طبق بررسیهای جدید، دانشمندان میگویند نخستین گربههای خانگی چین حدود ۱۴۰۰ سال پیش از مسیر جاده ابریشم وارد این کشور شدهاند.
نحوه و زمان ورود گربههای خانگی اهلی به چین همواره یک معما بوده است. اکنون یک مطالعه تجزیه و تحلیلی جدید از دی ان ای گربهها نشان میدهد که احتمالا تاجرها و دیپلماتها این حیوانات را ۱۴۰۰ سال پیش، از طریق جاده ابریشم با خود به چین آوردهاند.
این پژوهش جدید که به عنوان یک «مطالعه تحول آفرین» آن را تحسین کردهاند، زمان ورود گربههای خانگی و اهلی به شرق آسیا را چند صد سال دیرتر از مطالعات پیشین نشان میدهد. به نظر میرسد این گربههای دوست داشتنی به سرعت مورد استقبال اشراف محلی قرار گرفتند.
گربههای خانگی و سفر از جاده ابریشم
شو جین لو، یکی از نویسندگان این مطالعه و محقق ارشد آزمایشگاه تنوع ژنتیکی و تکامل در دانشگاه پکن، به یک خبرگزاری علمی گفت:
گربههای خانگی امروزی (Felis catus) از گربههای وحشی آفریقایی (Felis silvestris lybica) منشا گرفتهاند. پژوهشهای پیشین نشان میدهند که این گربهها حدود ۱۰,۰۰۰ سال پیش در خاورمیانه شروع به زندگی در کنار انسانها کردند. آنها سپس تکامل یافتند و حدود ۳,۰۰۰ سال پیش به اروپا راه یافتند.
به گفته لو در حدود سال ۶۰۰ میلادی، تاجرها و دیپلماتها گربههای خانگی را در جعبهها و قفسهای کوچک از مدیترانه شرقی از طریق آسیای مرکزی منتقل کردند. این بازرگانان و مقامات تنها تعداد کمی از این گربهها را به چین آوردند و آنها را به عنوان هدایا و خراج به اعضای طبقه اشراف تقدیم کردند.
شواهد باستان شناسی نشان میدهند که مدتها پیش از ورود گربههای خانگی به چین، مردم در جوامع روستایی چین در کنار گربههای پلنگی بومی (Prionailurus bengalensis) زندگی میکردند. پژوهشگران پیش از این استخوانهای گربه پلنگی را که به ۵,۴۰۰ سال پیش تعلق داشتند، در یک روستای کشاورزی باستانی در استان شاآنشی شمال غربی پیدا کرده بودند. این اکتشاف نشان میداد انسانها و گربهها در مستعمرات با هم زندگی میکردند.
یک وظیفه بسیار چالش برانگیز
اما نویسندگان مطالعه جدید استدلال کردهاند که این رابطه معادل اهلی سازی گربهها نبوده است. علاوه بر این، فرضیه رایج مبنی بر اینکه اهلی سازی گربهها در چین و در دوران امپراتوری هان بین سالهای ۲۰۶ پیش از میلاد تا ۲۲۰ میلادی اتفاق افتاده، پشتوانه علمی ندارد. زیرا هیچگونه بقایای باستان شناسی از گربههای خانگی آن دوره وجود ندارد. بنابراین پژوهشگران در این مطالعه اظهار داشتهاند که باید یک ارزیابی کامل مجدد از زمان و چگونگی ورود گربههای خانگی به چین صورت گیرد.
برای پاسخ به این سوالات، لو و همکارانش بقایای ۲۲ گربه را از ۱۴ سایت باستان شناسی در چین که دورهای حدود ۵,۰۰۰ سال را پوشش میدهد، تحلیل کردند. پژوهشگران ابتدا دی ان ای هستهای و میتوکندری موجود در استخوانها را توالی یابی کردند تا نوع هر گونه را مشخص کنند. سپس این نتایج را با دادههای قبلا منتشر شده از ۶۳ ژنوم هستهای و ۱۰۸ ژنوم میتوکندری مقایسه کردند که تکامل ژنتیک گربهها در سراسر جهان را خلاصه میکند.
لو گفت:
نتیجه پژوهشهای ژنتیکی و منشا گربههای خانگی در چین
بر اساس مطالعهای که ۵ فوریه در نسخه پیش چاپ و در پایگاه علمی BioRxiv بارگذاری شد و هنوز مورد بازبینی همتایان قرار نگرفته است، ۱۴ عدد از ۲۲ استخوان گربه از چین به گربههای خانگی تعلق داشتند. قدیمیترین بقایای این گربههای خانگی از شهر تونگوان در شاآنشی است و تاریخ گذاری رادیو کربنی آن به ۷۳۰ میلادی برمیگردد. این نشان میدهد گربههای خانگی مدتها پس از پایان دوران امپراتوری هان به چین وارد شدهاند.
تمامی ۱۴ گربه خانگی در نمونه، یک امضای ژنتیکی مشترک در دی ان ای میتوکندری خود به نام کلاد IV-B داشتند. این امضا در گربههای خانگی از اروپا و آسیای غربی نادر است، اما پژوهشگران یک تطابق نزدیک در دادههای منتشر شده قبلی در مورد یک گربه پیدا کردند که بین ۷۷۵ تا ۹۴۰ میلادی در شهر دژانکت در قزاقستان زندگی میکرد.
گربه دژانکت قدیمیترین گربه خانگی شناخته شده در طول جاده ابریشم است و سرنخهای جذابی در مورد مبدا گربههای خانگی در چین ارائه میدهد. دوران طلایی جاده ابریشم بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلادی بود که احتمالا تاجران گربهها را از این مسیر به شرق آسیا منتقل کردهاند.
بررسی دقیق دی ان ای گربههای خانگی باستانی
پژوهشگران در مطالعه اشاره کردند گربههایی که تاجران و دیپلماتها ابتدا به اشراف چینی هدیه دادند، احتمالا گربههای کاملا سفید یا گربههای تابی ماهی مانند با لکههای سفید بودند. DNA گربه شهر تونگوان نشان داد که این گربه یک گربه نر سالم با دم بلند و پوشش کوتاه یا کاملا سفید یا بخشی سفید بوده است. پژوهشگران افزودند که حتی امروزه نسبت گربههای سفید در شرق آسیا نسبت به سایر نقاط جهان بالاتر است.
لو گفت:
ملیندا زدر، باستان شناس حیوانات در موزه ملی تاریخ طبیعی مؤسسه اسمیتسونیان که در این تحقیق جدید مشارکت نداشت، به مجله ساینس گفت که این مطالعه بینشهای ارزشمندی در مورد چگونگی ورود گربههای خانگی به چین ارائه میدهد. زرد افزود: