مقایسه سامانه پدافند هوایی تاد با اس 400 ؛ آمریکایی یا روسی، برتری با کدام است؟

از آنجایی که تقابل قدرت نظامی آمریکا و روسیه می‌تواند سرنوشت جهان را تعیین کند، سراغ مقایسه سامانه پدافند هوایی تاد با اس 400 رفته‌ایم. برتری با کدام است؟

موشک باران پایگاه‌های هوایی اسرائیل در عملیات وعده صادق (2) نشان داد که گنبد آهنین و فلاخن داوود یا پیکان، افسانه نیستند و می‌توان به راحتی با چند موشک بالستیک ناکارآمدی آن‌ها را به تصویر کشید. نقطه‌زنی موشک هایپرسونیک فتاح 1 و اصابت آن به قلب حیفا و تل آویو، ضربه مهلکی بر پیکره رژیم صهیونیستی و متحدانش بود.

مقایسه سامانه پدافند هوایی تاد با اس 400

پس از موفقیت آمیز بودن دو حمله موشکی سپاه، زمزمه‌هایی از استقرار سامانه دفاع موشکی THAAD آمریکا در مرز اسرائیل به گوش می‌رسد که اگر صحت داشته باشد، نشان می‌دهد که صهیونیست‌ها تازه به عمق فاجعه‌ای که برایشان رقم خورده، پی برده‌اند. البته همزمان با انتشار اخباری مبنی بر استقرار سامانه تاد در سرزمین‌های اشغالی، شایعاتی مبنی بر تحویل سامانه‌های پدافند S-400 روسیه به کشورمان شنیده می‌شود.

امروزه پیشرفت‌های علم و فناوری منجر به طراحی و توسعه جنگ افزارهای قدرتمند و توانمند شده که از مهم‌ترین آن‌ها در زمینه دفاعی می‌توان به سامانه‌های دفاع هوایی اشاره کرد. دو مثال بی‌نقص و بی‌نظیری که در این زمینه باید مورد توجه قرار بگیرد، سپر ضد بالستیک تاد آمریکا و سامانه پدافند موشکی اس 400 روسیه است. در ادامه به مقایسه این دو سامانه موشکی می‌پردازیم.

فهرست محتوا

پیشینه‌ای کوتاه از THAAD و S-400

قصه طراحی و تولید سامانه موشکی ضد بالستیک تاد به سال 1991 میلادی و همزمان با پایان جنگ خلیج فارس باز می‌گردد. آمریکا در طی آن سال‌های سخت به این فکر افتاد که سپر دفاعی قدرتمندی برای مقابله با موشک‌های بالستیک و نقطه‌زن توسعه دهد. در کنگره این کشور دو قانون تصویب شد که تأکید می‌کرد باید تا تاریخ مشخصی یک سامانه دفاع هوایی طراحی شود.

از اوایل سال 2000 میلادی بود که ارتش آمریکا موفق شد پروژه ساخت تاد را استارت بزند و برای ساخت آن با کمپانی لاکهید مارتین قراردادی به ارزش 689 میلیون دلار منعقد کرد. نسخه نهایی و عملیاتی THAAD از سال 2008 به خدمت ارتش درآمد و ادامه ماجرا.

و اما اواخر سال 1999 میلادی و همزمان با ورود به قرن بیست‌ویکم، روس‌ها به این فکر افتادند که یک سامانه پدافند موشکی مدرن طراحی کنند. اس 400 که نتیجه ارتقا و بهینه‌سازی‌های S-300 PMU2 بوده، قرار بود با نام S-300 PMU3 به میدان بیاید، اما به علت تغییر و تحولات عمیقی که داشت، با نام جدید ساخته شد.

این سامانه موفق در سال 2001 آزمایشات خود را با موفقیت طی کرد و از سال 2004 میلادی با موفقیت عملیاتی شد. روس‌ها سخت تلاش کردند تا ضمن مقابله با تهدیدات هوایی بالستیک، راهی برای دفع موشک‌های مزاحم کروز پیدا کنند. به این ترتیب با یک تیر دو نشان زدند.

بیشتر بخوانید:

معرفی جنگنده صاعقه ؛ با عقاب بمب افکن ایرانی آشنا شوید

پیکربندی سامانه تاد و اس 400

سامانه تاد اجزای مختلفی به شرح زیر دارد:

• رادار
• واحد فرماندهی
• واحد کنترل و ارتباطات
• پرتابگر و موشک‌های رهگیر

سامانه اس 400 اجزای مختلفی به شرح زیر دارد:

• خودرو ارتباطی
• خودرو فرمانده
• رادار هشدار دهنده و درگیری
• واحد پرتابگر و موشک
• خودرو بارگذار و حامل موشک

مقایسه رادارها

یکی از مهم‌ترین نقاط قوتی که سامانه دفاع هوایی تاد آمریکا دارد، رادار قدرتمند و کم نظیر AN/TPY-2 است. این رادار آرایه فازی در باند ایکس است و با 72 ماژول فرستنده و گیرنده نیمه هادی، 25344 آرایه آنتن را تغذیه می‌کند. از مهم‌ترین مشخصات این رادار می‌توان به کشف و رهگیری تا فاصله 1000 کیلومتری و قابلیت تشخیص نوع موشک اشاره کرد.

