هزارتو مصر باستان؛ جستجو در رازی که به فراموشی سپرده شده است

هزارتو مصر باستان یک بنای باشکوه و شگفت‌انگیز است که برای قرن‌ها کارشناسان فکر می‌کردند فقط به افسانه‌ها تعلق دارد. هرچند که حالا سر از خاک بیرون آورده است.

باستان‌ شناسان توانسته‌اند باقیمانده‌های مربوط به یک هزارتو مصر باستان را پیدا کنند. این بنای خارق‌العاده زیر محل یک هرم معروف قرار دارد و زمانی جزء پربازدیدترین بناهای دنیای باستان بوده است.

کلید تمدن‌های گذشته در بنایی اسرارآمیز به نام هزارتو مصر باستان

مکان‌های زیادی زیر خاک هستند که در صورت اکتشاف می‌توانند نگاه ما به تاریخ را عوض کنند. یکی از این موارد دنیایی از اتاق‌ها و تونل‌های زیرزمینی است که برای قرن‌ها کسی از آنها خبر نداشت. البته از هزارتو گمشده مصر باستان در متون قدیمی و همچین داستان‌های محلی یاد شده بود، اما کارشناسان بیشتر به آن در حد یک افسانه نگاه می‌کردند.

هرودوت، اولین تاریخ‌نگار یونانی هم در کتاب خود به این هزاتو پرداخته است و آن را برتر از تمامی بناها و آثار تمدن یونان مي‌داند. به باور وی هزارتو حتی از اهرام مصر باستان نیز برتر است. اگر بخواهیم به گفته‌های هرودوت استناد کنیم، هزارتو کمی بالاتر از دریاچه Moiris و در مقابل جایی که شهر کروکودیل‌ها نام دارد، قرار گرفته است. حتی استرابون دیگر تاریخ‌نگار یونانی نیز به هزارتو پرداخته است.

برخی در گذشته بر این باور بودند که هزارتو کلید پی بردن به گذشته انسان است. به باور آنها در هزارتو می‌توانستید جزئیات بی‌سابقه‌ای از تمدن‌های ناشناخته در تاریخ، امپراتوری‌های بزرگ و حاکمانی که پیش از شروع تاریخ در زمین حکمرانی می‌کردند را بیابید.

بر اساس نوشته‌های هرودوت، در هنگام ورود به این بنای مقدس یک معبد را مشاهده می‌کردید. این معبد با ۴۰ ستون احاطه شده بود و روی بنا نیز سنگی یکپارچه به عنوان سقف قرار داشت. مصریان حتی سقف را با نقاشی‌های بسیار زیبا تزیین کرده بودند و نشانه‌هایی از پادشاهان مختلف و همچنین معابد و قربانی‌های آنها دیده می‌شد.

با توجه به توصیفات هرودوت و دیگر افرادی که هزارتو مصر باستان را از نزدیک دیده بودند، در قرن هفدهم یک کارشناس آلمانی به نام Athanasius Kircher نقشه‌ای از آن را ارائه کرد. اگر گفته پیشینیان را بپذیریم، معبد زیرزمینی از ۳۰۰۰ اتاق تشکیل شده بود و همه آنها نیز مملو از نوشته‌هایی به خط تصویری و نقاشی‌های زیبا بودند. این شبکه پیچیده زیرزمینی در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از قاهره قرار دارد.

با توجه به اینکه چیزی از بنا دیده نمی‌شد، اصل وجود آن نیز مورد تردید قرار گرفته بود. تا اینکه در دهه ۱۸۰۰ یک مصرشناس به نام Flinders Petrie به بازمانده‌هایی از آنچه گمان می‌شد ستون های این بنا باشند، دست یافت. پس از آن گروهی از باستان‌شناسان اعلام کردند که احتمالا این هزاتو در دوران پادشاهی بطلمیوس سوم و به منظور ساخت شهر شدیت تخریب شده است.

در نهایت در سال ۲۰۰۸ گروهی از باستان‌شناسان مصری و بلژیکی تصمیم گرفتند این بنای اسرارآمیز را پیدا کنند. آنها با استفاده از تجهیزات پیشرفته متوجه شدند که یک معبد زیرزمینی در نزدیکی هرم فرعون آمنمهات سوم قرار دارد. یافته‌ها در یوتیوب و همچنین در کنفرانسی دانشگاهی منتشر شدند؛ اما کمی بعد دبیر کل شورای عالی آثار باستانی مصر هرگونه ارتباط در این رابطه را به خاطر مجوزهای امنیت ملی مصر ممنوع اعلام کرد.

