پس از سالها تلاش و جستجو توسط کاوشگرها و رباتهای مختلف بالاخره دانشمندان یک اقیانوس از آب مایع را در مریخ کشف کردند. این در حالی است که پیشتر تصور میشد مریخ کاملا خشک است.
بر کسی پوشیده نیست که سازمانهای مختلف فضایی بهشدت در تلاش برای فرستادن انسان به مریخ هستند. بسیاری تصور میکنند که حضور در سیاره سرخ و ساخت سکونتگاههای دائمی در آن میتواند کمکم شرایط لازم برای کاوشهای گشتردهتر در فضا را فراهم کند. البته هروقت صحبت از سفر به مریخ میشود آب به عنوان یک مانع مهم جلوه توجه میکند، اما حالا دانشمندان توانستهاند یک اقیانوس آب مایع را در مریخ کشف کنند.
کشف یک اقیانوس بزرگ از آب مایع در مریخ سبب شگفتی دانشمندان شده است
در طول سالهای گذشته کاوشگرهای مختلف ناسا توانستهاند اطلاعات مهمی را در رابطه با مریخ بهدست آورند. به همینخاطر امروزه مریخ را بهعنوان سیارهای خشک و بیابانی میشناسیم که تا حد زیادی توسط بادهای شدید شکل گرفته است. البته بارها در اخبار نجوم گفته شده که در گذشته حجم قابل توجهی آب در سطح مریخ وجود داشت، اما اکنون اثری از آن دیده نمیشود.
در قطب جنوب مریخ میتوان مقداری آب را بهصورت منجمد مشاهده کرد؛ اما آب موجود در مقایسه با وسعت سیاره بسیار کم است. اینجاست که خبر کشف یک اقیانوس بزرگ در مریخ جلب توجه میکند. در سال ۲۰۱۸ بود که ناسا سطحنشین اینسایت را برای بررسی دادههای لرزهای به مریخ فرستاد.
ناسا برای این سطحنشین ماموریتی ۲ ساله تعریف کرده بود؛ اما اینسایت توانست ۴ سال دوام بیاورد. پس از آن نیز نشستن گردوخاک روی پنلهای خورشیدی باعث غیرفعال شدن اینسایت شد. اخیرا گروهی از دانشمندان به بررسی مجدد دادههای ارسالی توسط Insight پرداختهاند. دادههایی که هیچ چیز جز وجود یک اقیانوس آب مایع در مریخ نمیتواند توضیح دهنده آنها باشد.
طبیعتا کشف اقیانوس آب مایع در مریخ میتواند علاقهمندان به اخبار علمی و مشتاقان سفر به سیاره سرخ را هیجانزده کند؛ اما مشکل اینجاست که ذخایر عظیم آبی مریخ در سطح این سیاره قرار ندارند. با وجود این، دادههای ارسالی توسط اینسایت میتواند یک تکه مهم از پازل تاریخچه آبی سیاره بهرام را حل کند. دانشمندان معتقد هستند که درک چرخه آبی مریخ میتواند برای درک تکامل آبوهوا، سطح و قسمتهای داخلی مریخ ضروری باشد.
بررسی سطح مریخ به وجود دریاچههای آب و دلتاهای بزرگ در گذشته این سیاره اشاره دارد. هرچند که پیشتر دانشمندان تنها موفق شده بودند آب را بهصورت یخ زیر سطح مریخ کشف کنند. مسئله اینجا بود که میزان آب کشف شده چندان با گذشته این سیاره همخوانی نداشت. در واقع دانشمندان میخواستند متوجه شوند که ذخایر آبی مریخ در طول چند میلیارد سال گذشته کجا رفته است.
در این میان دو توضیح وجود داشت. گروهی از دانشمندان تصور میکنند که منابع آبی مریخ کاملا بخار و در فضا رها شده است. گروه دیگری نیز بر این باور هستند که این منابع به بخشهای داخلی سیاره رفتهاند. ما نمیدانیم که چه میزان از ذخایر آبی مریخ بخار شدهاند؛ اما حالا بهلطف کشف یک اقیانوس آب مایع عظیم میتوانیم در رابطه با میزان ذخایر داخلی مریخ صحبت کنیم.
سطحنشین اینسایت ناسا وظیفه داشت امواج صوتی ایجاد شده توسط فعالیتهای لرزهای مریخ را دریافت کند. این امواج با توجه به چگالی و ترکیب موادی که از آن میگذرند تغییر میکنند. دانشمندان نیز سپس با بررسی دادههای دریافتی میتوانند در رابطه با وضعیت داخلی سیاره اظهار نظر کنند. در واقع دانشمندان از همین روش برای تهیه نقشه منابع آبی زیرزمینی و میدانهای نفتی کره زمین بهره میبرند.
دادههای اینسایت نشان میدادند که یک لایه از سنگهای آذرین ترک خورده (مثل گرانیت) در اعماق مریخ وجود دارد. ترکهای این سنگها نیز کاملا با آب مایع پر شده است. کشف این لایه نشان میدهد که یک اقیانوس بزرگ از آب مایع در دل مریخ قرار دارد. هرچند که این اقیانوس چندان در دسترس نیست و باید برای رسیدن به آن بین ۱۱.۵ تا ۲۰ کیلومتر حفاری کنیم.
وقتی بشر در دهه ۲۰۳۰ یا ۲۰۴۰ روی مریخ قدم بگذارد، فناوری کافی برای استفاده از این ذخیره آبی عظیم را نخواهد داشت. همچنین هزینههای سرسامآور فضایی نیز توجیهکننده حفاری در مریخ نیستند. در این حالت بهترین امید ما استفاده از دستگاههایی است که میتوانند هوای موجود در مریخ را به آب تبدیل کنند. هرچند که شاید در آینده نسبتا دور فناوری بشر امکان استفاده از ذخایر آبی مریخ را فراهم کند.
دانشمندان بر این باور هستند که اضافه کردن ذخایر آبی به معادلات مریخ میتواند در ارزیابیهای آنها تاثیر بگذارد. بهعنوان مثال ما اکنون میتوانیم پیشبینی متفاوتی نسبت به آبوهوای آینده مریخ داشته باشیم. همچنین کشف یک اقیانوس عظیم از آب مایع در اعماق مریخ میتواند احتمال وجود حیات فرازمینی را تقویت کند.
البته منظورمان این نیست که در اعماق مریخ غارهایی شگفتانگیز وجود دارند که در آنجا میتوان یوفو و موجودات فضایی را یافت. این باور بیشتر به داستانهای تخیلی ژول ورن شباهت دارد، بلکه از شکلهای اولیه حیات صحبت میکنیم. دانشمندان بارها توانستهاند در اعماق معدنهای بزرگ زمین اشکال مختلف حیات را پیدا کنند. همچنین در اعماق اقیانوسها نیز میتوان حیات را مشاهده کرد. به همینخاطر کشف اشکال نسبتا ساده حیات در اعماق مریخ اصلا بعید نیست.
با همه اینها گروهی از دانشمندان معتقد هستند که دادههای ارسالی توسط اینسایت برای یک نتیجهگیری دقیق کافی نیستند. شاید زمان آن رسیده که ناسا با ارسال یک سطحنشین دیگر حجم دقیق آبهای موجود در اعماق مریخ را مشخص کند. همچنین باید مشخص شود که آیا این لایه در مناطق مشخصی از سیاره وجود دارد یا اینکه کل سیاره را در بر گرفته است.