آیا جنگنده اف ۲۲ رپتور همچنان بیرقیب است؟ در اینجا به خطرناکترین رقبای این جنگنده پیشرفته آمریکایی و مقایسه آنها خواهیم پرداخت.
جنگنده اف ۲۲ رپتور بهعنوان برترین جنگنده جهان شناخته میشود. این هواپیما به دلیل قابلیتهای پنهانکاری، سرعت بالا و مانورپذیری فوقالعادهاش، در نبردهای هوایی برتری دارد. رپتور توسط شرکت لاکهید مارتین ساخته شده و در سال ۲۰۰۵ وارد خدمت نیروی هوایی ایالات متحده شده است. این جنگنده قادر به حمل انواع موشکها و بمبهای هدایتشونده است. با این حال، این جنگنده، برخلاف F-35 Lightning II، ممکن است در انجام مأموریتهای غیر از برتری هوایی با محدودیتهایی مواجه شود.
جنگنده هایی که توان رقابت با اف ۲۲ رپتور را دارند
در دنیای جنگندههای جت، جنگنده اف ۲۲ رپتور برای سالها بهعنوان نماد برتری هوایی شناخته شده است. این جنگنده نسل پنجم با ترکیبی از پنهانکاری، سرعت مافوق صوت، مانورپذیری بالا و سیستمهای اویونیک پیشرفته، استانداردی را برای جنگندههای دیگر تعیین کرده است. با این حال، با پیشرفت فناوریهای نظامی در سراسر جهان، این سوال مطرح میشود که آیا جنگندههای دیگری وجود دارند که بتوانند این جایگاه را به چالش بکشند؟ این مقاله به بررسی جنگندههایی میپردازد که به طور بالقوه توانایی رقابت با F-22 رپتور را در عرصه نبردهای هوایی دارند و نقاط قوت و ضعف هر یک را در مقایسه با این جنگنده افسانهای مورد بررسی قرار میدهد.
۱. Sukhoi Su-57 (فِلون)
- کشور سازنده: روسیه
- ورود به خدمت: ۲۰۲۰
- نقش: جنگنده چندمنظوره پنهانکار
- تعداد تقریبی تحویل داده شده: شاید بیش از ۲۰ فروند
Sukhoi Su-57 Felon، مدرنترین جنگنده روسیه و به عنوان یک جنگنده نسل پنجم شناخته میشود. باور بر این است که رپتور در نقش برتری هوایی بسیار قدرتمندتر از فلون است. با این حال، این بدان معنا نیست که Su-57 تهدیدی محسوب نمیشود. Su-57 به دلیل تعداد تولید بسیار پایین و عدم استفاده از موتورهای نسل پنجم (هنوز از موتورهای قدیمی غیر پنهانکار Saturn AL-41F1 استفاده میکند که در خانواده Su-27 Flanker به کار میرود و نه موتورهای برنامهریزی شده Saturn AL-51)، نقاط ضعف بزرگی دارد. عملکرد Su-57 در میدان نبرد اوکراین ضعیف به نظر میرسد و هیچ پیروزی هوایی برای این جنگنده گزارش نشده است (به جز سرنگونی پهپاد وفادار S-70 Okhotnik-B (Hunter-B) خودش). این هواپیما در انجام مأموریتهای نفوذ یا سرکوب پدافند هوایی اوکراین نیز موفق نبوده است.
۲. Chengdu J-20 Mighty Dragon
- کشور سازنده: چین
- ورود به خدمت: ۲۰۱۷
- نقش: جنگنده برتری هوایی پنهانکار
- تعداد تقریبی تحویل داده شده: بیش از ۲۰۰ (شاید بیش از ۳۰۰ فروند)
چنگدو جی-۲۰ پیشرفتهترین جنگنده چین و بهعنوان یک جنگنده نسل پنجم معرفی میشود. این هواپیما مانند تایفون آلمانی نمیتواند رپتور را با توپ خود هدف قرار دهد، زیرا به توپ مجهز نیست. وزارت دفاع ایالات متحده گاهی اوقات J-20 را بیشتر یک جنگنده نسل ۴.۵ توصیف میکند تا یک جنگنده نسل ۵. با این وجود، این یک پلتفرم بسیار توانا و جهشی بزرگ نسبت به جنگندههای قدیمیتر چینی است. مدلهای ساخته شده پس از سال ۲۰۱۸ به موتورهای جدید WS-10 Taihang مجهز شدهاند. J-20 میتواند حداقل در شرایط خاص نسبت به رپتور برتری داشته باشد. یکی از مزایای بزرگ J-20 تعداد تولید شده از آن است.
این نه تنها به این معنی است که در حال حاضر تعداد جی ۲۰ های بیشتری نسبت به رپتور وجود دارد، بلکه احتمالا به این معنی است که چینیها دائما این پلتفرم را بهبود میبخشند (مانند F-35). علاوه بر این، FC-31/J-35 جدید به عنوان یک جنگنده نسل پنجم سطح پایین برای صادرات و نیروی دریایی چین در نظر گرفته میشود و اعتقاد بر این است که به اندازه جنگنده J-20 پیشرفته نیست.
