احتمالا شما هم به این موضوع واقف هستید که با رشد سریع اپ های موبایلی، رعایت اصول طراحی و توسعه، نقش بسیار پر رنگی بر موفقیت پروژه طراحی اپلیکیشن و برتری میان رقبا ایفا میکند. به عنوان مثال:
“براساس مطالعات Localytics، حدود 25% از کاربران تنها پس از یک بار استفاده از اپلیکیشن ناکارآمد، آن را برای همیشه ترک میکنند و همچنین مطالعات Apptetive ، این موضوع را تائید میکند که بیش از 50% از کاربران، تجربه کاربری ضعیف اپ را دلیل ترک خود توصیف کردهاند.”
همه این چالشها سبب شده در این مقاله به بیان مهم ترین اصول طراحی اپلیکیشن در سال 1403 بپردازیم تا به شما کمک کنیم اپلیکیشن خود را حرفهای و اصولی بسازید.
اصول مورد بررسی عبارتند از: اصول سادهسازی رابط کاربری (UI)، طراحی ساده نویگیشن، قابلیت دسترسی (Accessibility)، پایداری و عملکرد (Performance)، کدنویسی بهینه، طراحی واکنشگرا (Responsive Design)، تجزیه و تحلیل دادههای کاربران، ادغام اپلیکیشن با شبکههای اجتماعی، بهبود تجربه کاربری، تحقیقات کاربری، آزمایش و تکرار، اصل سرعت، اصل امنیت، بروزرسانی مداوم، مقیاس پذیری، پشتیبانی و خدمات پس از فروش، رعایت استانداردهای طراحی سیستم عامل و در پایان، بهینهسازی اپلیکیشن برای فروشگاه های اپلیکیشن (ASO).
سپس، به سراغ بررسی مراحل طراحی اپلیکیشن میرویم که شامل مراحل روبرو میشوند : تحقیق و برنامه ریزی، ساخت وایرفریم (Wireframing)، طراحی رابط کاربری (UI Design)، توسعه و کدنویسی، تست و ارزیابی و در پایان، انتشار و به روزرسانی اپلیکیشن.
مهم ترین اصول طراحی اپلیکیشن
یک پروژه طراحی اپلیکیشن شامل جزئیات زیادی است که باید در نظر بگیرید تا در نهایت، محصول موفقی داشته باشید. مدیریت و تکمیل صحیح مجموعه تمامی این جزئیات ممکن است در بسیاری پروژهها کمی چالشبرانگیز باشد؛ به طوری که از نرم افزارهای حرفهای مدیریت پروژه به این منظور استفاده میشود. در راستای همین جزئیات و تسکهای متعدد یک پروژه، اصول زیادی هم وجود دارند که باید به آنها متعهد باشید. در ادامه، 17 مورد از مهمترین اصول طراحی اپلیکیشن را معرفی و هر یک را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
اصل سادهسازی رابط کاربری (UI) اپلیکیشن
رابط کاربری باید ساده، واضح و کاربرپسند باشد. تصور اینکه هر چه امکانات بیشتری در اختیار کاربر قرار دهید، بهتر است، اشتباهی مهلک خواهد بود! چرا که استفاده از المانهای پیچیده و گیجکننده میتواند کاربران را سردرگم کند.
مزیت عمده طراحی مینیمال
طراحی مینیمالیستی که فقط شامل المانهای ضروری در هر صفحه از اپلیکیشن باشد، به کاربران کمک میکند تا به راحتی با اپلیکیشن موبایل ارتباط برقرار کنند و عملکردهای مورد نیاز خود را هرچه سریعتر به انجام برسانند. طراحی یک رابط حرفهای و کاملا اختصاصی ممکن است هزینه ساخت اپلیکیشن را افزایش دهد اما ارزش محصول نیز بهمراتب بالاتر میرود.
اصل طراحی ساده نویگیشن
برای طراحی ساده نویگیشن، تعداد آیتمهای موجود در منو را کاهش دهید. در مواردی که امکان کاهش تعداد آیتمها محدود است و یا وجود ندارد، از منوهای همبرگری استفاده کنید. انواع منوها را در جایگاه شناخته شده خود به کار بگیرید تا کاربران بر اساس عادات ایجاد شده، بتوانند راحتتر با اپلیکیشن تعامل کنند و به اهداف خود برسند.
رایجترین انواع منو بر اساس عادات کاربران اپلیکیشن
از جمله تب نویگیشن (Tab Navigation) و منوهای کناری (Sidebar Navigation). عناصر پر استفاده را در جایگاه های ثابت طراحی کنید تا دسترسی به آنها مشکل نباشد. آیتمهای انتخاب شده در منو نویگیشن را از سایر آیتمها برجسته کنید. برای دسترسی سریعتر، یک نوار جستجو طراحی کنید و از قابلیت تکمیل خودکار برای تایپ سریعتر عنوان مورد جستجو در آن بهره بگیرید.
اصل بهبود تجربه کاربری اپلیکیشن
در وهله اول برای داشتن یک تجربه کاربری حرفهای، باید شناخت مناسبی از مخاطبان خود کسب کنید. همچنین، طراحی رابط کاربری (UI) اپلیکیشن موبایل نیز تاثیر مهمی بر میزان کیفیت تجربه کاربری خواهد داشت. بهطور اختصاصی در مورد UX، توجه ویژهای به سرعت اپلیکیشن داشته باشید. جریان کاربر (User Flow) را بهگونهای در نظر بگیرید که کاربر بهراحتی در اپلیکیشن و از صفحهای به صفحه دیگر جابهجا شود. آزمون کاربردپذیری (Usability Testing) را برای بهبود تجربه کاربری جدی بگیرید و نتایج آن را در پلتفرم پیادهسازی کنید.
اصل قابلیت دسترسی (Accessibility) در اپلیکیشن
تلفن همراه در حال حاضر به یکی از بدیهیترین ابزارهایی تبدیل شده است که از شما انتظار میرود در هر موقعیتی و هر شرایطی یکی را به همراه داشته باشید! طراحی اپلیکیشن بهگونهای که در موقعیتهای مختلف و برای افراد با شرایط متفاوتتر در دسترس باشد، قابلیت دسترسی نام دارد که از مهمترین ویژگیهای برنامه موبایل شما خواهد بود.
نکته مهم در ایجاد ویژگی قابل دسترس بودن
یکی از مهمترین اصول طراحی اپلیکیشن، توجه به نیازهای همه کاربران، از جمله افراد با محدودیتهای جسمی و حسی است. بایستی امکانات و ویژگیهای مربوطه برای کاربران دارای معلولیتهای جسمانی را در ساخت اپلیکیشن در نظر بگیرید. اطمینان از اینکه اپلیکیشن برای همه قابل استفاده است، میتواند تعداد کاربران را افزایش دهد و تجربه کاربری بهتری را فراهم آورد.
اصل پایداری و عملکرد (Performance) در طراحی اپلیکیشن
هیچ کاربری از اپلیکیشنی که کند است یا مداوم دچار خرابی میشود، راضی نخواهد بود! بهطور معمول اساس استفاده از پلتفرمهای آنلاین و ابزارهایی چون اپلیکیشن موبایل، هر چه سریعتر و راحتتر انجام دادن کارها است. حال تصور کنید کاربران اپ شما پس از نصب و استفاده متوجه شوند به این اهداف نخواهند رسید؛ در چنین حالتی حتی پس از اقناع نصب برنامه توسط کاربران نیز آنها را از دست خواهید داد.
اهمیت اصل پایداری و عملکرد
بهینهسازی عملکرد و اطمینان از پایداری اپلیکیشن از اهمیت بی نهایت بالایی برخوردار است. تستهای مداوم و بهروزرسانیهای منظم میتواند به بهبود عملکرد و پایداری کمک کند. بهعلاوه، از دسترس خارج شدن تمام یا بخشی از اپلیکیشن ساخته شده میتواند آسیب جدی به برند پلتفرم و کسب و کار شما وارد کند.
اصل کدنویسی بهینه اپلیکیشن
مطمئن شوید کدهای غیرضروری در سورس کد اپلیکیشن شما وجود نداشته باشد. کد را به ماژولهای کوچکتر و قابل مدیریت تقسیم کنید تا نگهداری و توسعه آنها آسانتر شود. پایگاه دادهای را انتخاب کنید که برای نیازهای شما مناسب باشد. در نامگذاری توابع و متغیرها دقت کنید که خوانایی بالایی داشته و برای سایر برنامهنویسان، قابلیت درک خوبی را دارا باشد. در پایان نیز بهطور کلی از اصول Clean Code استفاده کنید و داکیومنتسازی کدهای اپلیکیشن را هم فراموش نکنید.
اصل طراحی واکنشگرا (Responsive Design) در ساخت اپلیکیشن
با توجه به تنوع دستگاههایی که کاربران محیطهای آنلاین از آنها استفاده میکنند، طراحی واکنشگرا برای افزایش رضایت مخاطبان و گسترش دامنه مخاطبان ضروری است. اپلیکیشن باید بتواند خود را با اندازهها و رزولوشنهای مختلف صفحهنمایشهای متفاوت تطبیق دهد تا تجربه کاربری مطلوبی را فراهم کند و پاسخگوی نیازهای مخاطبان شما باشد؛ علیرغم اینکه از چه دستگاهی برای برقراری ارتباط با کسب و کار و اپلیکیشن شما استفاده میکنند.
اصل تجزیه و تحلیل دادههای کاربران در طراحی اپلیکیشن
برای جمعآوری و تجزیه و تحلیل دادههای کاربران اپلیکیشن از ابزارهای حرفهای و معتبر مشابه Google Analytics، Firebase Analytics، یا Mixpanel استفاده کنید. دادهها را بر اساس ویژگیهای دموگرافیک نیز دستهبندی کنید؛ برخی از انواع این ویژگیها عبارتند از اطلاعات پایهای مانند سن، جنسیت، موقعیت جغرافیایی، دستگاههای مورد استفاده و… . برای تحلیل Cohort و تحلیل رفتاری کاربران بر این اساس، کاربران اپلیکیشن را بر اساس ویژگیهای خاص گروهبندی کنید. در نهایت، توصیه میکنیم با بصریسازی دادهها درک و تحلیل آنها را سریعتر و آسانتر پیگیری نمایید.
اصل ادغام اپلیکیشن با شبکههای اجتماعی
بر اساس نیازها و اهداف اپلیکیشن خود تصمیم بگیرید میخواهید پلتفرم را با کدام شبکههای اجتماعی ادغام کنید؛ کدامیک از آنها بیشتر به رشد کسب و کار شما کمک خواهند کرد و مخاطبان هدف شما بیشتر در کدام شبکه اجتماعی حضور فعال دارند. در هر یک از پلتفرمها حساب توسعه دهنده ایجاد کنید تا بتوانید API دریافت نمایید. برای سادهسازی فرآیند ادغام، میتوانید از SDK های ارائه شده توسط شبکههای اجتماعی استفاده کنید. ویژگیهای مربوط به شبکههای اجتماعی که میخواهید در اپلیکیشن پیادهسازی شوند را انتخاب و آنها را در دسترس کاربران قرار دهید.
اصل تحقیقات کاربری اپلیکیشن
ابتدا بهطور کاملا واضح و مکتوب، مشخص کنید چه هدفی از انجام تحقیقات دارید و میخواهید به پاسخ کدام سوالات برسید. سپس، بخش کوچکی از بازار هدف اپلیکیشن را برای انجام تحقیقات انتخاب کنید. روش یا روشهای تحقیق کاربری را انتخاب و شروع کنید؛ انواع رایج تحقیقات میتوانند شامل آزمونهای A/B، استفاده از نظرسنجیهای حضوری و یا آنلاین (در اپلیکیشن، وبسایت یا شبکه های اجتماعی)، مصاحبهها و یا… باشند.
اصل بروز رسانی مداوم (آزمایش و تکرار) در توسعه اپلیکیشن
یک برنامه تست تدوین کنید و در آن مشخص نمایید که برای دستیابی به چه نتایجی کدام تستها را انجام خواهید داد. با استفاده از تستهای مختلف، اپلیکیشن را مورد آزمایش قرار دهید و بر اساس نتایج حاصل شده، ساخت مجدد یا ویرایش بخشهای مورد نیاز اپ موبایل را انجام دهید. این فرایند را در طول حیات اپلیکیشن تکرار کنید تا بتوانید بهطور مستمر بهترین امکانات را به شیوه صحیح در اختیار کاربران اپلیکیشن موبایل قرار دهید.
