یافتههای باستان شناسی نشان میدهد که مردم مصر باستان تاکید زیادی روی استفاده از چشم حورس در قبور خود داشتند. داستان این چشم چیست و چه تاثیری میتوانست داشته باشد؟
اگر اهل تاریخ و فرهنگ باشید، مصر باستان قطعا جایگاه ویژهای در قلب شما دارد. شاید برای افراد زیادی گذشته مردمان اطراف رود نیل مساوی با اهرام مصر، نفرین فرعون و مومیاییهای خاص باشد؛ اما برای عدهای نیز این تمدن مصر است که بهعنوان جاذبهای بیپایان شناخته میشود. به همینخاطر امروز میخواهیم نگاهی به چشم حورس و دلیل حضور آن در قبور مردم مصر باستان داشته باشیم.
تاریخچه و اهمیت چشم حورس در مصر باستان
چشم حورس بهشکل یک چشم انسان است که به روبرو نگاه میکند. این نماد در آرامگاههای باستانی و مخصوصا در طلسم ودجت دیده میشود. گاهی هم میتوان چشم حورس را درون تابوتها یا روی دیوارههای ورودی آرامگاه دید. ماجرای چشم حورس چیست و معنای آن برای مردم مصر باستان چه بود؟
برای پاسخ به این سوال باید سفری به دنیای اسطورهشناسی مصر داشته باشیم. اوزیریس خدای دنیای مردگان بود. فرزند او حورس با عمویش ست بهشدت مبارزه کرد تا مشخص شود که چهکسی بر مصر حکمرانی خواهد کرد. در پایان این مبارزه حورس پیروز شد؛ اما ست توانسته بود به چشم چپ او آسیب برساند. در نهایت تحوت، خدای خرد مصر باستان مداخله کرد تا چشم حورس دوباره سالم شود.
از آن زمان چشم چپ بهنماد اصلی حورس تبدیل گشت. طلسم ودجت هم معمولا برای محافظت و درمان استفاده میشود. به همینخاطر است که چشم حورس و طلسم ودجت اغلب در بسیاری از آرامگاههای مصر باستان و پارچههای استفاده شده برای مومیایی دیده میشوند.

چشم حورس روی طلسم ودجت
تمدن مصر باستان بیش از ۳۰۰۰ سال دوام آورد. در این مدت نیز نحوه استفاده از چشم حورس بهتدریج تغییر کرد. در دورههای پسین یک ودجت بزرگ از جنس وکس را روی سمت چپ شکم مرده قرار میدادند. این نقطه مکانی بود که اولین برش را در فرآیند مومیایی شدن دریافت میکرد. در واقع مردم مصر از خدای خود میخواستند که بافت آسیبدیده را در جهان دیگر بهسرعت ترمیم کند.
- معماهای عجیب مصر باستان که بالاخره حل شدند
- کشف یک شهر اسرارآمیز زیر اهرام مصر، جامعه علمی را به لرزه درآورد
- کشف رصدخانه شگفتانگیز از دوران مصر باستان دانشمندان را شوکه کرده است
در برخی دورهها چشم حورس بهنماد مصر باستان و آبهای رود نیل تبدیل شد. همچنین میتوانست نشانه کامل و سالم بودن یک چیز باشد. گاهی نیز مردم مصر آن را با تغییرات ماه در طول ۳۰ روز مرتب میدانستند. همانطور که چشم خدای مصر آسیب دیده و دوباره ساخته شد، ماه نیز کوچک و بزرگ میشود. اگرچه چشم حورس یک نماد پیچیده محسوب میشود و معانی زیادی داشته است؛ اما ارتباط آن با ماه باعث شد که بسیار محبوب شود.
قدیمیترین آثار یافتهشده از نماد محافظت مصریان
اولین طلسم ودجت به سال ۲۲۰۰ پیش از میلاد تعلق دارد. چشم حورس نیز در همان زمان روی تابوتها و آرامگاهها کشیده میشد. در آن زمان مردم مصر باستان نهتنها تصور میکردند که چشم میتواند بهصورت جادویی از مردگان محافظت کند، بلکه به آنها اجازه میدهد رخدادهای دنیای زندگان را هم ببینند.
اساتید باستان شناسی دقیقا مطمئن نیستند که چرا چشم حورس در زمان دودمان ششم مصر باستان ظهور کرد. برخی تصور میکنند که این مسئله به تکامل فرهنگی این تمدن مربوط باشد. مخصوصا که در آن زمان مصریان شروع به نوشتن متون مذهبی روی دیوارهای اهرام کرده بودند.
در واقع اینگونه بهنظر میرسد که آنها میخواستند جنبهای روحانی به باورهای خود دهند. همین نیز به گسترش نمادهایی مثل چشم حورس کمک کرده است. علاوه بر اینها، مردم مصر باستان از دو ماده گالنا و مالاکیت برای آرایش چشمهای خود استفاده میکردند. گالنا همچون پودری بود که برای دور چشم کاربرد داشت و میتوانست از آن در برابر نور خورشید محافظت کند. همچنین گالنا توانایی جلوگیری از ورود انرژیهای اهریمنی به بدن را داشت.
مالاکیت یک سنگ معدنی سبزرنگ و خاص بود که مردم مصر آن را مقدس و شفابخش میدانستند. ترکیب این دو برای آرایش چشم یادآور باورهای مذهبی مصر باستان و الهامگرفته از چشم حورس بود.