۳. Eurofighter Typhoon/Rafale
- کشور سازنده: بریتانیا/آلمان/ایتالیا (تایفون)؛ فرانسه (رافال)
- ورود به خدمت: ۲۰۰۳ (یوروفایتر)؛ ۲۰۰۱ (رافال)
- نقش: جنگنده چندمنظوره
- تعداد تقریبی سفارش داده شده: بیش از ۶۸۰ فروند تایفون و ۵۵۰ فروند رافال
یوروفایتر تایفون (Eurofighter Typhoon) یک جنگنده اروپایی فوقالعاده است که برای برتری بر همتایان شوروی خود ساخته شده است. با این حال، تایفون (مانند تمام جتهای دیگر) در تمرینات برای کسب پیروزی در برابر F-22 Raptor با مشکل مواجه میشود. هر زمان که تایفون در برابر رپتور پیروز میشود، به عنوان یک خبر مهم گزارش میشود، دقیقا به این دلیل که به ندرت اتفاق میافتد. در سال ۲۰۱۲، یک تایفون آلمانی در حین تمرین، یک رپتور را با مسلسل خود غافلگیر و سرنگون کرد که احتمالاً بیشتر از هر چیز دیگری یک اتفاق تصادفی بود. همین را میتوان در مورد داسو رافال فرانسوی نیز گفت.
رافال همتای اروپایی تایفون است (جاستین برانکس از اندیشکده RUSI میگوید که رافال به لطف بهروزرسانیهای مداوم فرانسویها که آن را به جنگندهای بالغ تبدیل کرده، حتی سیستم بهتری از تایفون دارد). داسو رافال به عنوان یک جنگنده چندمنظوره با توانایی انجام هر مأموریتی در بهترین شرایط ممکن (omnirole) شناخته میشود، هواپیمایی که توانایی انجام مأموریتهای بیشتری نسبت به سایر جتهای جنگنده دارد. از طرف دیگر، رافال برخلاف رپتور به عنوان یک پلتفرم تخصصی برای تسلط هوایی ساخته نشده است.
۴. F-15EX Strike Eagle
- کشور سازنده: ایالات متحده
- ورود به خدمت: ۲۰۲۴
- نقش: جنگنده تهاجمی چندمنظوره
- تعداد تقریبی ساخته شده برای نیروی هوایی ایالات متحده: حدود ۱۰۰ فروند
F-15EX Strike Eagle جدیدترین نسخه از خانواده جتهای جنگنده ایگل است که در اصل برای نقش برتری هوایی ساخته شده است. ایگل به دلیل کسب بیش از ۱۰۰ پیروزی هوا به هوا و عدم سرنگونی در هیچ درگیری هوا به هوایی، شهرت زیادی دارد. با این حال، در حالی که F-15EX Strike Eagle قدرتمند است و امروزه قادر به مقابله با هر جنگنده نسل چهارم دیگری است، در واقع پسرعموی مسنتر رپتور محسوب میشود.
در برخی موارد، Strike Eagle حتی میتواند از رپتور هم بهتر باشد، اما همیشه یک نقطه ضعف بزرگ نسبت به رپتور داشته است. بوئینگ میگوید: «F-15EX با تکیه بر میراث تسلط هوایی، رکورد رزمی بدون شکست خود را با طراحی و فناوری پیشرفته ترکیب میکند تا قابلیتهای نسل بعدی را ارائه دهد که آن را کاملا به آینده رزم سوق میدهد.»
۵. جنگنده تسلط هوایی نسل جدید (NGAD)
- کشور سازنده: ایالات متحده
- ورود به خدمت: ۲۰۳۰ (برنامهریزی شده – نامطمئن)
- نقش: جنگنده تسلط هوایی چندمنظوره
- تعداد تقریبی ساخته شده برای نیروی هوایی ایالات متحده: ۲۰۰ فروند
جنگنده نسل ششم NGAD نیروی هوایی ایالات متحده تقریبا در نقش برتری هوایی از F-22 Raptor پیشی خواهد گرفت. با این وجود، تواناییهای آن به تصمیمی که نیروی هوایی در توسعه این جنگنده اتخاذ میکند، بستگی دارد. NGAD تنها به این دلیل در حال توسعه است که تولید جنگنده اف ۲۲ رپتور پس از پایان جنگ سرد، پیش از موعد لغو شد (تنها ۱۸۷ فروند از این جت تولید شد، در حالی که در ابتدا قرار بود ۷۵۰ فروند از آن تولید شود). در حال حاضر، نیروی هوایی ایالات متحده میخواهد NGAD در حدود سال ۲۰۳۰ وارد خدمت شود. با این حال، ابهاماتی در مورد برنامه NGAD (یا حداقل بخش جنگنده سرنشیندار برنامه) وجود دارد.
