آیا برای شما هم پیش آمده که پس از یک دوره کاهش وزن موفقیتآمیز، دوباره چاق شده باشید؟ ظاهرا علت آن، تغییرات پایداری است که بیماری چاقی در مغز ایجاد میکند.
مطالعه جالبی توسط محققان دانشگاه ییل و مرکز پزشکی آمستردام صورت گرفته که نشان میدهد بیماری چاقی، واکنش طبیعی مغز افراد نسبت به غذا خوردن را تحت تاثیر قرار میدهد.
بهگفتهی محققان، اگر یک نفر دچار بیماری چاقی باشد، عملکرد مغزش چنان تغییر میکند که توانایی آن برای تجربه حس خوب و رضایتبخش پس از غذا خوردن را کاهش میدهد. این تغییر در عملکرد مغز، حتی پس از کاهش وزن نیز بهقوت خود باقی میماند.
آنطور که میرل سرلی، یکی از مولفان این مقاله توضیح میدهد: «احتمالا عدم بازگشت فعالیت مغز به حالت عادی، دلیلی است که بسیاری از افراد پس از یک دوره کاهش وزن موفقیتآمیز، دوباره چاق میشوند».
بیماری چاقی میتواند روی کارکرد مغز تاثیر بگذارد
محققان برای رسیدن به این نتیجهگیری، دو گروه را وارد آزمایش کردند. یک گروه متشکل از 30 نفر با وزن نرمال و گروه دیگر، متشکل از 30 نفر با اضافه وزن بود. شرکتکنندگان پس از مصرف مقدار مشخصی مواد غذایی، تحت آزمایشهای مغزی MRI و SPECT قرار گرفتند.
اعضای تیم تحقیقاتی، با MRI واکنش مغز افراد به غذا را رصد کردند و از SPECT برای سنجش میزان دوپامین ترشح شده در بدن آنها بهره گرفتند؛ هورمونی که نمایانگر حس لذت و رضایت ناشی از غذا خوردن است.
محققان دریافتند که مغز افراد دارای وزن نرمال، در واکنش به غذا بیشتر برانگیخته شد و دوپامین بیشتری آزاد کرد. سرلی در توضیح این یافته میگوید: توانایی مغز برای دریافت سیگنالهای غذایی در افراد دارای اضافه وزن، کاهش مییابد و این میتواند در میزان مصرف غذای آنها تاثیر بگذارد».
محققان به همین بسنده نکردند و مغز شرکتکنندگان چاق را چند هفته بعد، وقتی که 10 درصد از وزن خود را کم کرده بودند هم اسکن کردند. نتیجه غافلگیرکننده بود؛ توانایی مغز آنها برای دریافت سیگنالهای غذایی و آزادسازی دوپامین، به حالت عادی برنگشته بود.
همین هم نشان میدهد که تغییرات ناشی از چاقی در مغز افراد، مانا است و برای طولانیمدت رفتار آنها را تحت تاثیر قرار میدهد.
رابطه عجیب بین مقدار غذا و عملکرد مغز
معولا وقتی دلتان غذایی میخواهد و آن را میخورید، دوپامین در بدن ترشح میشود و حس خوبی به شما دست میدهد. اما اگر پس از مصرف غذای دلخواه، این حس خوب را تجربه نکردید؛ یعنی اصلا از اول بدنتان به آن نیاز نداشته است. بهنظر میرسد این همان اتفاقی است که برای افراد درگیر با بیماری چاقی میافتد.
آنها احتمالا برای رسیدن به آن حس خوب، بیشتر و بیشتر غذا میخورند؛ اما چه سود که مغز این افراد، توانایی لازم برای درک سیگنالهای غذایی را ندارد و نمیتواند آنطور که شایسته است، با دوپامین به آنها پاداش دهد.
بهگفتهی محققان، میزان مصرف غذای هر فرد، تحت تاثیر شبکهای از مولفههای متابولیک و عصبی است. این شبکه، حس گرسنگی و انگیزه لازم برای دستیابی به غذا را القا، میزان مصرف غذا را تنظیم و حس سیرشدگی را ایجاد میکند.
تاکنون، دانشمندان تنها موفق به بررسی این شبکه در حیوانات شدهاند؛ ولی حالا، انجام مطالعات مرتبط روی انسانها هم نباید کار سختی باشد.
امید میرود با انجام تحقیقات بیشتر و درک کامل تاثیر چاقی بر این شبکه، دانشمندان بتوانند در شکلدهی یک عادت تغذیهای سالم و بلندمدت برای افراد، کمک کنند.