افزایش قابل توجه بودجه و هزینههای نظامی جهان در سال ۲۰۲۴ میلادی، منجر به ثبت یک رکورد جدید در تاریخ شده است.
روند رو به افزایش هزینههای نظامی در سطح جهان همچنان ادامه دارد و در سال ۲۰۲۴ با ثبت رکورد بیسابقه ۲۷۱۸ میلیارد دلار، به بالاترین سطح خود در تاریخ رسیده است. این رقم نجومی، حاکی از افزایش بیرویه بودجههای دفاعی و نظامی در سراسر جهان و اولویتدهی فزاینده دولتها به تقویت بنیه نظامی خود است.
نکته قابل تامل، تداوم این روند صعودی برای دهمین سال پیاپی است. تنها در سال گذشته میلادی، هزینههای نظامی جهان با رشدی ۹ درصدی مواجه شده است که نشاندهنده شتاب گرفتن این روند در سالهای اخیر است. این افزایش چشمگیر، نگرانیها را در مورد تشدید رقابتهای تسلیحاتی و احتمال وقوع درگیریهای نظامی در مناطق مختلف جهان افزایش میدهد.
تحلیل دادههای مربوط به هزینههای نظامی در بلندمدت تصویر نگرانکنندهتری را به نمایش میگذارد. در مقایسه با ۲۵ سال پیش، هزینههای نظامی جهان بیش از دو برابر شده است.
کدام کشورها رکورد دار هزینههای نظامی در جهان هستند؟
آمارهای مربوط به هزینههای نظامی کشورهای مختلف در سال ۲۰۲۴، تصویری نگرانکننده از تشدید رقابتهای تسلیحاتی در سطح جهان ارائه میدهد. در صدر این فهرست، ایالات متحده آمریکا با هزینهای سرسامآور و بیسابقه قرار دارد. هزینه نظامی ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۴ به رقم باورنکردنی ۹۹۷ میلیارد دلار رسید. این رقم نه تنها نشاندهنده افزایش چشمگیر نسبت به سالهای گذشته است، بلکه به تنهایی از مجموع هزینههای نظامی ۹ کشور بعدی در این فهرست فراتر میرود.
این حجم عظیم سرمایهگذاری، در بخش تحقیق و توسعه فناوریهای نوین نظامی از جمله هوش مصنوعی، سلاحهای سایبری، سیستمهای دفاعی پیشرفته، خرید و نوسازی تجهیزات نظامی موجود مانند جنگندههای پیشرفته، ناوهای هواپیمابر، تانکها، عملیات نظامی در سراسر جهان و در نهایت تامین هزینههای پایگاههای نظامی متعدد بوده است.
در ردههای بعدی این فهرست، چین با هزینه تخمینی ۳۱۴ میلیارد دلار در جایگاه دوم قرار دارد. افزایش هزینههای نظامی چین نشاندهنده تلاش این کشور برای تبدیل شدن به یک قدرت نظامی جهانی و رقابت با ایالات متحده آمریکا است. روسیه نیز با هزینه تخمینی ۱۴۹ میلیارد دلار در رتبه سوم قرار دارد. با توجه به جنگ اوکراین، انتظار میرود که هزینههای نظامی روسیه در سالهای آینده افزایش یابد.
- ارتشهای برتر جهان در ۲۰۲۵ معرفی شدند؛ ایران در رتبه 16 قدرتمندترین نیروی نظامی دنیا
- مقایسه قدرت نظامی هند و پاکستان؛ از نیروی دریایی تا زمینی و هوایی
آلمان با تخصیص ۸۶.۳ میلیارد دلار بودجه نظامی، تغییری اساسی در ساختار سیاست های دفاعی و نظامی خود داشته است. بریتانیا با ۸۱.۸ میلیارد دلار، هند با ۸۱.۴ میلیارد دلار، عربستان سعودی با هزینه تخمینی ۸۰.۳ میلیارد دلار و اوکراین با ۶۴.۸ میلیارد دلار در رده های چهارم تا هشتم قرار گرفتهاند.
همچنین کشور فرانسه با ۶۴.۷ میلیارد دلار، به دنبال تقویت توانایی های نظامی خود و حفظ نقش خود به عنوان یک قدرت بزرگ در اروپا است و ژاپن با ۵۵.۳ میلیارد دلار بودجه نظامی، به دنبال افزایش توانایی های دفاعی خود به علت تهدیدات منطقهای شرق آسیا است.