به نظر میرسد که نیروی هوایی از هزینه این برنامه ناراضی است و در عین حال مطمئن نیست که آیا یک جنگنده سرنشیندار بهترین گزینه در دهههای ۲۰۴۰ و ۲۰۵۰ خواهد بود یا خیر (زیرا تهدیدها و پهپادها به سرعت در حال توسعه هستند). نیروی هوایی همچنین اعلام کرده است که NGAD جایگزینی برای رپتور نخواهد بود (بیانیهای که بسیاری را متعجب کرد) و این برنامه اکنون متوقف شده است تا بررسی شود و هنوز مشخص نیست که دولت در مورد این برنامه چه تصمیمی خواهد گرفت.
۶- جنگنده نسل ششم F/A-XX
- کشور سازنده: ایالات متحده
- ورود به خدمت: ۲۰۳۵ (برنامهریزی شده)
- نقش: جنگنده چندمنظوره پنهانکار
- تعداد تقریبی تحویل داده شده: تاکنون هیچ F/A-XX تحویل داده نشده است (در حال توسعه)
نیروی دریایی ایالات متحده برای جنگنده نسل ششمی سرنشیندار خود اشتیاق بیشتری نسبت به نیروی هوایی برای جنگنده NGAD نشان داده است. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا F/A-XX هرگز توسعه خواهد یافت یا خیر (در حال حاضر سؤالات زیادی در مورد تقریبا تمام پروژههای جنگنده نسل ششم در سراسر جهان وجود دارد). در حال حاضر، نیروی دریایی میخواهد F/A-XX در حدود سال ۲۰۳۵ وارد خدمت شود – اگر وارد خدمت شود، میتواند در نقش برتری هوایی رقیب رپتور بوده یا از آن پیشی بگیرد.
تقریباً هر جنگنده نسل ششمی دیگری نیز میتواند در اینجا به عنوان رقیب بالقوه F-22 Raptor یا هواپیمایی که از آن پیشی میگیرد، ذکر شود. یکی دیگر از پروژههای قابل توجه شامل برنامه جهانی نبرد هوایی (یا Tempest) یک جت جنگنده نسل ششمی است که به طور مشترک توسط بریتانیا، ژاپن و ایتالیا توسعه مییابد (انتظار میرود در حدود سال ۲۰۳۵ وارد خدمت شود). یک پروژه دیگر نیز سیستم هوایی نبرد آینده است که به طور مشترک توسط آلمان، فرانسه و اسپانیا توسعه مییابد (که در سال ۲۰۴۰ یا بعد از آن عملیاتی خواهد شد). زمان نشان خواهد داد که آیا هر یک از این پروژهها در نهایت محقق میشود یا اینکه F-22 آخرین جنگنده بزرگ اختصاصی تسلط هوایی سرنشیندار خواهد بود.
۷- F-35 Lightning II
- کشور سازنده: ایالات متحده
- ورود به خدمت: ۲۰۱۵
- نقش: جنگنده چندمنظوره پنهانکار
- تعداد تقریبی تحویل داده شده: بیش از ۱,۰۷۰ فروند
شاید دومین هواپیمای توانمند جهان در نقش برتری هوایی، F-35 باشد. گزارش شده است که به طور مداوم، نسبت پیروزی هوا به هوای خیره کننده ۲۰ به ۱ را در تمرینات در برابر تعداد زیادی از جتهای جنگنده نسل چهارم (مقام دوم تنها پس از اف-۲۲) به دست میآورد. در حالی که برای نقش تسلط هوایی بهینه سازی نشده است، اما این جنگنده همچنان در این نقش نیز خوب عمل میکند.
از میان جتهایی که امروز پرواز میکنند، F-35 احتمالاً یک روز در نقش برتری هوایی از F-22 پیشی میگیرد. این بدین دلیل است که هواپیمای جنگی F-35 یک پلتفرم بالغ نیست و Lightning II به طور مداوم در حال ارتقاء و بهروزرسانی است. تازهترین ارتقاء این جنگنده Technology Refresh 3 نام دارد. در حالی که این ارتقاء ممکن است به دلایل اشتباهی بسیار در رسانهها جلب توجه کرده باشد، اما پس از تکمیل، حافظه F-35 را افزایش داده و رایانههای بهبود یافتهای را فراهم میکند که امکان ترکیب بیشتر حسگرها را بهبود بخشیده و کشندگی آن را افزایش میدهد.
برای نیروهای هوایی که توانایی خرید آن را دارند، F-35 بهترین جت جنگنده چندمنظوره موجود در بازار است. تقریبا هر کشوری که میتوانسته آن را سفارش دهد، این کار را انجام داده است (درخواستهای بسیار بیشتری برای خرید این جت توسط ایالات متحده رد شده است – مصر، ترکیه، امارات، تایلند، از جمله این کشورها هستند). اگر F-35 قرار باشد رقیب جنگنده اف ۲۲ رپتور بوده یا از آن پیشی بگیرد، احتمالا نسخه بعدی +Block 5 از این هواپیما در دهه ۲۰۳۰ به این هدف خواهد رسید. به گفته الکس هولینگ از Sandboxx News، خلبانان جنگنده آمریکایی پس از انتخاب هواپیماهایی که در حال حاضر با آنها پرواز میکنند، از F-35 به عنوان جتی نام میبرند که میخواهند به جای رپتور در برابر J-20 Mighty Dragon چین با آن پرواز کنند.