گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
با افزایش روز افزون انواع خودروهای فرسوده در کشور و نبود تدبیری برای مدیریت و اسقاط این دسته از خودروها، شاهد افزایش الگوی مصرف سوخت و آلودگی هوا در چند وقت اخیر هستیم.
در حالی‌که سال گذشته تنها حدود ۷۲ هراز دستگاه خودرو فرسوده مجوز اسقاط در دریافت و به این زمره پیوستند، اما حال طبق جدیدترین اخبار خودرو این عدد در طول ۴ ماه اولیه سال جاری به ۹۸ هزار دستگاه رسیده است. اما با این وجود مصرف بنزین بسیار بالای خودروهای فرسوده و آلودگی بیش از حد آنها به یک عامل مخرب برای کشور و محیط زیست تبدیل شده است.
خودروهای فرسوده و داخلی مقصر شماره یک مصرف بی رویه سوخت در کشور
طبق بررسی‌های اخیر، در ایران به ازای هر نفر روزانه حدود ۰.۹۵ لیتر بنزین و حدود ۰.۸۸ لیتر گازوئیل مصرف می‌شود؛ این آمار بدین معناست که مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در ایران به ازای هر نفر تقریباً ۲ برابر متوسط جهانی است که در ۳۰ سال گذشته ۲۶۵ درصد رشد کرده است. اما یکی از علل بالا بودن مصرف سوخت در کشورمان پرمصرف بودن خودروهای تولید ایران است؛ متأسفانه اگرچه دولت‌های مختلف بر ایجاد تحول در صنعت خودروسازی و بهبود فرایند تولید تاکید کرده‌اند اما این وعده‌ها روی کاغذ ماند و با تشدید تحریم‌ها و دسترسی سخت‌تر به تکنولوژی روز دنیا، مشکلات در مصرف سوخت چالشی تر از قبل شده است.
در حال حاضر اکثر تولیدات داخلی، از تکنولوژی های بسیار قدیمی در زمینه میزان تولید آلایندگی ها و مصرف سوخت بهره می‌برند. خودروهای داخلی در هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۰ تا ۱۲ لیتر بنزین مصرف می‌کنند که این عدد در دنیا ۴ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است؛ این آمار نشان دهنده آن است که مصرف بنزین خودروهای صفر کیلومتر داخلی نیز تقریباً ۳ برابر مصرف استاندارد جهانی است. بنابراین اگر گفته می‌شود که مصرف بنزین در کشورهای خارجی رشد منفی داشته است، ناشی از تکنولوژی بالای تولید خودرو در جهت کاهش مصرف سوخت و بهره گیری از خودروهای برقی و هیبریدی است.
علت دیگر بالا بودن مصرف بنزین که متأسفانه طی سال‌های اخیر بی‌توجهی‌های زیادی به آن شده است، اسقاط خودروهای فرسوده است؛ طبق آمار واصله یک خودرو فرسوده نسبت به یک خودرو غیر فرسوده ۱۴.۳ درصد مصرف بنزین بیشتری دارد. بنابراین اسقاط هر خودروی فرسوده در شرایط فعلی سبب کاهش مصرف ۲۰۰۰ لیتر بنزین در سال می‌شود.
آمار اسقاط خودروهای فرسوده در سال 1403
با ابلاغ آیین نامه جدید خودروهای فرسوده از ابتدای امسال میزان اسقاط فرسوده‌ها طی ۴ ماهه امسال به ۹۸ هزار دستگاه خودرو رسیده است در حالی که در طول ۱۲ ماهه پارسال تنها ۷۲ هزار دستگاه خودرو اسقاط شده بود. مهران سالاریه رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده در این خصوص گفت:
از ابتدای سال تا پایان تیر ماه ۹۸ هزار دستگاه خودرو اسقاط شده است که شامل ۸۹ درصد خودروی سواری ۸ درصد وانت و ۲ درصد شامل اتوبوس و کامیون و… بوده است. وی افزود: در کل سال گذشته ۷۲ هزار دستگاه اسقاط شد که رشد خوبی در این زمینه شاهد هستیم. یکی از دلایل آن نیز آئین نامه اجرایی است که انگیزه کافی را ایجاد کرده است و مالکان خودروهای فرسوده انگیزه لازم برای اسقاط را دارند.
رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده در ادامه خاطر نشان کرد:
طرح‌های ما به دو گروه تقسیم می‌شود که شامل بدون جایگزین (نقدی) و جایگزین است. طرح جایگزین ایستایی بیشتری دارد زیرا با شرایط خاصی جایگزینی انجام می‌شود. وی اظهار کرد: دو گروه خودروهای پرتردد در کشور وجود دارند که یکی از آنها تاکسی‌ها هستند که نوسازی آنها به شدت در حال انجام است. دومین گروه، خودروهای دولتی است که امیدواریم با ایرادات آئین نامه‌ای مشکلات ما برای خودروهای دولتی کم شود.
