۱۰۰ سال یا حتی بیشتر، عمر زیادی برای انسان است. مطالعه روی پیرترین زن جهان که ۱۱۷ سال سن داشت، اطلاعات مفیدی را در اختیار ما گذاشته است.
ماریا برانیاس، زن شگفتانگیزی که در اوت ۲۰۲۴ در سن باشکوه ۱۱۷ سال و ۱۶۸ روزگی درگذشت، رسما پیرترین فرد زنده جهان بود. داستان زندگی طولانی و پربار او همواره الهامبخش بوده است، اما اکنون علم به دنبال کشف رازهای نهفته در پس این عمر طولانی است.
بیشتر بخوانید:
پیرترین انسان جهان در سن ۱۱۷ سالگی درگذشت
پس از درگذشت ماریا، تیمی از محققان موسسه تحقیقات سرطان خون جوزپ کارراس در اسپانیا یک مطالعه جامع را آغاز کردند تا دریابند چگونه ماریا توانسته این تعداد سال را با سلامت پشت سر بگذارد. آنها از بررسی ژنها و پروتئینهای او گرفته تا تجزیه و تحلیل میکروبیوم و متابولیسم بدنش، تمام جنبههای زیستی او را مورد واکاوی قرار دادند.
گزارش این مطالعه که هنوز در یک مجله علمی معتبر به چاپ نرسیده است، دریچهای نادر به سوی سازوکارهای سلولی بدن انسان میگشاید که شاید بتواند به برخی از ما امیدی برای گذراندن یک قرن دیگر از زندگی ببخشد. ماریا یک ابرصدساله بود؛ فردی که به سن ۱۱۰ سالگی یا بیشتر میرسد و این دستاورد بسیار بزرگی برای انسان امروزی است. تنها حدود ۱ نفر از هر ۱۰ نفری که به سن ۱۰۰ سالگی میرسند، میتوانند یک دهه دیگر نیز زندگی کنند.
رژیم غذایی مدیترانهای، اصلیترین عامل طول عمر ماریا برانیاس
محققان با استفاده از روشهای تحلیلی متنوع و مصاحبهها دریافتند که ماریا در بسیاری از موارد، توصیههای مربوط به طول عمر و پیری سالم را رعایت کرده بود. برای مثال، او یک زندگی فعال از نظر ذهنی، اجتماعی و جسمی داشت؛ زمان باکیفیتی را با خانواده و دوستانش میگذراند و اینها عواملی شناخته شده برای جلوگیری از زوال عقل هستند. ماریا همچنین تغذیه سالمی داشت و بیشتر به رژیم غذایی مدیترانهای پایبند بود که ارتباط آن با طول عمر بیشتر به اثبات رسیده است.
یکی از نکات قابل توجه برای محققان، علاقه وافر ماریا به ماست بود. آنها معتقدند که انتخابهای غذایی این ابرصدساله به رشد باکتریهای مفید روده کمک کرده است و در واقع، میکروبیوم روده او ویژگیهای یک فرد بسیار جوانتر را نشان میداد. محققان در مقاله منتشر شده خود مینویسند:
میکروارگانیسمها نقش حیاتی در تعیین نه تنها ترکیب متابولیتهای بدن ما، بلکه التهاب، نفوذپذیری روده، شناخت و سلامت استخوان و عضله ایفا میکنند.
تغییرات در DNA ما مدتهاست به عنوان عامل مهمی در تعیین طول عمر ما در نظر گرفته شده است. ماریا ژنهایی داشت که با سیستم ایمنی قویتر، محافظت در برابر بیماریهای قلبی و کاهش خطر ابتلا به سرطان مرتبط بودند.
این مطالعه همچنین به بررسی متیلاسیون DNA پرداخت؛ یک مکانیسم علامتگذاری شیمیایی که بر نحوه بیان ژنها تأثیر میگذارد. از آنجایی که این مکانیسم تحت تأثیر استرسهای محیطی قرار میگیرد، اغلب برای سنجش گذر عمر و سختیهای زندگی در آنچه به عنوان سن بیولوژیکی ما توصیف میشود، استفاده میشود. محققان مینویسند: «به طرز شگفتانگیزی، تمام الگوریتمهای متمایز سن بر اساس متیلاسیون DNA نتیجه یکسانی را نشان دادند. ابرصدساله ما سن بیولوژیکی بسیار جوانتری نسبت به سن تقویمی واقعی خود نشان داد و این در سه بافت مختلف مورد تجزیه و تحلیل رخ داد.»
سایر عواملی که توسط محققان برجسته شدند، متابولیسم بسیار کارآمد ماریا بود که منجر به سطوح پایینتر کلسترول بد و سطوح بالاتر کلسترول خوب و همچنین سطوح پایین التهاب (محافظت در برابر مشکلات متعدد سلامتی) شده بود.
علت عمر طولانی از نظر خود ماریا چه بود؟
خود ماریا عمر طولانی خود را به «یک زندگی منظم و محیطی دلپذیر» نسبت میداد، اما واضح است که عوامل متعددی در این امر دخیل بودهاند. در حالی که اکثر ما به سن ۱۱۷ سالگی نخواهیم رسید، این تحقیق به درک بهتر چگونگی فراهم کردن بهترین شانس برای بدن در جهت پیری بدون آسیب یا بیماری کمک میکند و از این طریق، سلامت ما را در دوران پیری بهبود میبخشد.
محققان در پایان مینویسند: «تصویری که از مطالعه ما به دست میآید نشان میدهد که سن بسیار بالا و سلامت ضعیف ذاتا مرتبط نیستند و هر دو فرآیند را میتوان در سطح مولکولی از هم متمایز و تجزیه و تحلیل کرد.»