اسکرامبل جتها چیست و چقدر طول میکشد؟ از آمادهباش خلبانان تا پرواز جنگندهها برای رهگیری، با مراحل و زمان اسکرامبل در هوانوردی نظامی آشنا شوید.
اگر رمانهای نظامی خوانده یا فیلمهای هوانوردی نظامی تماشا کرده باشید، احتمالا اصطلاح اسکرامبل (Scramble) را شنیدهاید. در این حالت خلبانان و خدمه با عجله در پایگاه هوایی یا عرشه ناو هواپیمابر میدوند و لحظاتی بعد، جنگندهها به پرواز درمیآیند. اغلب بعد از این دستور، شاهد نبردی هوایی و رویارویی جنگندهها با دشمن هستیم!
اگرچه به نظر میرسد اسکرامبل صرفا به معنای پرواز سریع ناوگان هوایی باشد، اما در واقع هماهنگی پیچیدهای بین پایگاههای مختلف، سامانههای شناسایی، پرسنل و تجهیزات است. شاید تصور کنید که اسکرامبل به ندرت اتفاق میافتد، اما در واقعیت، این اتفاق بیشتر از آنچه فکر میکنید رخ میدهد.
اسکرامبل، فرمان جنگ به جتها است
اسکرامبل در هوانوردی نظامی به معنای «حرکت سریع» است. وقتی دستور اسکرامبل صادر میشود، خلبانان باید به سرعت از محل استقرار خود حرکت کرده، سوار هواپیماهایشان شده و به پرواز درآیند. هدف این است که هواپیماهای آمادهباش در اسرع وقت از زمین بلند شوند.
معمولا زمانی دستور اسکرامبل صادر میشود که جتهای آمادهباش باید هواپیما یا ناوگان دیگری را که بدون مجوز به مرزهای یک کشور (یا متحد آن) نزدیک میشود، رهگیری کنند. همچنین، اگر هواپیما یا وسیلهای وارد حریم هوایی ممنوعه (مانند حریم هوایی بالای واشنگتن دیسی) شود یا پروازی نشان دهد که ربوده شده است، ممکن است دستور اسکرامبل در داخل مرزهای یک کشور صادر شود. برای مثال، پرواز ۵۲۲ هلیوس ایرویز پس از عدم پاسخگویی خلبانانش توسط نیروی هوایی یونان رهگیری شد.
جالب است بدانید که بمبافکنهای استراتژیک نیز میتوانند اسکرامبل شوند. این موضوع در اوج جنگ سرد، زمانی که فرماندهی هوایی استراتژیک ایالات متحده چندین بمب افکن B-52 استراتوفورترس را در حالت آمادهباش زمینی نگه میداشت، صادق بود. این بدان معنا بود که این بمبافکنها باید در حدود پنج دقیقه آماده پرواز میبودند تا در صورت حمله، ناوگان بمبافکنهای ایالات متحده بتوانند به سرعت به پرواز درآمده و عملیات رهگیری یا حمله تلافیجویانه را انجام دهند.
اصطلاح اسکرامبل برای اولین بار در طول نبرد فرانسه و نبرد بریتانیا در جنگ جهانی دوم استفاده شد. خلبانان نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا و نیروی هوایی فرانسه در حالت آمادهباش برای دفاع از آسمان فرانسه در برابر هواپیماهای آلمان نازی بودند. هنگامی که لوفتوافه (نیروی هوایی آلمان) شناسایی میشد، این خلبانان متفقین به سرعت به سمت هواپیماهای جنگنده خود میدویدند، پرواز میکردند و با دشمن درگیر میشدند.
در سیستم دفاع هوایی پیچیده بریتانیا، موسوم به سیستم داودینگ، به فرماندهی جنگنده بریتانیا و خلبانانش زمان کافی برای آمادهسازی اسپیتفایرها و هاریکینها (دو هواپیمای برجسته در نبرد بریتانیا) برای مقابله با تهدید آلمان داده میشد.
اصطلاح رسمی برای اسکرامبل در ناتو “Quick Reaction Alert” و در وزارت دفاع ایالات متحده “Airspace Control Alert” است. رویههای مربوط به اسکرامبل بین کشورها و حتی نیروهای نظامی مختلف، متفاوت است. در نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا، از رادارهای نظامی و غیرنظامی زمینی برای نظارت بر حریم هوایی اطراف بریتانیا استفاده میشود. این سیستم به صورت ۲۴ ساعته و در تمام طول سال برای ایجاد RAP (تصویر هوایی شناخته شده) که موقعیت و شناسایی هر هواپیما در داخل و اطراف جزایر بریتانیا را به اپراتورها نشان میدهد، کار میکند.
چه زمانی فرمان اسکرامبل به جتها صادر میشود؟
اگر مرکز گزارش کنترل (CRC) هواپیمای ناشناختهای را مشاهده کند، به مرکز عملیات ملی هوا و فضا (NASOC) اطلاع میدهد که تصمیم میگیرد آیا رهگیری ضروری است یا خیر. در صورت لزوم، NASOC به CRC دستور اسکرامبل جتها را میدهد. CRC سپس این دستور را به پایگاه نیروی هوایی سلطنتی در Lossiemouth در اسکاتلند منتقل میکند که جتهای یوروفایتر تایفون را برای رهگیری اعزام میکند. خلبانان در پایگاه نیروی هوایی سلطنتی Coningsby نیز در کابین جنگندههای خود در حالت آمادهباش قرار میگیرند تا در صورت نیاز پشتیبانی اضافی اعزام شود.
معمولا چهار تا پنج دقیقه طول میکشد تا خلبانان آمادهباش که لباس پرواز به تن دارند، سوار جتهای جنگنده مسلح و سوختگیری شده خود شوند، هواپیما را روشن کنند، روی باند تاکسی کنند و سپس با استفاده از پسسوزها به پرواز درآیند. اگر خلبانان از قبل در کابینهای خود نشسته و منتظر باشند، این زمان حدود دو دقیقه کاهش مییابد.
هنگامی که اسکرامبل در جنگ جهانی دوم معرفی شد، وظیفه خلبانان جنگنده، سرنگونی هواپیماهای دشمن بود که قصد بمباران اهدافی در فرانسه و انگلیس را داشتند. در طول جنگ سرد، نیروهای آمادهباش فرماندهی هوایی استراتژیک برای انجام حملات تلافیجویانه در صورت بمباران ایالات متحده توسط اتحاد جماهیر شوروی به عنوان نوعی بازدارندگی در نظر گرفته شده بودند.
خوشبختانه، امروزه نیازی به نگرانی در مورد آن موارد نیست. در عوض، اسکرامبل اغلب به معنای کار پلیسی هوایی است که در آن هواپیماهای غیرپاسخگو را بررسی کرده و در صورت لزوم آنها را تعقیب، شناسایی و اسکورت میکنند. اگرچه جنگندههایی که این رهگیریها را انجام میدهند مسلح هستند، اما مأموریت آنها حفظ صلح است.
هواپیماهای ناتو اغلب در حال رهگیری و اسکورت هواپیماهای روسی که در حریم هوایی بینالمللی پرواز میکنند (که روسها نیز همین کار را با هواپیماهای ناتو انجام میدهند و یک رویه استاندارد است) دیده میشوند. سایر مأموریتها شامل کمک به خلبانان خصوصی گمشده، کمک به خدمه پرواز با مشکلات پزشکی و دستگیری قاچاقچیان مواد مخدر است که در ارتفاع پایین برای جلوگیری از شناسایی رادار پرواز میکنند.