آمار تردد وسایل نقلیه فرسوده در کشور
تعداد خودروهای سواری در حال تردد در کشور ۲۱ میلیون دستگاه است که از این تعداد یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه که ۶ درصد این خودروها را تشکیل می‌دهد فرسوده است. البته اگر سن فرسودگی را ۱۵ سال در نظر بگیریم تعداد این خودروها به ۲.۵ میلیون دستگاه می‌رسد. ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در سطح کشور تردد می‌کند که از این تعداد ۹۰ درصد و به عبارتی ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت فرسوده است.
از یک میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده نیز ۲۵۰ هزار دستگاه (۲۳ درصد) فرسوده است. تعداد اتوبوس‌های درون شهری در حال تردد در سطح کشور ۲۲ هزار دستگاه است که از این تعداد ۱۸ هزار دستگاه و به عبارتی ۸۲ درصد فرسوده است. ۱۳ هزار دستگاه از ۲۳ هزار دستگاه اتوبوس برون شهری در حال تردد در کشور، فرسوده است که این تعداد ۵۷ درصد کل اتوبوس‌های برون شهری را تشکیل می‌دهد. همچنین از ۴۰۰ هزار تاکسی در حال تردد در کشور ۱۹۰ هزار دستگاه فرسوده است که ۴۸ درصد این ناوگان را تشکیل می‌دهد. ۳۴ هزار خودرو دولتی در سطح کشور تردد می‌کند که ۳۲ درصد از این خودروها یعنی ۱۱ هزار خودرو دولتی، فرسوده است.
شرایط تعویض خودرو فرسوده البته تفاوت خاصی با متقاضیان عادی ندارد و مثلا از آخرین خرید خودرو توسط متقاضی از شرکت‌های خودروسازی داخلی، باید حداقل ۴۸ ماه یا همان معادل چهار سال گذشته باشد. طرح تعویض خودرو فرسوده برای مالکی انجام می‌شود، که صاحب خودرو فرسوده باشد. البته در صورت فوت مالک، وراث قانونی می‌توانند با ارائه مدارک لازم، نسبت به اسقاط خودرو، اقدام کنند. همچنین در برخی موارد خاص، مانند نقص فنی غیرقابل تعمیر یا تصادف شدید، خودرو می‌تواند قبل از رسیدن به سن فرسودگی، اسقاط شود.
وسایل نقلیه از رده خارج مقصر آلودگی هوای کلان شهرها
مصرف بالای بنزین توسط خودروهای فرسوده نه تنها یکی از عوامل ایجاد ناترازی بنزین در کشور شده بلکه هوا را نیز به شدت آلوده کرده است به گونه‌ای که در طول سال به ویژه در نیمه دوم سال، اغلب روزها هوا آلوده است. به عنوان نمونه اگر شهر تهران را در نظر بگیریم، در مجموع سالانه حدود ۷۰۱ هزار تن آلودگی در تهران منتشر می‌شود که حدود ۵۷۸ هزار تن از آن مربوط به «منابع متحرک آلاینده» است.
منابع متحرک بیش از ۶۰ درصد ذرات معلق و ۸۲ درصد گازهای آلاینده را تولید می‌کنند. به این ترتیب سهم منابع آلاینده متحرک خودروهای سواری ۱۴ درصد، تاکسی‌ها حدود ۲.۵ درصد، موتورسیکلت‌های کاربراتوری بنزینی ۱۰ درصد، وانت‌ها ۲ درصد، مینی‌بوس‌های گازوئیلی ۴ درصد، اتوبوس‌های شرکت واحد نزدیک به ۶ درصد، سرویس‌های ادارات و اتوبوس‌های سرویس ۷.۵ درصد وکامیون‌ها هم نزدیک به ۱۶ درصد و جمعاً حدود ۶۰ درصد آلودگی هوای شهر تهران ناشی از ذرات معلق منتشر شده از خودروهاست. آلاینده‌های گازی همین خودروها هم ۸۲ درصد است که سهم خودروهای سواری نزدیک به ۳۸ درصد، تاکسی‌ها ۹.۵ درصد، موتورسیکلت ۲۱ درصد، وانت نزدیک به ۱۰ درصد، مینی‌بوس ۰.۸ درصد، اتوبوس ۰.۵ درصد، اتوبوس سرویس ۰.۴ درصد و کامیون‌ها ۳.۵ درصد برآورد می‌شود.