نحوه مدیریت بروزرسانیها
با استفاده از ابزارهای مدیریت پروژه، برای تغییرات و بروزرسانیهای نیازمند انجام برنامهریزی کنید. در صورتی که از این موارد اطلاعی ندارید تستهای نرم افزاری اپلیکیشن از جمله تست واحد (Unit Testing)، تست کاربردپذیری (Usability Testing)، تست عملکرد (Performance Testing) و… را انجام دهید. بر اساس نتایج، تصمیم بگیرید میخواهید در بروزرسانی اپلیکیشن، پلتفرمتان را چطور بهبود دهید. از سیستمهای کنترل نسخه مانند Git برای مدیریت تغییرات کد و پیگیری نسخههای مختلف آن استفاده کنید. پس از انتشار نیز از تستهای خودکار برای اطمینان از کیفیت عملکرد برنامه غافل نشوید.
اصل سرعت در طراحی اپلیکیشن
عوامل زیادی وجود دارند که میتوانند بر سرعت اپلیکیشن تاثیرگذار باشند. در گام اول باید کدهای اپلیکیشن شما بهینه باشد. از منابع بصری (تصاویر، ویدیوها، انیمیشنها، صداها و…) با حجم مناسب در اپلیکیشن استفاده کنید. تست استرس و بارگذاری را جدی بگیرید و از نتایج آن بهطور مداوم استفاده کنید. همچنین پیشنهاد میکنیم از ابزارهای مانیتورینگ برای پایش هر چه بهتر عملکرد برنامه بهره بگیرید.
اصل امنیت اپلیکیشن
امنیت اپلیکیشن از جمله اصول طراحی اپلیکیشن است که عوامل زیادی ممکن است بر آن موثر باشد. بنابراین ضرورت دارد تا از همان ابتدای شروع ساخت اپلیکیشن از نحوه نوشتن کدها گرفته تا آخرین مرحله از انتشار نسخه اولیه به نکات امنیتی اپ موبایل توجه داشته باشید. احراز هویت دو عاملی در اپلیکیشن را پیادهسازی کنید. مطمئن شوید کاربران فقط به بخشهایی از اپلیکیشن که مجاز به دسترسی هستند، دسترسی داشته باشند. تست امنیت و تست نفوذ (Penetration Testing) را جدی بگیرید و از نتایج آنها به محض حصول، استفاده کنید.
اصل مقیاس پذیری اپلیکیشن
مقیاسپذیری یکی از موثرترین اصول طراحی اپلیکیشن در آینده پلتفرم و کسب و کار آنلاین شما است. برای دستیابی به یک اپلیکیشن مقیاسپذیر، از معماری میکرو سرویس اپلیکیشن در هنگام توسعه استفاده کنید تا هر یک از سرویسهای کوچک و مستقل پلتفرم بهسادگی قابل گسترش باشند. کدنویسی اپ موبایل را بهینه در نظر بگیرید و منابع مورد استفاده (از کدها گرفته تا محتواهای گرافیکی و…) فشرده سازی کنید. اپلیکیشن را بهطور مستمر بهروزرسانی کنید تا از نیازهای گسترش مقیاس آگاه باشید و بتوانید مقیاسپذیری را برنامهریزی شده پیش ببرید.
اصل پشتیبانی و خدمات پس از فروش اپلیکیشن
ارائه پشتیبانی از مهمترین اصول طراحی اپلیکیشن پس از انتشار است که در طول زمان، منجر به ایجاد مشتریان وفادار میگردد. از سیستم پشتیبانی چند کاناله استفاده کنید؛ به آن معنا که از چند طریق پشتیبانی تلفنی، ایمیلی، سیستم تیکتینگ، شبکههای اجتماعی و… استفاده کنید. از صفحات یا بخشهایی در اپلیکیشن و یا وبسایت کسب و کارتان بهعنوان پایگاه دانش (Knowledge Base) بهره بگیرید تا سوالات متداول کاربران را پاسخ دهید. این پایگاه داده میتواند متشکل از بلاگ و مقالات، سوالات متداول، راهنماها و… باشد.
