سالها یک نوع جرم آسمانی که چندین ترلیون برابر خورشید انرژي داشت، دانشمندان را سردرگم کرده بود. حالا بالاخره معمای درخشان ترین جرم آسمانی جهان حل شده است.
اختروش، کویزار و کوازار نامهایی هستند که برای اشاره به درخشان ترین جرم آسمانی جهان استفاده میشوند. اولین بار ۶۰ سال پیش بود که دانشمندان متوجه وجود این غولهای قدرتمند و عجیب شدند؛ اما از آن زمان تاکنون نتوانسته بودند توضیحی در رابطه با نحوه شکلگیری اختروشها ارائه کنند.
حل معمای درخشان ترین جرم آسمانی جهان آیندهای جذاب را تصویر میکند
کوازار مخففشده منابع رادیویی شبه ستارهای است و بهعنوان هسته فعال کهکشانی نیز شناخته میشود. در حال حاضر بیش از ۱۰۰ هزار اختروش در جهان شناسایی شدهاند؛ اما چون فاصله بسیار زیادی با زمین دارند، بررسی آنها کار آسانی نیست. یکی از سوالاتی که در رابطه با آنها بیپاسخ مانده بود، نحوه شکلگیری این پدیدههای منحصربهفرد آسمانی بود.
در مقاله جدیدی که در مجله جامعه اخترشناسی سلطنتی منتشر شده، ادغام کهکشانها بهعنوان عامل اصلی ایجاد کوازار معرفی گردیده است. اختروشها میتوانند انرژی معادل چند ترلیون ستاره را در فضایی بهابعاد منظومه شمسی جا دهند و همین نیز باعث شده که درخشان ترین و قویترین جرم آسمانی جهان نام گیرند.
البته پیشتر نیز برخی دانشمندان ادغام کهکشانها را بهعنوان دست پشتصحنه شکلگیری کوازار معرفی کرده بودند؛ اما این مورد اثبات نشده بود. حالا مشاهدات انجام شده توسط پژوهشگران دانشگاههای شفیلد و هرتفوردشایر مدارک محکمی در این رابطه ارائه دادهاند. پژوهشگران اشاره شده از تلسکوپ نیوتون در لا پالما برای اینکار استفاده کردند و ۴۸ کهکشان دارای اختروش و ۱۰۰ کهکشان بدون اختروش را مورد بررسی قرار دادند.
مشاهدات نشان داد که کهکشانهای دارای اختروش تا سهبرابر بیش از دیگران یا در حال تعامل با دیگر کهکشانها یا بهطور فعال در حال ادغام در آنها هستند.
اکثر کهکشانهای یک سیاهچاله کلانجرم را در مرکز خود دارد. اگر این سیاهچاله فعال باشد که یعنی مقدار فوقالعاده زیادی از گاز را بهدرون خود بکشد، هسته کهکشانی فعال نامیده میشود. هرچند پیش از اینکه گاز بهصورت کامل توسط سیاهچاله بلعیده شود، بهلطف جاذبه دیوانهوار سیاهچاله بهسرعت فوقالعاده بالایی میرسد. تعامل گاز با دیسک برافزایشی اطراف سیاهچاله باعث پرتاب پرتوهای قدرتمندی بهدیگر مناطق کیهان میشود. بههمین خاطر سیاهچالههای کلانجرم مرکز کهکشانها بسیار درخشان هستند.
هرچند در رابطه با درخشان ترین جرم آسمانی جهان این فرآيند بهشکل بسیار بزرگی انجام میشود. اگرچه سیاهچالههای کلانجرم حجم بسیار زیادی از گاز را میبلعند، اما حجم فوقالعاده بیشتری از گاز موجود در کهکشان در منطقهای بسیار دورتر و خارج از دسترس سیاهچاله غولپیکر قرار گرفته است. حال وقتی دو کهکشان با همدیگر ادغام میشوند، تغییرات ایجاد شده سبب میشود که حجم زیادی از این گاز بهسمت سیاهچاله مرکزی برود. بدینترتیب سیاهچاله دریافتی بسیار بیشتری خواهد شد و اختروش شکل میگیرد. نور اختروشها حتی از کهکشان میزبان نیز بیشتر میشود.