باستان‌شناسان دو سال منتظرسسط ماندند تا شورای عالی آثار باستانی مصر یافته‌های کاوش‌ها را منتشر کند؛ اما چنین اتفاقی رخ نداد. از طرفی بی‌توجهی مقامات مصری و وجود سفره‌های آب زیرزمینی در آن منطقه روز به روز بیشتر به این بنای مهم را تهدید می‌کرد. همین نیز باعث شد تا سرپرست تیم، Louis de Cordier یافته‌های خود را در وبسایتی به صورت عمومی اعلام کند.

ظاهرا آنچه در دهه ۱۸۰۰ به عنوان ستون‌های بنا یافت شده بود، صرفا بخشی از سقف آن بود و هنوز اسرار زیادی درون هزارتو مصر باستان قرار دارد که کاوش نشده‌اند.

کاربردهای احتمالی هزارتو

نمی‌توان به راحتی گفت که هزارتو مصر باستان دقیقا چه کاربردی داشته است؛ زیرا تاریخدانان مختلف دلایل گوناگونی را در رابطه با علت ساخت آن عنوان کرده‌اند.

مقبره شاهانه

به باور یک تاریخ‌نگار یونانی به نام دیودور سیسیلی (قرن یکم پس از میلاد) هزارتو به عنوان مقبره شاه Mendes ساخته شده بود. در تاریخ سیسیلی گفته نشده است که این پادشاه در چه زمانی حکمرانی می‌کرد. تنها می‌دانیم که او سال‌ها پیش از Minos می‌زیسته و دستاورد نظامی خاصی نیز نداشته است.

Joseph MacGrilliyray، از مدرسه باستان‌شناسی بریتانیا در آتن بر این باور است که مندس همان آمنمهات سوم، آخرین پادشاه دودمان دوازدهم مصر است.

محلی برای تجمع و مراسم‌های مختلف

به نظر می‌رسد که این بنا بسیار فراتر از یک مقبره باشد و اتفاقات بیشتری در آن جریان داشته است. مخصوصا اینکه یادآوری کنیم بیش از ۳۰۰۰ اتاق با راهروهای فروان و پله‌های طولانی در آن وجود دارند. به گفته استرابون هرکدام از حکمرانان محلی مصر با توجه به جایگاه خود در هزارتو جمع می‌شدند و به همراه کاهنان در اتاق مربوطه قرار می‌گرفتند.

گاهی هدف از تجمع قربانی کردن برای خدایان بوده است و گاهی نیز هدف مشورت و قضاوت در رابطه با موضوعات مهم بود. حتی برخی آن را مکانی برای پرستش خدای خورشید می‌دانند.

دوازده پادشاه و خدای کروکودیل

هرودوت در دومین کتاب خود گفته است که دوازده پادشاه کنار هم جمع شدند و تصمیم گرفتند که از خود یادگاری بر جای بگذارند. همین نیز باعث شد که هزارتو مصر باستان در مکان کنونی بنا شود. با توجه به اینکه ۱۲ دربار (هرکدام برای یک پادشاه) در این هزارتو وجود داشته است، می‌توان این روایت را تا حدودی معتبر دانست.

هرودوت هم به منطقه‌ای به نام شهر کروکودیل‌ها در آن نزدیکی اشاره کرده است و هم گفته است که زیر هزارتو سردابه‌ای برای کروکودیل‌ها وجود داشت. در اسطوره‌شناسی مصر باستان خدای کروکودیل Sobek نام داشت و به عنوان خدای قدرت فرعون، باروری و قدرت نظامی مورد احترام بود. همچنین پادشاهان دودمان دوازدهم مصر نیز از Sobek به عنوان خدای محافظ خود یاد می‌کردند.

اینکه دقیقا چه چیزی درون هزارتو مصر باستان وجود دارد و دقیقا در گذشته چه کاربردی داشته است، مشخص نیست. هرچند که خوشبختانه به لطف توصیفات باستانی و تلاش‌های Loius de Cordier از محل دقیق آن آگاهی داریم. امیدواریم در آینده نیز دولت مصر اجازه کاوش‌های بیشتر در این منطقه را صادر کند تا یکی از شگفتی‌های مهم دنیای باستان در برابر چشم همگان قرار گیرد.