آنتن، تجهیزات الکترونیکی، سیستم خنک کننده و کنترل اپراتور در حین عملیات از اجزای مختلف AN/TPY-2 هستند. رادار تاد دو حالت جستجو برای هدف دارد:

در حالت اول رادار را در نزدیکی مرز کشور متخاصم مستقر می‌کنند تا به محض شلیک موشک، فرآیند شناسایی آغاز شده و اطلاعات لازم برای واحد فرماندهی و رده‌های بالاتر ارسال گردد. همچنین در دومین حالت که ترمینال نامیده شده، رادار علاوه بر کشف هدف، موظف است که آن را رهگیری کرده و اطلاعات موشک را به واحد فرماندهی ابلاغ کند.

رادار AN/TPY-2 بزرگ‌ترین رادار زمین پایه متحرک است که باعث سهولت حمل و نقل می‌شود و می‌توان اجزای مختلف آن را با هواپیماهای ترابری، کشتی و حتی قطار جابه‌جا کرد. هم اکنون به نظر می‌رسد که یک هواپیمای ترابری، این سامانه را به پایگاه هوایی نواتیم در اسرائیل منتقل کرده‌اند.

برخلاف تک رادار بودن سامانه تاد، S-400 روس‌ها از چندین رادار جستجو و درگیری پیشرفته تشکیل شده است. اولین راداری که باید به آن اشاره کرد، 92N6E بوده که همچون رادار تاد، آرایه فازی در باند ایکس است و می‌تواند با چرخش 360 درجه و برد 600 کیلومتری به کشف اهداف بپردازد. این رادار توان رهگیری 100 هدف و اولویت‌بندی آن‌ها را دارد و در یک زمان قادر است با 6 هدف درگیر شود.

رادار بعدی که سامانه اس 400 به آن مجهز شده، 30N6E2 است. این رادار می‌تواند 72 هدف را کشف کرده و با 36 تا از آن‌ها درگیر شود. زاویه چرخش آن 360 درجه بوده و در باند ایکس طراحی شده است. سومین رادار جستجو و درگیری سامانه پدافندی روس‌ها، 96L6 است که به کمک یک کابل نوری به مرکز فرماندهی متصل شده است. این رادار با چرخش 360 درجه‌ای خود و برد 300 کیلومتری می‌تواند تا 100 هدف را رهگیری کند.

بیشتر بخوانید:

لیست گرانقیمت‌ترین هواپیماهای نظامی آمریکا منتشر شد

مقایسه پرتابگر و موشک‌ها

سامانه دفاع موشکی THAAD را یک خودرو زرهی M1075 PLS حمل می‌کند و اجزای مختلفی نظیر نگهدارنده موشک، بخش قطعات الکترونیک، ژانراتور و بسته باتری روی آن سوار می‌شود. هر یک از این خودروها می‌توانند تا 8 موشک را جابه‌جا کرده و در کمتر از 30 دقیقه سامانه را عملیاتی کنند.

موشک رهگیر تاد 6.17 متر طول، 37 سانتی متر قطر، 900 کیلوگرم وزن و 200 کیلومتر برد دارد. اجزای مختلف موشک عبارتنداز: پیشران و موتور جداکننده سوخت جامد تک مرحله‌ای با نازل کنترل رانش. سرعت این موشک 8.24 ماخ است.

از آنجایی که سامانه S-400 ارتقایافته نسخه اس 300 به حساب می‌آید، می‌تواند از لانچرهای مختلفی پشتیبانی کند که یکی از آن‌ها 5P90S AND SE است که روی یک شاسی هشت چرخ خودرو ماز 6909 سوار می‌شود. لانچرهای دیگری هم مثل 5P85SE2 و 5P85TE2 با قابلیت حمل 4 موشک می‌توانند وظیفه این سامانه را انجام دهند.

از مهم‌ترین موشک‌های سامانه اس 400 روسیه باید به 48N6E، E2، 48N6E2 و 48N6E3 اشاره کرد که مهم‌ترین آن‌ها 250 کیلومتر برد دارد. البته موشک 40N6 با حداکثر برد 400 کیلومتری و ارتفاع درگیری 185 کیلومتر، می‌تواند آواکس و هواپیماهای سوخت‌رسان را منهدم سازد.

تفاوت‌های کلیدی بین دو سامانه تاد و اس 400

قطع به یقین هر دو سامانه پیشرفته و مدرن هستند و توانمندی خود را بارها نشان داده‌اند. علیرغم اینکه تاد و اس 400 جزو بهترین سپرهای موشکی هستند، اما تفاوت‌های اساسی و مهمی بین آن‌ها به چشم می‌خورد که احتمالا سرنوشت هر یک را در آینده نزدیک مشخص خواهد کرد.