اصل رعایت استانداردهای طراحی سیستم عامل
هر یک از سیستمهای عامل استانداردهای بهخصوص خود را دارند که برای عملکرد صحیح در هر کدام، باید رعایت کنید. برای مثال، مطالعه و پیادهسازی “Human Interface Guidelines” اپل را که شامل اصول طراحی برای iOS است، در صورت ساخت اپلیکیشن ios فراموش نکنید و یا پیروی از “Material Design Guidelines” گوگل که شامل استانداردهای طراحی برای Android است، برای طراحی اپلیکیشن حرفهای و استاندارد ضرورت خواهد داشت. در رابطه با این اصول طراحی اپلیکیشن در هر یک از سیستمهای عامل بهخوبی مطالعه کنید و در راهاندازی پلتفرم آنها را در داشته باشید.
اصل بهینهسازی اپلیکیشن برای فروشگاه های اپلیکیشن (ASO)
کلمات کلیدی مرتبط با اپلیکیشن را با استفاده از ابزارهای مناسب پیدا کنید. در صفحه فروشگاه اپلیکیشن، عنوان و توضیحات اپلیکیشن را بر مبنای اصول ASO) App Store Optimization) و با استفاده از کلمات کلیدی اپلیکیشن بنویسید. از آیکون و تصاویر جذاب و واضح برای معرفی اپلیکیشن استفاده کنید. همچنین از اسکرینشاتهای با کیفیت و با حجم پایین در این بخشها بهره بگیرید. برچسبها (Tags) و دستهبندیها (Categories) را برای اپلیکیشن درست انتخاب کنید تا کاربران برای پیدا کردن اپلیکیشن با مشکل مواجه نشوند.
مراحل ساخت اپ مبتنی بر اصول طراحی اپلیکیشن کدامها هستند؟
در طول راه اندازی یک اپلیکیشن موبایل، مراحل متعددی را باید سپری کنید. هریک از این مراحل از اهمیت ویژهای برخورداراند که نادیده گرفتن اهمیت هر کدام از آنها، بهطور قطع موجب افت کیفیت اپلیکیشن و یا حتی شکست آن بهطور کامل خواهد شد. بنابراین توصیه میکنیم هریک از مراحل بررسی شده در ادامه را تنها یک سرفصل بدانید و در صورت علاقمندی به ساخت اپلیکیشن و یادگیری مهارتهای لازم برای ساخت اپلیکیشن، بهطور گسترده هر یک را مورد مطالعه و یادگیری قرار دهید.
گام اول. اصل تحقیق و برنامهریزی طراحی اپلیکیشن
اولین مرحله طراحی اپلیکیشن، تحقیق و برنامهریزی است. در این مرحله ضروری باید نیازهای بازار هدف و کاربران پلتفرم کسب و کار خود را شناسایی کنید. شناسایی این نیازها، پایه و اساس اقداماتی خواهند بود که در ادامه طراحی اپلیکیشن انجام می دهید. بنابراین این مرحله را حرفهای پیش ببرید. مشتریان خود را دستهبندی کنید و تصمیم بگیرید چه تعهدی در پلتفرم خود به آنها خواهید داشت. تحلیل رقبا و بررسی اپلیکیشنهای مشابه هم در این مسیر میتواند اطلاعات مفیدی برای بهبود طراحی فراهم کند.
گام دوم. اصل طراحی وایرفریم (Wireframing)
در این مرحله، ساختار کلی اپلیکیشن با استفاده از وایرفریمها طراحی میشود. وایرفریمها سادهترین نقشه را از صفحات و چیدمان المانها را نشان میدهند. این نقشه، مقدمهای برای ادامه طراحیها خواهد بود تا زمانی که نتیجه به طراحی رابط کاربری بینجامد. بنابراین وایرفریم را میتوانید نسخه اولیه ای از UI اپلیکیشن خود نیز بدانید. اطلاعات و دادههایی که از مرحله پیش بهدست آورده بودید را در این مرحله از طراحی اپلیکیشن بکار ببندید.
