دنباله دارهای تاریک اجرام آسمانی مرموزی هستند که به تازگی کشف شدهاند و درک ما از منظومه شمسی و پویایی آن را به چالش میکشند.
فضا پر از شگفتیها و ناشناختهها است. زمانی که فکر میکنیم همهچیز را درباره اجرام آسمانی میدانیم، ناگهان چیز جدیدی پیدا میشود و به ما یادآوری میکند که همیشه چیزهای بیشتری برای یادگیری وجود دارد. یکی از این شگفتیها، کشف دنباله دارهای تاریک است که نه تنها به درک ما از سیستم خورشیدی کمک میکنند، بلکه میتوانند کلید حل معمای پیدایش حیات باشند.
دنباله دارهای تاریک
دنبالهدارها، اجسام سنگی مملو از یخ هستند که هنگام نزدیک شدن به خورشید، گرم و تبخیر شده و دنبالههای گازی بلندی را به فضا پرتاب میکنند. در مقابل، سیارکها تکههای سنگی و فلزی هستند که فقط در فضا معلقاند و دنبالهای ندارند. این تفاوتها تا حد زیادی به ما کمک میکرد که اجرام آسمانی را دستهبندی کنیم.
بیشتر بخوانید:
سیارک ها و سرنوشت زمین: ما واقعا برای جلوگیری از فاجعه برخورد آماده هستیم؟
ظاهرا این دستهبندی منطقی و درست بود، اما دانشمندان با کشف «دنبالهدارهای تاریک» این تصور را دگرگون کردند؛ اجسامی که ظاهری شبیه سیارک دارند، اما رفتاری مشابه دنبالهدارها از خود نشان میدهند. نخستین بار در سال ۲۰۲۳، دانشمندان یک دنبالهدار تاریک و بعدها شش نمونه دیگر را شناسایی کردند. اخیرا، یک گروه بینالمللی از ستارهشناسان، هفت مورد دیگر را نیز کشف کرده و تعداد کل آنها را به ۱۴ عدد رساندهاند.
دنباله دارهای تاریک به چند دسته تقسیم میشوند؟
یافتههای جدید نشان میدهند که دنبالهدارهای تاریک به دو دسته تقسیم میشوند. کشف این دستهبندی جدید میتواند به درک بهتر چگونگی شکلگیری شرایط مساعد حیات روی زمین کمک کند.
به گفته گروهی از پژوهشگران به رهبری Seligman اخترفیزیکدان دانشگاه ایالتی میشیگان، یافتهها نشان میدهند که این دنبالهدارها بر اساس مدار و اندازه به دو دسته متمایز تقسیم میشوند. این اجرام، دستهای از اجرام منظومه شمسی را تشکیل میدهند که احتمالا موادی مانند ترکیبات فرار و آلی، ضروری برای شکلگیری حیات را به زمین منتقل کردهاند.
با افزایش تعداد دنبالهدارهای تاریک شناساییشده، این پرسش مطرح شد که آیا عاملی برای تمایز آنها وجود دارد یا خیر. یک نوع از این دنبالهدارها در بخش داخلی منظومه شمسی، درون مدار مریخ، قرار دارند. این دسته معمولا کوچکتر با قطری کمتر از چند ده متر و مداری تقریبا دایرهای و منظم به دور خورشید دارند.
نوع دیگر، مدارهایی نامنظمتر و بیضی شکل دارند و تا نزدیکی مشتری و حتی نزدیکتر از عطارد به خورشید میرسند. این دنبالهدارها همچنین از نوع قبلی بزرگترند و قطرشان به صدها متر میرسد.
شتاب غیرعادی، نشانگر دنباله دارهای تاریک
یکی از اثرات خروج گاز از این دنبالهدارها، تغییر در حرکت آنهاست. سازوکارهای متعددی میتوانند سرعت اجرام فضایی را تغییر دهند. برای مثال میتوان به شتاب مداری که با تغییر فاصله جرم از خورشید تغییر میکند و همچنین اثر یارکوفسکی (تغییری در چرخش جسم ناشی از اختلاف دما و میزان تابش نور) اشاره کرد.
در حقیقت دنبالهدارهای تاریک، دنبالهای ندارند که قابل مشاهده باشد، نشانه اصلی فعالیت آنها شتاب غیرعادیشان است. به گفته Davide Farnocchia ستارهشناس آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا، مشاهده چنین اختلالی در حرکت اجرام آسمانی، معمولا نشانهای از وجود یک دنبالهدار است که مواد فرار از سطح آن خارج شده و نیروی محرکه کوچکی ایجاد میکنند.
اگرچه ماهیت گازهای خروجی از این دنباله دارهای تاریک مشخص نیست، اما شتاب آنها با قوانین گرانش و اثر یارکوفسکی قابل توجیه نیست. اکنون، با وجود تعداد قابل توجهی از دنبالهدارهای تاریک، میتوانیم به تحلیلهای آماری معناداری دست یابیم.
هنوز پرسشهای بیپاسخ زیادی در مورد این اجرام مرموز وجود دارد. آیا آنها حاوی یخ هستند یا ماده دیگری آزاد میکنند که باعث شتاب غیرعادیشان میشود؟ چرا دو دسته متفاوت از آنها وجود دارد؟ تعداد کل آنها چقدر است؟
پرسشهای بیپاسخ درباره دنبالهدارهای تاریک
مطالعات جدید نشان میدهند که احتمالا تعداد بسیار بیشتری از دنباله دارهای تاریک در بخش داخلی منظومه شمسی وجود دارند که از آنها بیخبریم. این موضوع پیامدهایی برای سامانههای دفاع سیارهای دارد، زیرا محاسبات ما برای ارزیابی خطر سیارکها بر مدلسازی دقیق مداری استوار است. از آنجا که شتاب غیرعادی میتواند مدار یک جرم فضایی را تغییر دهد، باید این عامل را در ارزیابی میزان خطر احتمالی آن در نظر گرفت.
با توجه به تازگی کشف این اجرام آسمانی، دانستههای ما در مورد آنها بسیار اندک است. بیشک، پژوهشهای آینده به دنبال پاسخ به این پرسشها خواهند بود: ماهیت آنها چیست؟ از کجا آمدهاند؟ و تعدادشان چقدر است؟ این یافتهها به این دلیل اهمیت دارند که میتوانند درک ما از منشاء حیات روی زمین را تحت تأثیر قرار دهند.
سلیگمان در ادامه گفت که این دنباله دارهای تاریک میتوانند منبع جدیدی برای انتقال مواد ضروری برای شکلگیری حیات به زمین باشند. هرچه بیشتر در مورد آنها بیاموزیم، درک بهتری از نقش آنها در پیدایش سیاره خود خواهیم داشت.
- کشف دنباله دارهای تاریک ؛ آنها میتوانند کلید حل معمای پیدایش حیات باشند!
- تلسکوپ جیمز وب یک کهکشان شبیه به کودکی کهکشان راه شیری را کشف کرد!
- ماجرای عجیب حفره بوتس؛ در این منطقه بزرگ از فضا هیچ چیز وجود ندارد
- ناسا برنامه سفر به ماه را باز هم به تاخیر انداخت؛ اینبار مشکل چیست؟
- چرا با وجود میلیاردها ستاره آسمان شب تاریک است؟