در اقدامی قابل توجه دانشمندان موفق به خواندن آنچه در فکر انسان میگذرد، شدند. در واقع میتوان گفت که دستگاه خواندن افکار انسان اختراع شده است.
دانشمندان از این پس میتوانند حتی بدون لمس سر فرد، افکار او را بخوانند. پیشتر نیز روشهایی برای بررسی افکار افراد وجود داشت؛ اما در آنها باید الکترودهایی را در اعماق مغز قرار میدادند. حالا در روش جدید از تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی (fMRI) برای این کار استفاده میشود.
استفاده از fMRI به عنوان دستگاه خواندن افکار انسان
در روش fMRI جریان خون حامل اکسیژن به مغز مورد بررسی قرار میگیرد و چون سلولهای فعال مغز به انرژی و اکسیژن بیشتری نیاز دارند، از دادههای به دست آمده میتوان برای اندازهگیری غیرمستقیم فعالیت مغز استفاده کرد. البته طبیعتا این روش نمیتواند در لحظه فعالیت مغز را مورد ارزیابی قرار دهد؛ زیرا سیگنالهای الکتریکی آزاد شده توسط سلولهای مغز بسیار سریعتر از خون حرکت میکنند.
با وجود این مشکل، دانشمندان موفق شدهاند متوجه افکار انسان ها به صورت مفهومی شوند. در واقع هنوز امکان ترجمه کلمه به کلمه افکار فراهم نشده است. Alexander Huth، استاد عصبشناسی دانشگاه تگزاس در آستین با اشاره به اختراع دستگاه خواندن افکار انسان گفت که حتی تا ۲۰ سال پیش دانشمندان از احتمال رسیدن به چنین دستاوردی خندهشان میگرفت.
تیم مربوطه برای بررسی روش جدید خواندن افکار، مغز یک زن و دو مرد بین ۲۰ تا ۳۰ سال را اسکن کردند. هرکدام از شرکتکنندگان در این آزمایش به ۱۶ ساعت پادکست و برنامههای رادیویی مختلف گوش داد. دانشمندان سپس اسکنهای دریافتی را به یک الگوریتم کامپیوتری که دیکودر نامیده بودند، ارائه دادند.
این الگوریتم که به نوعی دستگاه خواندن افکار انسان به حساب میآید، الگوهای صوتی را با الگوهای مشاهده شده در فعالیتهای مغزی مقایسه کرد. سپس با کمک گرفتن از fMRI یک داستان تولید شد که محتوای آن به خوبی با آنچه در پادکست یا برنامه رادیویی آمده بود، همخوانی داشت.
به بیانی دیگر الگوریتم توانست تشخیص دهد که هر فرد چه داستانی شنیده است. البته اشتباهاتی نیز وجود داشت. به عنوان مثال گاهی بین تشخیص ضمایر شخصیتها اشتباه رخ میداد و یا بین استفاده از اول شخص یا سوم شخص مشکل پیش میآمد. هرچند با وجود همه اینها میتوان گفت که الگوریتم جدید به خوبی از آنچه رخ میدهد، آگاه است؛ اما گاهی نمیتواند تشخیص دهد که چه شخصیتی یک کار مشخص را انجام داده است.
در یک آزمایش دیگر نیز الگوریتم توانست داستان یک فیلم صامت که شرکتکنندگان دیده بودند را با دقت بالا توضیح دهد. جالبتر و شاید ترسناکتر از همه اینکه الگوریتم توانست داستانی که افراد در ذهن خود ایجاد کرده بودند را هم متوجه شود. تیم مربوطه اعلام کرد که میخواهد در آینده با توسعه این الگوریتم و ساخت دستگاه خواندن افکار انسان به افرادی که قادر به صحبت یا نوشتن نیستند، کمک کند.
هرچند که وقتی صحبت از اختراع دستگاه خواندن افکار انسان میشود، ناخودآگاه احتمال استفاده از آن توسط سازمانهای مختلف برای اهداف شرورانه به ذهن میرسد. آیا شما نگران این الگوریتم جدید نیستید؟