گام سوم. اصل طراحی رابط کاربری بهینه (UI Design)
همانطور که گفتیم وایرفریمهای نسخههای اولیهای از طرح رابط کاربری محسوب میشوند؛ بنابراین، پس از تأیید وایرفریمها نوبت به طراحی رابط کاربری میرسد. در این مرحله، گرافیک، رنگها، فونتها و دیگر جزئیات بصری طراحی میشوند. به عبارتی هر آنچه کاربر قرار است بهطور مستقیم در تعامل با آن باشد، در UI اپلیکیشن جا میگیرد. مهم است که طراحی UI اپلیکیشن موبایل با برندینگ اپ همخوانی داشته باشد و به ایجاد تجربه کاربری یکنواخت و حرفهای کمک کند. توجه داشته باشید که این مرحله، نقش حیاتی در موفقیت پلتفرمتان ایفا میکند.
گام چهارم. اصل توسعه و کدنویسی در طراحی اپلیکیشن
با اتمام طراحی UI، مرحله برنامه نویسی و توسعه آغاز میشود. در این مرحله، UI طراحی شده در مرحله پیشین با کدها به اجرا درمیآیند. همچنین کدنویسی سایر بخشهای اپلیکیشن و باقی نیازمندیهای آن نیز توسط برنامهنویسان اپلیکیشن انجام میشود. در این گام استفاده از کدهای بهینه و رعایت استانداردهای برنامهنویسی اهمیت زیادی دارد. یکی از مهمترین این استانداردها، خوانایی کدها در نظر گرفته میشود. به عبارت دیگر، کدها باید طوری نوشته شوند که برای سایر برنامهنویسان نیز قابل درک و منطقی باشند.
گام پنجم. اصل تست و ارزیابی طراحی اپلیکیشن
پس از اتمام توسعه، اپلیکیشن باید بهطور کامل تست شود. از تست های متنوع اپلیکیشن کمک بگیرید و بر اساس نتایج، اقدامات لازم را پیادهسازی کنید. تست واحد (Unit testing)، تست سیستم (System testing)، تست کاربردپذیری (Usability testing)، تست قابلیت نگهداری (Maintainability testing)، تست عملکرد (Performance testing) و تست اطمینانپذیری (Reliability testing) از جمله انواع تست های نرم افزاری هستند که در بررسی عملکرد برنامه پیش از انتشار باید انجام دهید.
گام ششم. اصل انتشار و بهروزرسانی
پس از تستهای موفق، اپلیکیشن آماده انتشار است. باید اپ موبایل ساخته شده را در فروشگاه های اپلیکیشن معتبر و متناسب با نوع برنامه خود منتشر کنید. برای برنامه های اندرویدی، گوگل پلی، بازار و مایکت جزو اولین توصیههای ما برای انتشار هستند. برای انتشار اپلیکیشن های IOS نیز میتوانید اپ استور اپل، سیب اپ و اناردونی را انتخاب کنید. البته بهروزرسانیهای منظم برای افزودن ویژگیهای جدید، رفع اشکالات و بهبود عملکرد اپلیکیشن منتشر شده در بازههای زمانی مختلف و در طول حیات برنامه ضروری است.
کلام پایانی
همانطور که تا به اینجا متوجه شدید، طراحی اپلیکیشن یک فرآیند پیچیده و چند مرحلهای است که نیاز به توجه و رعایت اصول طراحی اپلیکیشن، دقت بالا به جزئیات و تمرکز ویژه بر نیازهای کاربران دارد. با رعایت اصول طراحی اپلیکیشن که در این مطلب به بررسی آنها پرداختیم، میتوانید اپلیکیشنی کارآمد، جذاب و موفق ایجاد کنید. در پایان، توصیه میکنیم یادگیری را متوقف نکنید و همواره اطلاعات خود را در زمینه طراحی اپ موبایل بروزرسانی کنید؛ چرا که این حوزه بهطور مداوم در حال آپدیت است و در جریان جدیدترین اطلاعات بودن، عامل حیات یک طراح و توسعهدهنده اپلیکیشن خواهد بود.