در حدود هفتاد سال پیش، گروهی از باستانشناسان مصری در جریان عملیات حفاری در ضلع جنوبی هرم بزرگ مصر، کشتی خوفو را از زیر خاک بیرون کشیدند.
در مرکز شهر جیزه بهعنوان یکی از مهمترین شهرهای مصر باستان، بقایای تاریخی بسیاری کشف شده و یکی از مهمترین آنها، کشتی خوفو است. همه افراد اطلاعات زیادی درباره اهرام مصر دارند و میدانند که این اهرام جزو شگفتیهای جهان باستان محسوب میشوند؛ اما در این مطلب از بخش اخبار باستان شناسی گجت نیوز قصد داریم به کشتی خوفو، بهعنوان یکی دیگر از شاهکارهای تاریخی مصر باستان بپردازیم.
کشتی خوفو، شاهکار مهندسی مصر باستان
کشتی خوفو که با نام کشتی خورشیدی نیز معروف است، نمادی از نبوغ صنعتگران مصر باستان و در عین حال اعتقادات آنها به دنیای بعد از مرگ است. این کشتی که امروزه در موزه بزرگ مصر قرار دارد، همیشه چشم بازدیدکنندگان بسیاری را به خود خیره کرده و مانند دریچهای برای نگاه به دوران فرعون خوفو عمل کرده است.
کشتی خوفو در جریان عملیات حفاری کمال الملاخ، باستانشناس مصری و تیمی از دستیارانش در ضلع جنوبی هرم بزرگ در فلات جیزه کشف شد. در آن زمان، گروه الملاخ به پنج گودال رسیدند که در سنگ بستر حفاری شده و با لوحهایی آهکی، مهر و موم شده بودند.
در نخستین گودال، تکههایی جدا شده از یک کشتی کشف شد که بهدقت نگهداری شده و در کنار فرعون خوفو دفن شده بودند. این کشتی که از جنس چوب سدر و در 4600 سال پیش ساخته شده بود در قالب 1200 قطعه شامل تختههای بدنه، پارو و طنابها کشف شد که همگی با دقت بسیاری در گودال قرار داده شده بودند.
بعد از بیرون کشیدن قطعات کشتی، فرآیند پیچیده و دشوار تمیزکاری و سر هم کردن آنها آغاز شد. آنچه باستانشناسان بعد از تمیزکاری قطعات کشتی با آن مواجه شدند، چیزی شبیه به قطعات پرشمار یک مجموعه لِگو بود که باید سر جای خود وصل میشدند. اگرچه فرآیند سر هم کردن قطعات کشتی، کار سادهای نبود و حدود 10 سال بهطول انجامید، حاصل نهایی کار ارزشش را داشت و به نقطه عطفی در شناخت تاریخ مصر باستان بدل شد.
بعد از بازسازی نهایی، مشخص شد که کشتی خورشیدی طول 43.6 متری دارد و عرض آن در پهنترین بخش به 5.9 متر میرسد. طراحی کشتی، شاهکاری از مهندسی مصر باستان محسوب میشود. جنس آن از مرغوبترین انواع چوب سدر لبنانی است و تختههای بدنه با فاق و زبانههای چوبی به هم وصل میشوند؛ تکنیکی که حتی امروزه نیز در کشتیسازی مدرن استفاده میشود.
بخش عرشه و انتهایی کشتی بهشدت ظریف طراحی شده است؛ به نحوی که عقب کشتی شباهت خاصی با ساقه پاپیروس، یک گیاه مهم در مصر باستان دارد. اساسا طرح پاپیروس در بسیاری از بخشهای هنر مصر باستان بهچشم میخورد. همچنین عرشه به تعدادی پارو و کابین برای فرعون مجهز شده است.
در مجموع باید اذعان کرد که با توجه به دقت بالای طراحی و توجهی که به جزئیات کار در این کشتی شده است، کشتی خورشیدی نه صرفا یک وسیله نقلیه آبی که یک شاهکار هنری و مهندسی از صنعتگران مصری است.
در پایان خوب است به جنبه آیینی ساخت این کشتی و دفن آن برای فرعون نیز اشاره کنیم. اساسا نامگذاری کشتی خوفو یا کشتی خورشیدی، حاکی از اعتقاد مصریان باستان به الهه خورشید و باور آنها به سفر پس از مرگ فرعون در دنیای ابدی است.
کشتی خورشیدی در این تعریف، صرفا یک شی تدفینی یا وسیله نقلیه ساده نبود؛ بلکه یک کشتی مقدس با جنبه الوهیتی بود که قرار بود حامل پادشاه در جهان پس از مرگ و در سفر ابدی او در آسمان باشد؛ سفری که به ملحق شدن فرعون به خدای خورشید میانجامید.
در واقع، مصریان باستان بر این باور بودند که فرعون بعد از مرگ با این کشتی در آسمانها سفر میکند تا به خدای خورشید پیوسته و او را در سفر روزانهاش همراهی کند. نقش و نمادهای خورشید روی کشتی نیز در مجموع حاکی از باور عمیق مصریان باستان به دنیای بعد از مرگ و همچنین دانش کیهانشناسی اساطیری آنهاست.