محققان به روشی انقلابی برای تشخیص سرطان مغز کشنده دست پیدا کردهاند که دقیقترین راهکار کشف شده تاکنون نیز هست.
براساس یکی از تازهترین اخبار پزشکی و سلامت، دانشمندان با ابداع یک روش تشخیصی نوآورانه، گامی بزرگ به سوی مبارزه با سرطان مغز برداشتهاند. این آزمایش خون جدید که به بیوپسی مایع معروف است، نه تنها سریعتر از روشهای سنتی مانند بیوپسی جراحی است، بلکه روشی کمتر تهاجمی است.
این آزمایش خون جدید چگونه سرطان خون را تشخیص میدهد؟
این روش با استفاده از تنها 100 میکرولیتر خون، قادر است در عرض یک ساعت، نشانگرهای زیستی مرتبط با گلیوبلاستوما (کشندهترین نوع تومور مغزی) را شناسایی کند. دقت بالای این آزمایش، آن را از سایر روشهای موجود متمایز کرده و پزشکان را به تشخیص زودهنگام و دقیقتر این بیماری امیدوار کرده است.
دانشمندان آمریکایی و استرالیایی، با همکاری دانشگاه نوتردام به یک پیشرفت قابل توجه در تشخیص تومورهای مغز دست یافتهاند. اگرچه این روش هنوز به مرحله نهایی نرسیده است، اما یک قدم مهم در مسیر بهبود روشهای تشخیصی محسوب میشود.
این آزمایش نوآورانه بر پایه شناسایی نشانگرهای زیستی خاصی در خون متمرکز است. این نشانگرها، به نام گیرندههای فاکتور رشد اپیدرمی (EGFRs)، در برخی سرطانها مانند گلیوبلاستوما به میزان غیرطبیعی افزایش مییابند.
این نشانگرهای زیستی در درون بستههای کوچکی به نام وزیکولهای خارج سلولی قرار دارند. این بستهها حاوی اطلاعات حیاتی از سلولهای سرطانی هستند که نقش مهمی در تشخیص بیماری ایفا میکنند.
هسوئه-چیا چانگ، مهندس بیومولکولی از دانشگاه نوتردام، در مورد این وزیکولها توضیح میدهد:
این ذرات کوچک و منحصر به فرد، توسط سلولها ترشح میشوند و حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت سلولها هستند. اندازه این وزیکولها بسیار کوچک است، اما حاوی اطلاعات بسیار مهمی است. ما فناوری خود را به طور خاص برای شناسایی و بررسی این ذرات طراحی کردهایم تا از اطلاعات آنها برای تشخیص دقیق سرطان استفاده کنیم.
دانشمندان برای تشخیص دقیق سرطانهای مغزی، از یک تراشه کوچک و مقرونبهصرفه استفاده کردهاند. این تراشه، با استفاده از فناوری پیشرفته، مولکولهای آزاد شده از سلولهای سرطانی را در خون شناسایی میکند.
این تراشه به سنسور بسیار کوچکی مجهز است که قادر به تشخیص تغییرات بسیار جزئی در خون است. آنتیبادیهای خاصی روی این تراشه قرار دارند که به وزیکولهای حاوی نشانگرهای سرطانی متصل میشوند.
هنگامی که این نشانگرها به تراشه متصل میشوند، یک تغییر الکتریکی در خون رخ میدهد که نشاندهنده احتمال وجود سرطان است. این روش تشخیصی جدید، علاوه بر دقت بالا، هزینه بسیار کمی دارد و میتواند به تشخیص زودهنگام و موثر سرطان کمک کند.
این روش روی دهها بیمار آزمایش شده است
برای اطمینان از دقت این روش، دانشمندان آن را بر روی نمونههای خون از 20 بیمار مبتلا به گلیوبلاستوما و 10 فرد سالم آزمایش کردند. نتایج بسیار امیدوارکننده بودند و نشان دادند که این تراشه قادر به تشخیص دقیق نشانگرهای سرطانی است.
این آزمایش نه تنها دقت بالایی دارد، بلکه نتایج آن بسیار قابل تکرار است. این یعنی میتوان به روشنی بر روی نتایج این آزمایش اعتماد کرد و از آن برای تشخیص دقیق سرطان استفاده کرد.
ساتیاجوتی سناپاتی، مهندس بیومولکولی از دانشگاه نوتردام، در مورد این فناوری میگوید، این تراشه به ما امکان میدهد تا به اطلاعاتی دسترسی پیدا کنیم که با روشهای تشخیصی سنتی امکانپذیر نیست.
یکی از مزایای بزرگ این تراشه، عدم نیاز به آمادهسازی پیچیده نمونه خون است. این به معنای سرعت و سهولت بیشتر در انجام آزمایش است.
این تراشه بسیار حساس است و قادر به تشخیص حتی مقادیر بسیار کمی از وزیکولهای خارج سلولی است. این ویژگی بسیار مهم است، زیرا برخی سرطانها تنها با وجود مقادیر بسیار کم این وزیکولها تشخیص داده میشوند.
دانشمندان معتقدند که این فناوری میتواند در زمینههای مختلف تحقیقات پزشکی، از جمله تحقیقات سرطان، کشف نشانگرهای زیستی و نظارت بر بیماریها، کاربردهای بسیار مهمی داشته باشد. این پیشرفت میتواند به تشخیص زودهنگام و موثرتر انواع مختلف سرطان کمک کند.
اگرچه این آزمایش پیشرفت قابل توجهی است، اما هنوز به تکمیل نیاز دارد.
یکی از محدودیتهای این آزمایش، عدم توانایی آن در تشخیص دقیق نوع سرطان است. EGFRهای جهشیافته نه تنها در گلیوبلاستوما، بلکه در برخی سرطانهای دیگر نیز یافت میشوند. بنابراین، تشخیص مثبت این نشانگرها به تنهایی نمیتواند به طور قطعی وجود گلیوبلاستوما را تأیید کند.
علاوه بر این، برخی بیماران مبتلا به گلیوبلاستوما ممکن است بدون جهش در EGFR نیز دچار این بیماری شوند. این نشان میدهد که این آزمایش نمیتواند همه موارد گلیوبلاستوما را تشخیص دهد.
برای بهبود دقت این آزمایش، دانشمندان نیاز دارند تا تحقیقات بیشتری انجام دهند و نشانگرهای زیستی خاصتر را شناسایی کنند. با بررسی نمونههای خون از تعداد بیشتری بیمار، میتوان اطلاعات دقیقتری درباره نشانگرهای مرتبط با گلیوبلاستوما به دست آورد.
در نتیجه، این آزمایش هنوز در مرحله توسعه است و نیاز به بهبودهای بیشتری دارد. با ادامه تحقیقات و پیشرفتهای تکنولوژیکی، امید است که در آینده نزدیک بتوان یک آزمایش دقیقتر و جامعتر برای تشخیص سرطان مغز ارائه داد.