طبق اظهارات دانشمندان ذخایر اکسیژن محلول در منابع آبی جهان در حال افت است و این میتواند یکی از بزرگترین خطرات برای حیات موجودات زنده باشد.
همانطور که اکسیژن برای بقای بیشتر موجودات زنده کره زمین خصوصاً انسان ها یک عنصر حیاتی است، در مقابل ذخایر اکسیژن محلول منابع آبی کره زمین نیز چه در منابع آب شور و چه در منایع آب شیرین تاثیر بسیار مهمی در کیفیت آب، حیات گیاهان و حیوانات مختلف دارد. با توجه به اینکه میلیاردها انسان و گونه های مختلف جانوری از این اکسیر طبیعت بهره میبرند اما حال طبق مطالعات جدید دانشمندان اکسیژن این اکو سیستم در حال کاهش چشمگیری است. اما راه حل چیست؟ با بررسی آخرین مقالات و اخبار علمی، همراه ما باشید.
اهمیت ذخایر اکسیژن محلول و ضرورت وجود آن
یکی از اجزای اصلی آب، اکسیژن محلول در آن است که نقش مهمی در کیفیت زیستن جانداران دارد. اکسیژن حل شده عبارت است از کل مقدار اکسیژن موجود در آب که توسط آزمایشاتی همچون «DO» شاخص سنجی میشود. گیاهان و حیوانات از اکسیژن محلول به عنوان ابزاری برای بقا استفاده می کنند. همچنین اکثر گونه های آبزی برای تنفس صحیح به اکسیژن حل شده در آب نیاز دارند.
در صورتی که مقدار زیادی از مواد آلی توسط میکروارگانیسمهای مختلف تجزیه شوند، ممکن است سطح اکسیژن محلول کاهش یابد. با ادامه این فرآیند، میکروارگانیسمهای موجود در آب، اکسیژن حل شده را مصرف میکنند و باعث کاهش سطح آن میشوند. در این مرحله، اگر سطح اکسیژن بیش از حد کاهش یابد، موجوداتی که تاثیر مستقیمی از این کمبود را دریافت کنند، تلف میشوند.
راه حل دانشمندان برای جلوگیری از وقوع یک فاجعه
گروهی از دانشمندان پیشنهاد میکنند که اکسیژن زدایی از آب به فهرست مرزهای سیارهای افزوده شود؛ از دید آنان در این صورت بشریت میتواند برای نسلهای آینده به رشد و شکوفایی ادامه دهد. همچنین گسترش چارچوب مرزهای سیارهای برای گنجاندن اکسیژن زدایی به این تلاشها کمک خواهد کرد.
برای درک معنای مرزهای سیارهای، باید زمین را به عنوان یک سفینه فضایی تصور کنیم؛ سفینهای که در فضای در حال حرکت است و تمام حیات را به شکلی که ما میشناسیم، با خود حمل میکند. مرزهای سیارهای، نشاندهنده محدودیتهای حیاتی است که سفینه فضایی ما میتواند تحت آنها به فعالیت بپردارد و شرایط لازم برای رشد تمدن بشری را حفظ کند.
مثال آن، ریلهای ایمن روی ترن هوایی هستند که مانع از خروج ما از مسیر و احساس خطر میشود. انواع مرزهای سیارهای تعریف شده عبارتند از: تغییرات آب و هوایی، اسیدی شدن اقیانوسها، تخریب لایه ازن استراتوسفر، تداخل با چرخههای فسفر و نیتروژن جهانی، نرخ از دست دادن تنوع زیستی، استفاده از آب شیرین جهانی، تغییر سیستم زمین، بارگیری آئروسل و آلودگی شیمیایی.
غلظت اکسیژن محلول در آب به دلایلی کاهش مییابد؛ به عنوان مثال، آبهای گرمتر نمیتوانند اکسیژن محلول زیادی را در خود نگه دارند و با ادامه انتشار گازهای گلخانهای که دمای هوا و آب را بالاتر از میانگین بلندمدت خود افزایش میدهد، آبهای سطحی کمتر میتوانند این عنصر حیاتی را حفظ کنند.
رشد جلبکها و باکتریها ناشی از هجوم مواد آلی و مواد مغذی به شکل کودهای کشاورزی و خانگی، فاضلاب و زبالههای صنعتی، به سرعت اکسیژن محلول موجود را جذب میکنند. در بدترین موارد، اکسیژن به حدی کاهش مییابد که میکروبها خفه میشوند و میمیرند. جمعیتهای میکروبی که به اکسیژن متکی نیستند، از مواد آلی مرده تغذیه میکنند و به تراکمی رشد میکنند که نور را کاهش میدهد و فتوسنتز را محدود میکند تا کل بدنه آب را در یک چرخه باطل و خفهکننده به نام اوتروفیکاسیون به دام بیاندازد.
اکسیژن زدایی در آب نیز با افزایش اختلاف چگالی بین لایهها در ستون آب انجام میشود. این افزایش را میتوان به دلیل گرم شدن سریع آبهای سطحی نسبت به آبهای عمیقتر و ذوب یخها و کاهش شوری سطحی در اقیانوسها نسبت داد. هرچه آن لایهها مشخصتر باشند، حرکت کمتری بین آن لایههای ستون آب وجود دارد، که لایههای عمودی حیات زیر آب بر آن تکیه دارند.
همه اینها بر اکوسیستمهای آبی که بسیاری از گونههای ما برای غذا، آب، درآمد و رفاه خود به آنها تکیه میکنند، آسیب وارد کرده است. کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، رواناب مواد مغذی و ورودی کربن آلی (به عنوان مثال، بارگیری فاضلاب خام) اکسیژن زدایی را کند یا به طور بالقوه معکوس میکند.