اختروشها از جمله مسائل جنجالی و مورد علاقه در دنیای نجوم هستند. آنها نقش مهمی در درک ما از تاریخچه جهان و همچنین آینده کهکشان راه شیری ایفا میکنند. یکی از اهداف اصلی ساخت تلسکوپ جیمز وب نیز مشاهده اولین کهکشانهای جهان بود. خوشبختانه این تلسکوپ فضایی پیشرفته نیز توانست برخی از دورترین کوازارها که حتی در فاصله ۱۳ میلیارد سال نوری قرار دارند را مشاهده کند.
اما چرا حل معمای درخشان ترین جرم آسمانی جهان بهآیندهی کهکشان راه شیری مرتبط است؟ همین لحظه که شما در حال مطالعه این مقاله در سایت گجتنیوز هستید، دو کهکشان راه شیری و آندرومدا (نزدیکترین کهکشان در همسایگی ما) در حال نزدیکشدن بهیکدیگر هستند. این دو کهکشان حدود ۵ میلیارد سال دیگر با هم ادغام میشوند.
اگر نتایج این مقاله کاملا درست باشد، این احتمال وجود دارد که کمان ای*، سیاهچاله کلانجرم مرکزی کهکشان راه شیری در طول این ادغام بهیک اختروش تبدیل شود. اگرچه صحبت در رابطه با شکلگیری درخشان ترین جرم آسمانی جهان در کهکشان راه شیری جذاب است، اما باید بدانید که در آن زمان هیچ خبری از زمین نخواهد بود.
۵ میلیارد سال دیگر خورشید وارد دوره غول سرخ شده است. در این دوره خورشید تمامی هیدروژن خود را از دست خواهد داد و مرزهایش چندین بار گسترش پیدا میکنند. شرایط بهنحوی خواهد شد که سیاراتی همچون عطارد، زهره، زمین و حتی شاید مریخ توسط خورشید بلعیده شوند. البته این تنها پایان فیزیکی زمین است و پایان حیات بسیار زودتر یعنی ۱ میلیارد سال دیگر رخ میدهد.
تا آن زمان دمای خورشید چندین درجه افزایش خواهد یافت و تمامی اقیانوسها بخار میشوند. در واقع آب نمیتواند بهصورت مایع روی کره زمین شکل بگیرد و همین بهمعنی پایان حیات برای اکثر موجودات خواهد بود. اگر بتوانیم تا آن زمان یک سیاره قابل سکونت در منطقهای بسیار دور برای خود پیدا کرده و تمدن انسانها را نجات دهیم، میتوانیم درخشان ترین جرم آسمانی جهان را در کهکشان راه شیری مشاهده کنیم.
همچنین از آنجایی که ادغام کهکشانها مملو از تغییرات و نابودیهای فراوان است، حتی تصور تماشای تغییرات ایجاد شده برای خانه پیشین انسانها با حالتی نوستالژیک نیز زیبا بهنظر میرسد. البته از آنجایی که اختروشها در نتیجه مصرفشدن مقدار زیادی از گاز کهکشان ایجاد میشوند، گاز زیادی برای شکلگیری ستارههای جدید باقی نخواهد ماند. بدینترتیب پس از یک آشوب وحشتناک، شاهد آرامشی چند میلیارد ساله خواهیم بود.
تاریخچه حضور فعال انسان در فضا حتی به ۱۰۰ سال نیز نمیرسد و در همین مدت کوتاه کاوشگرهای مختلفی بهسیارات اطراف ارسال شدهاند و تلسکوپهای فضایی توانستهاند اطلاعات جذابی را ارائه کنند. همچنین در حال حاضر ناسا با همکاری چند سازمان فضایی دیگر در حال پیگیری ماموریتهای آرتمیس است. در این ماموریت انسان مجددا بهماه خواهد رفت تا زمینه ساخت پایگاهی دائمی فراهم شود. این پایگاه میتواند گام بزرگی برای سفر به سیارههای دیگر و کاوش در اعماق فضا باشد.
بدینترتیب اگر تمدن انسانها بهدلایل مختلف تا یک میلیارد سال دیگر از بین نرود، پیدا کردن خانهای جدید تقریبا قطعی جلوه میکند و این احتمال وجود دارد که بتوانید درخشان ترین جرم آسمانی جهان را از فاصلهای نسبتا نزدیک مشاهده کنیم.