آمریکایی‌ها تاد را به منظور رهگیری موشک‌های بالستیک در ارتفاعات بالا طراحی کردند و هدف از توسعه آن بیشتر دفاع موشکی بود نه یک سامانه دفاع هوایی! THAAD سیستمی تک بعدی است و می‌تواند اهداف را از فاصله 150 تا 200 کیلومتری رهگیری و منهدم کند و هواپیماها و پرنده‌هایی که بیشتر از این ارتفاع دارند، خارج از قلمرو تاد در امان خواهند بود.

از این نظر که سامانه S-400 روسیه یک ساختار دفاعی چند لایه ارائه می‌دهد، قادر به مقابله با انواع تهدیدات هوایی نظیر موشک‌ها، هواپیماها و پرنده‌های رادارگریزی مثل F-35 است. برد این سپر موشکی 400 کیلومتر بوده و با تنوع موشکی که دارد، می‌تواند به خوبی با اهداف خود درگیر شود. در مجموع اس 400 نسبت به تاد، منعطف‌تر بوده و پوشش گسترده‌تری دارد.

بیشتر بخوانید:

بررسی جنگنده اف ۱۴ تامکت ؛ عقاب تیز پرواز ایران در نبردهای هوایی

تاد، متخصص موشک‌های بالستیک است

هدف اصلی از طراحی THAAD، مقابله با موشک‌های کوتاه برد و برد متوسط بالستیک بوده و می‌تواند اهداف خود را تا فاصله 200 کیلومتری رهگیری و منهدم کند. همچنین این سامانه توانایی مقابله با اهداف برد بلند را پیش از اصابت دارد و می‌تواند گزینه خوبی برای مقابله با موشک‌های بالستیک ایران باشد.

تاد مدتی پیش توانست برای نخستین بار عملیاتی بودن خود را نشان دهد و توانست یک موشک بالستیک حوثی‌های یمن را رهگیری کرده و منهدم سازد. بنابراین اثربخشی این سامانه به وضوح اثبات شده است.

البته یکی از نقاط ضعف این سامانه موشکی، انحصاری بودن آن برای مقابله با اهداف بالستیک است. با این اوصاف اگر دشمن با پهپاد یا جنگنده‌ها حمله کند، ناتوان خواهد بود. از طرف دیگر برد موشک‌های آن حداکثر 200 کیلومتر است در حالی که بیشترین برد موشک اس 400 به 400 کیلومتر می‌رسد.

اس 400، سامانه‌ای چندلایه با موشک‌های متنوع

گفتیم که S-400 چندمنظوره و چند لایه است و می‌تواند نه تنها با موشک‌های بالستیک درگیر شود، بلکه توانایی مقابله با موشک‌های کروز را هم دارد. از مهم‌ترین مزایای این سپر دفاع هوایی می‌توان به تنوع موشک‌های آن اشاره کرد که بالاتر به معرفی اجمالی آن‌‌ها پرداختیم.

شاید اس 400 قابلیت رهگیری موشک‌های بالستیک را داشته باشد، اما قطعا دقت آن برای انهدام چنین اهدافی به اندازه سامانه تاد نیست! رویکر چندین لایه این سامانه نیاز به هماهنگی بیشتری در زیرساخت‌ها دارد و به پیچیدگی آن می‌افزاید. همچنین استفاده از آن در جنگ با اوکراین، مقداری از ابهت و اقتدارش را از بین برد.

مقایسه هزینه پرتابه‌های تاد و اس 400

برای مقایسه هزینه‌های این دو سپر دفاع هوایی باید دو حالت را در نظر گرفت: هزینه تولید یا خرید و هزینه‌های تأمین و نگهداری. به هر حال هر موشک از این سامانه نیاز به جایگزین دارد و باید برای آن‌ها هزینه کرد.

برآوردها نشان می‌دهد که هزینه استقرار هر سامانه بین 2.3 تا 3 میلیارد دلار است. تاد یک سامانه متشکل از 6 لانچر است و هر یک از پرتابگرها حامل 8 موشک هستند. هر باتری از سامانه تاد، 240 تا 360 میلیون دلار هزینه خواهد داشت.

در نگاه کلی، سامانه اس 400 نسبت به نسخه آمریکایی ارزان‌تر است و هزینه استقرار هر باتری آن حدود 500 میلیون تا یک میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. علاوه بر این سپر دفاعی روس‌ها 8 پرتابگر دارد که هر یک از آن‌ها توانایی پرتاب 4 موشک دارند. هزینه هر پرتابه بین 1 تا 5 میلیون دلار است و برای شارژ باتری آن باید بین 32 تا 160 میلیون دلار بودجه در نظر گرفت.

در گجت نیوز بخوانید: خودرو زرهی هندی تاتا موتورز، یک هیولای هشت چرخ است کدام کشورها بیشترین جنگنده های سوخو را در ارتش خود دارند؟ هواپیمای ترابری نظامی لاکهید سی-۵ گلکسی چقدر سنگین است و چقدر می تواند حمل کند؟ واکنش روسیه به شایعه آزمایش هسته‌ای در ایران