گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
بنابر گزارش جدید مرکز پژوهش‌های مجلس، ایران در قعر جدول شاخص کیفیت زندگی دیجیتال در جهان است و در بسیاری از فاکتورهای موثر بر این شاخص وضعیت خوبی ندارد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی رتبه ایران در شاخص جهانی کیفیت دیجیتال، از روند نزولی کشور در این شاخص بین‌المللی از سال 2020 تا 2023 خبر داده و اعلام کرده که در تمامی زیرشاخص‌های موثر بر این شاخص، شاهد افت جایگاه ایران هستیم.
ایران در قعر جدول شاخص کیفیت زندگی دیجیتال جهان
در بخشی از این گزارش تاکید شده که تداوم این روند می‌تواند به نقص حریم خصوصی کاربران، افزایش حس بی‌اعتمادی به فضای مجازی، کاهش احساس امنیت، محدودیت دسترسی، کاهش فرآیند انباشت داده و کاهش جذابیت فضای مجازی منجر شود.
مرکز پژوهش‌های مجلس با اتکا به گزارش سورفشارک برای سال 2023، رتبه ایران در شاخص زندگی دیجیتال را 95 از بین 121 کشور اعلام کرده است.
شاخص بین‌المللی کیفیت زندگی دیجیتال یک شاخص جهانی و معتبر در این حوزه است که با بررسی زیرشاخص‌هایی مانند به صرفه بودن اینترنت، کیفیت اینترنت، زیرساخت‌های اینترنت، دولت الکترونیک و امنیت الکترونیک سنجیده می‌شود. در جدول زیر، رتبه ایران در شاخص کیفیت زندگی دیجیتال طی سالیان 2020 تا 2023 را می‌بینید:
| سال | رتبه کل | مقرون‌به‌صرفه بودن اینترنت | کیفیت اینترنت | زیرساخت الکترونیک | امنیت الکترونیک | دولت الکترونیک |
| 2020 | 56 | 5 | 52 | 66 | 71 | 71 |
| 2021 | 83 | 31 | 94 | 68 | 93 | 81 |
| 2022 | 84 | 47 | 90 | 49 | 113 | 79 |
| 2023 | 95 | 68 | 104 | 58 | 120 | 91 |
مرکز پژوهش‌ها در بررسی خود تاکید کرده که ایران در عموم این زیرشاخص‌ها در بدترین شرایط نسبت به طرح‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای خود قرار دارد.
سرعت و کیفیت اینترنت
یکی از مهمترین فاکتورهای موثر بر امتیاز شاخص کیفیت زندگی دیجیتال، سرعت و وضعیت کلی اینترنت است. بر اساس آخرین بررسی‌ها در ژانویه 2024، میانگین سرعت جهانی دانلود در اینترنت همراه 50.00 مگابیت بر ثانیه و در اینترنت ثابت 91.93 مگابیت بر ثانیه است. این در حالی است که این ارقام برای ایران به ترتیب برابر با 32.77 مگابیت بر ثانیه در اینترنت همراه و 13.58 مگابیت بر ثانیه برای اینترنت ثابت است.
از طرفی، میانگین سرعت جهانی آپلود در اینترنت سیار 11.30 مگابیت بر ثانیه و در اینترنت ثابت 43.40 مگابیت بر ثانیه است. این ارقام برای ایران به ترتیب برابر با 9.50 مگابیت بر ثانیه و 3.19 مگابیت بر ثانیه است.
مرکز پژوهش‌های مجلس با اتکا به این آمارها و مقایسه آن با وضعیت دیگر کشورها نوشته که ایران از نظر وضعیت اینترنت در شرایطی بحرانی نیست اما کیفیت ضعیف اینترنت در ایران منجر به سقوط کشور در رده‌بندی‌های جهانی شده است.
روند توسعه دولت الکترونیک در ایران و شاخص کیفیت زندگی دیجیتال
بنابر گزارش سال 2022 سازمان ملل، ایران در شاخص توسعه دولت الکترونیک که بر اساس زیرشاخص‌هایی مانند زیرساخت‌های مخابراتی و مشارکت الکترونیک سنجیده می‌شود، از بین 193 کشور در رده 91 جای گرفته است.
این در حالی است که در ماده 104 برنامه هفتم توسعه، هدف رسیدن به رتبه 61 در این شاخص جهانی تعیین شده است. رده‌ای که فاصله زیادی با رتبه 91 در سال 2022 دارد و رسیدن به آن نیز ساده نیست.
در خصوص مشارکت الکترونیکی نیز ایران در جایگاه 167 از بین 193 کشور جای گرفته است. مشارکت الکترونیکی به حذف ضرورت مراجعه حضوری برای بهره‌مندی از خدمات دولتی و امکان دسترسی به آن‌ها به صورت برخط اشاره دارد.
گزارش سال 2022 سازمان ملل درباره شاخص توسعه دولت الکترونیک همچنین حاکی از این است که جایگاه ایران در شاخص‌هایی مانند خدمات آنلاین چه در سطح منطقه و چه در جهان از میانگین پایین‌تر است.
در گزارش شاخص جهانی کیفیت دیجیتال مربوط به سال 2022 نیز که توسط سورفشارک منتشر شده، ایران در زیرشاخص دولت الکترونیک جایگاه 79 را از بین 118 کشور به دست آورده که باز هم از میانگین جهانی پایین‌تر است.
این وضعیت در حالی است که وزیر ارتباطات دولت سیزدهم در 4 اسفند 1401 مدعی شده بود 100 درصد خدمات دستگاه‌های اجرایی در سال 1402 به صورت آنلاین انجام خواهد گرفت.
عیسی زارع‌پور همچنین در جریان سخنرانی خود در اجلاس وزرای دیجیتال کشورهای عضو پیمان شانگهای در بهمن 1402 نیز اعلام کرده بود که دولت ایران 201 خدمت عمومی و 734 خدمت ویژه را در حوزه‌های مختلف قضایی، کشاورزی، آموزش، بهداشت و فرهنگ به شکل الکترونیکی ارائه می‌دهد.
به طور کلی باید گفت که ضعف در خدمات دولت الکترونیک به خودی خود به فاصله گرفتن مردم از فضای آنلاین منجر می‌شود و تاثیر مخربی بر کیفیت و نوع محتوای ارائه شده در فضای مجازی نیز خواهد گذاشت.
شبکه‌های اجتماعی و مسئله فیلترینگ
بنابر نظرسنجی ایسپا در بهمن 1402، در حال حاضر 46.5 درصد ایرانی‌ها از اینستاگرام استفاده می‌کنند تا اینستاگرام محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در ایران باشد.
در رده‌های بعدی نیز واتساپ با 35.3 درصد، تلگرام با 34.6 درصد، ایتا با 25.2 درصد، روبیکا با 24.1 درصد و بله با 8.7 درصد قرار دارند. همچنین کمتر از 7 درصد مردم از دیگر شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
نکته مهم درباره این آمار که به طور مستقیم به مسئله اینترنت و ناکارآمدی فیلترینگ اشاره دارد اینکه از فهرست مذکور، سه برنامه اول خارجی و البته در ایران فیلتر هستند. موضوعی که به رشد نیاز کاربران ایرانی به استفاده از فیلترشکن و کاهش کیفیت تجربه کاربری آن‌ها منجر شده است.