فاصله قابل توجه بین هزینههای نظامی ایالات متحده آمریکا و سایر کشورها، نشاندهنده برتری نظامی بلامنازع این کشور در سطح جهان است.
تحلیل بودجه دفاعی آمریکا در سال گذشته و پیامدهای ژئوپلیتیکی آن
تحلیل بودجههای دفاعی کشورهای جهان در سال ۲۰۲۴، تصویری واضح از تغییرات ژئوپلیتیکی و تشدید رقابتهای نظامی ارائه میدهد. ایالات متحده آمریکا با سرمایهگذاری نزدیک به یک تریلیون دلار، در صدر فهرست هزینههای دفاعی جهان قرار دارد. این مسئله به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر کشورهای مستقل و پیشبرد منافع استراتژیک آمریکا در نقاط مختلف جهان نیز به کار گرفته میشود.
تحلیلگران معتقدند که این بودجه عظیم، صرف مواردی چون حفظ و گسترش پایگاههای نظامی در سراسر جهان، توسعه و تولید تسلیحات پیشرفته، انجام عملیات نظامی در سراسر جهان و ارائه کمکهای نظامی به متحدان خود میشود.
افزایش رقابتهای نظامی در مناطق مختلف جهان
چین با جهشی چشمگیر در هزینههای نظامی، در جایگاه دوم قرار گرفته است. این افزایش قابل توجه، نشانهای از تغییر توازن قدرت در جهان و حرکت آن به سمت شرق آسیا است. چین به طور گسترده در حال توسعه و نوسازی ارتش خود است و اقداماتی نظیر توسعه نیروی دریایی و هوایی، توسعه سلاحهای هستهای و سرمایهگذاری در فناوریهای نوین نظامی را در دستور کار دارد.
روسیه با وجود درگیریهای نظامی در اوکراین و تحریمهای گسترده غرب، موفق شده جایگاه سوم را به خود اختصاص دهد. با این حال، کارشناسان معتقدند که جنگ اوکراین تاثیر قابل توجهی بر بودجه نظامی روسیه داشته و باعث شده تا این کشور به افزایش تولید تسلیحات و توسعه فناوریهای نوین نظامی روی آورد.
آلمان، بریتانیا و هند، هر یک با هزینههایی در بازه ۸۰ میلیارد دلار، بر سیاستهای دفاعی خود تاکید کردهاند. این امر حاکی از تشدید نگرانیها در اروپا و جنوب آسیا است و نشان میدهد که این کشورها به دنبال افزایش آمادگی خود برای مقابله با تهدیدات احتمالی هستند.
آلمان به دنبال افزایش نقش خود در امنیت اروپا و تقویت تواناییهای نظامی خود است، بریتانیا به عنوان یکی از اعضای اصلی ناتو، به دنبال حفظ حضور نظامی خود در جهان و مقابله با تهدیدات تروریستی است و هند به دنبال مدرنسازی ارتش خود و مقابله با تهدیدات ناشی از پاکستان است.
- چرا نیروی دریایی آمریکا هواپیما دارد؟
- کمبود ۲۰۰۰ خلبان؛ بحران نیروی هوایی آمریکا
- افزایش شدید بودجه نظامی آلمان؛ بازگشت به عظمت دوران هیتلر
عربستان سعودی با بیش از ۸۰ میلیارد دلار، همچنان بزرگترین هزینهکننده نظامی در خاورمیانه به شمار میآید. نقش ریاض در رقابتهای تسلیحاتی منطقهای، به ویژه در سایه حمایتهای غرب قابل توجه است. این کشور عمدتاً این بودجه را صرف خرید تسلیحات از ایالات متحده و سایر کشورهای غربی میکند.
اوکراین که طی سالهای اخیر درگیر جنگی گسترده با روسیه بوده، رکورد جدیدی در هزینههای نظامی خود به جا گذاشته است. این رشد عمدتاً با حمایتهای مالی و تسلیحاتی آمریکا و ناتو محقق شده است. فرانسه و ژاپن نیز با صرف هزینههایی هنگفت جایگاه مهمی در صفآرایی نظامی غرب و شرق آسیا دارند.