نیمی از انسانها به انگل زامبی آلوده هستند؛ اما این انگل توانسته با موفقیت خود را از سیستم ایمنی مخفی کند. انگل توکسوپلاسما گوندی در حالت فعال عواقب وحشتناکی دارد.
توکسوپلاسما گوندی نام یک انگل خاص است که با نام انگل زامبی نیز شناخته میشود. این انگل تک سلولی در موشها فعال میشود و کنترل ذهن آنها را در دست میگیرد. در واقع تغییر رفتار بهگونهای است که موش خود را به گربهها نزدیک میکند تا توسط آنها خورده شود. تصور کنید که روزی این انگل در انسان فعال شود.
انگل زامبی مکانیزم دفاعی خاصی دارد و میتواند ذهن میزبان را کنترل کند
این انگل خطرناک درون بدن نیمی از انسانها پنهان شده است و در حالت خاموش قرار دارد. بههمین خاطر کمتر دیده شده است که نشانه خاصی در انسان داشته باشد. انگل اشاره شده از دو ژن که فعالیت یکدیگر را تقویت میکنند برای وارد شدن بهحالت دفاعی بهره میبرد. این حالت زمانی فعال میشود که سیستم ایمنی بدن میزبان بخواهد به انگل حمله کند.
البته انگل زامبی فعلا برای انسان خطر چندان مهمی ندارد و دلیل تلاش آن برای کنترل مغز موش نیز رسیدن به بدن گربه است. تنها جایی که میتواند تولیدمثل کند. هرچند با توجه به برخی مشکلات احتمالی دانشمندان بهدنبال درمان آن هستند. برای اینکار نیز باید زمینه شناسایی پروتئینهای فعال کننده ژن انگل فراهم شود تا بتوان فرآيند دفاعی را متوقف کرد.
دانشمندان در رابطه با توانایی انگل زامبی در کنترل کردن ذهن انسان اختلاف نظر دارند. برخی ادعا میکنند که این انگل میتواند باعث افزایش خشونت، رفتارهای زننده و حتی اسکیزوفرنی در فرد شوند. هرچند برخی تحقیقات نیز این ادعاها را رد میکنند. اکثر افرادی که میزبان توکسوپلاسما گوندی هستند، هیچ نشانهای از خود بروز نمیدهند. اما بهندرت مشاهده شده است که علائمی شبیه آنفولانزای نهچندان شدید نیز بروز کنند.
البته این انگل میتواند در جنین، نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مشکلساز شده و به چشم و مغز آنها آسیب زند. حتی در مواردی مرگ نیز گزارش شده است. این انگل در حالت تکیزوئیت خود رشد بسیار بالایی دارد؛ اما وقتی در شرایط استرسزا همچون حمله سیستم ایمنی بدن میزبان قرار میگیرد، وارد بافت مغز و ماهیچهها میشود.
در این حالت انگل به حالت برندیزوئیت در میآید که در آن خود را درون یک کیست پنهان میکند تا در شرایط مناسب به حالت فعال بازگردد. سلولهای ایمنی بدن و درمانهای مختلف میتوانند انگل زامبی را در حالت تکیزوئیت نابود کنند؛ اما کیست از برندیزوئیت در برابر حملات محافظت میکند.
سباستین لوریدو و همکارانش در موسسه فناوری ماساچوست (MIT) پیشتر موفق به شناسایی پروتئین فعالکننده ژن مسئول برای تبدیل تکیزوئیت به برندیزوئیت شده بودند. آنها این پروتئین را BFD1 نام نهادند. در بررسیهای جدید این تیم موفق شد یک فاکنور رونویسی دیگر که روی BFD1 تاثیرگذار است را شناسایی کنند. فاکتور جدید BFD2 نام دارد.
وقتی پژوهشگران ژن مرتبط با BFD2 را حذف کردند، متوجه شدند که تکیزوئیت دیگر قادر نیست به حالت برندیزوئیت درآمده و کیست تشکیل دهد. آنها حتی ۱۰۰ نمونه از انگل زامبی که فاقد این ژن بود را به موش تزریق کردند. کالبدشکافی ۴۵ روز بعد نشان داد که هیچ اثری از کیست در مغز جانور دیده نمیشود. البته این مسئله نمیتوانست به عملکرد موفقیتآمیز سیستم ایمنی بدن موش مربوط باشد، زیرا مقدار کمی از تکیزوئیت هنوز در بدن بود.
تیم MIT در گام بعدی متوجه شد که BFD1 و BFD2 روی هم تاثیرگذار هستند. استرس میتواند هردو را در موش افزایش دهد؛ اما حذف ژن مرتبط با BFD1 باعث غیرفعال شدن ژن مربوط به BFD2 میشود. همین نیز دانشمندان را بهاین نتیجه رساند که BFD1 به ژن راهانداز BFD2 مرتبط بوده و عملا آن را فعال میکند.
هرچند تاثیر BFD2 روی BFD1 کاملا متفاوت است. وقتی دانشمندان ژن مرتبط با BFD2 را حذف کردند، ژن مرتبط با BFD1 همچنان فعال باقیماند. همچنین دستورالعملهای ژنتیک آن نیز به مولکولهای mRNA کپی شدند تا پروتئین مربوط به BFD1 ساخته شود. ولی هیچ پروتئینی تولید نشد.
در واقع این دو عامل رونویسی با همکاری یکدیگر امکان تغییر شکل انگل زامبی را فراهم میکنند تا از شر سیستم ایمنی در امان بماند. دانشمندان هنوز نمیدانند که وقتی شرایط استرسزا کاهش پیدا کرد، چه عاملی فرایند اشاره شده را معکوس کرده و باعث تبدیل برندیزوئیت به تکیزوئیت میشود. درمانهای فعلی در مورد انگل توکسوپلاسما گوندی چندان تاثیرگذار نیستند. برای اینکار باید فاکتورهای رونویسی را هدف قرار داد که کار آسانی نیست.
در واقع تنها تعداد کمی از داروهای سرطان قادر به انجام اینکار هستند؛ بنابراین راهی بسیار درازی برای توسعه داروی این انگل در پیش داریم. امیدواریم تا آن زمان بنابر دلایل نامشخص این انگل تغییر رفتار ندهد و ناگهان کنترل مغز انسان را در دست نگیرد. در آن صورت امکان رخ دادن آنچه در سریال آخرین بازنده دیدیم، چندان دور از واقعیت نخواهد بود.