترکیب شود.
اگر آب باران در یک ظرف باز ذخیره شود نیز این احتمال وجود دارد که در معرض تماس حشرات و مواد آلی در حال پوسیدگی مانند برگهای درخت باشد. به این دلایل، CDC توصیه کرده که از جمعآوری و نوشیدن آب باران خودداری کنید، اما استفاده از آن برای مقاصد دیگر از جمله آبیاری گیاهان توصیه میشود.
با این حال، سطوح این آلایندهها بسته به محل زندگی شما میتواند تا حد قابل توجهی متفاوت باشند. همچنین خطر بیماریزا بودن آب باران تا حد زیادی به میزان مصرف شما بستگی خواهد داشت. اگر سیستم جمعآوری تمیزی داشته باشید و آب باران را به درستی و با روشهایی مانند جوشاندن و تقطیر استریل کنید، میتوان ناخالصیهای موجود در آن را تا حدی حذف کرد. اگرچه بهطور کلی، سردرگمیهای زیادی در مورد ریسکهای بالقوه نوشیدن آب باران وجود دارد.
اکنون، در عصر مدرن مواد شیمیایی ساخت بشر، خطر جدیدی در ارتباط با نوشیدن آب باران وجود دارد. در مطالعهای که طی آگوست 2022 در مجله Environmental Science & Technology منتشر شده، محققان دریافتند که آب باران در سراسر کره زمین حاوی PFAS سمی (پلی-فلوئورو آلکیل) است که از خط قرمز دستورالعملهای بهداشتی عبور میکند. از این یافتهها میتوان نتیجه گرفت که نوشیدن آب باران به خصوص اگر تصفیه نشده باشد، خطراتی را به دنبال دارد.
PFAS چیست؟
عبارت PFAS به نقل از کازینز، شیمیدان محیطزیست دانشگاه استکهلم سوئد، یک اصطلاح جمعی برای بیش از 1400 ماده شیمیایی و مواد ساخته شده توسط انسان است که در طول تاریخ برای طیف وسیعی از محصولات، از جمله منسوجات، فومهای آتشنشانی، ظروف نچسب، بستهبندی مواد غذایی، چمن مصنوعی و رشتههای گیتار استفاده شده است.
کازینز در ادامه افزود:
درک فعلی از اثرات بیولوژیکی، اساسا مبتنی بر مطالعات چهار اسید پرفلوئوروآکلیل (PFAAs) است که زیرمجموعه PFAS محسوب میشود. این گروه اسیدی شامل پرفلوئورواکتان سولفونیک (PFOS)، اسید پرفلوئورواکتانوئیک (PFOA)، اسید پرفلورو هگزان سولفونیک (PFHxS) و اسید پرفلورونونائیک (PFNA) هستند که مطالعات بر اساس آنها انجام شده است.
تحقیقات گذشته نشان دادهاند که این مواد شیمیایی، بسیار سمی هستند و میتوانند طیف گستردهای از مشکلات را ایجاد کنند که از جمله آن میتوان به انواع مختلف سرطان، ناباروری، ایجاد عوارض در بارداری، مشکلات رشد، اختلالات سیستم ایمنی و بیماریهای مختلف روده، کبد و تیروئید اشاره کرد. کازینز همچنین عنوان کرد که این مواد به طور بالقوه میتوانند باعث کاهش اثربخشی واکسنها در کودکان شوند. وی همچنین افزود که PFAS احتمالا آسیب بیشتری به محیطزیست وارد میکند، اما این ادعا بهطور دقیق مورد مطالعه قرار نگرفته است.
کازینز گفت که این شواهد باعث شده تا استفاده از انواع PFAA و بسیاری از مواد PFAS در طول 20 تا 30 سال گذشته، به غیر از چین و چند کشور آسیایی دیگر، تا حد زیادی محدود و یا ممنوع شوند. همچنین چند دستورالعمل بهداشتی نیز پیرامون PFAS برای منعکس کردن میزان سمی بودن این مواد شیمیایی تنظیم شده است. برای مثال، در ایالات متحده، طبق بیانیه محققان، سطح ایمن قرارگیری در معرض PFOA که توسط آژانس حفاظت از محیطزیست (EPA) این کشور تعیین شده، 37.5 میلیون کمتر از گذشته است.
کازینز همچنین اشاره کرد که مواد PFAS به راحتی تجزیه نمیشوند و به مدت طولانی در محیط باقی خواهند ماند. او افزود که این خصوصیت باعث شده تا دانشمندان به PFAS لقب «مواد شیمیایی همیشگی» را بدهند.
تاثیر جهانی آلودگی آب باران
در این مطالعه، محققان دادههایی از نمونههای جمعآوری شده آب باران در سراسر جهان را بررسی کردند که مشخص شد میزان PFAS آب باران در تمامی بخشهای زمین، بالاتر از حد مجاز تعیین شده توسط EPA و سایر نهادهای نظارتی مشابه در سایر کشورها است.
کازینز گفت که کارشناسان امیدوار بودند که غلظت PFAS در حال کاهش باشد، اما با این مطالعه ثابت شد که چنین نیست. در عوض، محققان اکنون باور دارند که PFAS اکنون از آنچه که سلامت انسانها را به خطر میاندازد، فراتر رفته است.
یکی از یافتههای قابل توجه این بود که سطح PFOA در آب باران حداقل 10 برابر سطح ایمن تعیین شده توسط EPA در مکانهای نمونهبرداری شده روی سیاره از جمله فلات تبت و قطب جنوب است.
به گفته کازینز، محققان هنوز مطمئن نیستند که مواد PFAS چگونه به دوردستترین نقاط جهان منتقل شدهاند. با این حال، طبق گمانهزنی تیم محققان، PFAS سطح اقیانوس به وسیله تقطیر به اتمسفر تزریق شده و سپس به مناطق دیگر از طریق باران منتقل میشود. آنها قصد دارند این فرضیه را در تحقیقات آینده خود مورد آزمایش قرار دهند. کازینز همچنین گفت که ممکن است مواد PFAS از محل دفن زبالههای محیط زیست نیز نشت کنند.
برای پیشبینی تاثیر کلی بر سلامت عمومی که آب باران آلوده به PFAS در سراسر جهان ایجاد میکند، هنوز بسیار زود است، اما این تغییرات احتمالا در حال رخ دادن هستند.
کازینز افزود:
ما در طول 20 تا 30 سال گذشته در سطوح بالاتری از مواد سمی PFAS قرار داریم. اکنون میتوان عواقب احتمالی قرارگیری در معرض این مواد را بهتر درک کنیم.
کازینز در ادامه افزود که تاثیر PFAS احتمالا در کشورهای در حال توسعه که میلیونها نفر به آب باران، به عنوان تنها منبع آب آشامیدنی متکی هستند، بیشتر خواهد بود. با این وجود، حتی در مناطق خاصی از کشورهای توسعه یافته مانند غرب استرالیا نیز نوشیدن آب باران به طرز شگفتآوری رایج است.
حتی اگر آب باران به درستی تصفیه شود نیز هیچ تضمینی برای حذف کامل ذرات PFAS وجود ندارد. این مواد سمی همچنین ممکن است در آب آشامیدنی شیرها و بطریها نیز، هرچند در سطوح پایینتر و اغلب ایمن یافت شوند. کازینز در انتها گفت که سطوح PFAS در نهایت با چرخش آنها به اعماق اقیانوس کاهش مییابند، اما این یک روند تدریجی است که احتمالا چندین دهه طول خواهد کشید.